Nghệ sĩ cải lương Vân Hà: 'Sợ không có tiền nuôi con, tôi khóc từ đêm tới sáng'

Quyết gắn bó với nghệ thuật cải lương dù... không biết phải ăn gì để sống

- Vắng bóng trong các chương trình truyền hình về cải lương đã khá lâu, không ít khán giả cho rằng vợ chồng Chí Linh – Vân Hà đã giải nghệ, thậm chí còn sang Mỹ định cư như nhiều nghệ sĩ cải lương khác, thực hư tin đồn này ra sao thưa chị?

Thật sự vợ chồng tôi vẫn gắn bó với sân khấu cải lương và hiện đang sinh sống tại Việt Nam, chúng tôi chỉ cho 2 cô con gái sinh đôi sang Mỹ du học để có tương lai hơn. Nhiều khán giả đồn rằng chúng tôi giải nghệ nhưng sự thật, vợ chồng Chí Linh – Vân Hà vẫn đi diễn đều đặn ở các sân khấu nếu có lời mời, chỉ là chúng tôi ít xuất hiện trên truyền hình, truyền thông nên mọi người ít biết thông tin.

Vợ chồng Chí Linh - Vân Hà

Hiện tại, tôi và chồng đầu quân về sân khấu Lê Hoàng ở TP.HCM, dù là một sân khấu nhỏ nhưng nơi đây cho tôi cơ hội tiếp tục gắn bó với cải lương cũng như duy trì lửa nghề cho mình và truyền nghề cho các nghệ sĩ trẻ. Tại sân khấu, tôi đảm nhận vai trò diễn viên và công tác đối ngoại, còn ông xã Chí Linh thì phụ trách công tác đạo diễn kiêm diễn viên. Dù phải tự lực cánh sinh, tự thu tự chi khi thực hiện các hoạt động biểu diễn tại sân khấu nhưng vì muốn duy trì bộ môn nghệ thuật cải lương truyền thống của dân tộc, vợ chồng tôi cùng ban giám đốc sân khấu cùng nhau chèo chống để thực hiện đam mê. Trung bình mỗi tháng, chúng tôi sẽ ra mắt một vở diễn để phục vụ khán giả, trừ khi nào diễn viên kẹt quá thì mới kéo dài đến hai tháng.

Không chỉ riêng Chí Linh – Vân Hà hay ban giám đốc sân khấu, mà ngay cả các diễn viên như Tú Sương, Võ Minh Lâm, Chí Cường, Hồng Lan... đều đồng tâm hiệp lực, hết lòng vì nghề nên chúng tôi đã duy trì sân khấu này được hơn một năm nay và cũng nhận được không ít sự ủng hộ từ khán giả.

- Vậy trước khi về hoạt động tại sân khấu, vợ chồng Chí Linh – Vân Hà đã ở đâu và hoạt động nghệ thuật ra sao?

Trước đó, chúng tôi cũng chỉ đi hát show ở ngoài, ai mời thì đi thôi, nhưng rồi có cái duyên đưa đẩy để vợ chồng tôi gặp ban giám đốc sân khấu và về đây làm việc. Sau thời gian về sân khấu, cả tôi và ông xã Chí Linh đều rất thích cũng như trân quý sự nhiệt huyết của các nghệ sĩ cùng chung chí hướng duy trì nghệ thuật cải lương. Môi trường làm việc toàn những anh em chí cốt, nhiệt tình dù không có thu nhập nhiều về tài chính nhưng tất cả mọi người đều có năng lực cùng đam mê yêu nghề nên những khó khăn, chúng tôi cùng trải qua được.

- Nhưng với nguồn thu nhập không nhiều, chị làm gì để đảm bảo cuộc sống và nuôi dưỡng đam mê với nghề?

Không riêng gì vợ chồng Chí Linh – Vân Hà mà tất cả anh em nghệ sĩ hiện tại đều phải bươn chải thêm những công việc bên ngoài, chạy show thêm để có thu nhập về trụ lại với sân khấu.

Nói về hưởng đồng lương sân khấu để có mức sống thì không phải, chỉ có niềm vui mới giữ chân nghệ sĩ ở lại với sân khấu. Thực sự mà nói, khi về sân khấu, chúng tôi không hề nhận lương đúng với khả năng của mình nhưng vì đam mê nên vợ chồng tôi gắn bó. Để chuẩn bị cho vai diễn, vì muốn có trang phục đẹp, chúng tôi phải tự đầu tư cho mình như một cách chúng tôi tôn trọng nghề, tôn trọng khán giả. Và dù điều kiện kinh tế còn khó khăn nhưng ban lãnh đạo sân khấu vẫn trả lương cho anh em nghệ sĩ rất đàng hoàng.

Điều đáng mừng là sau hơn một năm hoạt động, hiệu ứng khán giả đến với sân khấu rất tốt, hầu như khi họ xem xong suất diễn này đều đặt liền vé xem suất diễn tháng sau. Mỗi một vở diễn, chúng tôi chỉ diễn vài suất và sau thời gian thử nghiệm giữa kịch bản cũ lẫn mới, chúng tôi nhận thấy khán giả có xu hướng yêu thích “món ăn” mới hơn. Vì vậy mà anh em nghệ sĩ đều cố gắng tập luyện để cho ra đời những vở diễn mới phục vụ công chúng. Chúng tôi kiên quyết, dù từ lỗ đến lỗ nhưng nếu đã muốn cho khán giả những “món ăn” ngon thì phải chịu cực và có sự đầu tư từ tác giả đến dàn dựng.

Clip Chí Linh - Vân Hà song ca ca khúc Tình thắm duyên quê:

- Từng đi qua thời hoàng kim cùng cải lương nhưng hiện tại, khi chứng kiến nhiều nghệ sĩ phải chật vật mưu sinh, bám trụ với nghề, cảm xúc của chị ra sao?

Tôi thấy buồn chứ, vì tôi may mắn được ở thời đỉnh cao của cải lương, cái thời mà sân khấu đêm nào cũng sáng đèn, được nghỉ ngày thứ 2 hàng tuần là mừng dữ lắm, cho đến thời hoàng kim của băng video cải lương rồi hát chầu văn... nhưng ở hiện tại, một vở cải lương chỉ diễn được một suất mỗi tháng. Không phải chúng tôi không muốn diễn nhiều, cũng tiếc công sức tập luyện của anh em nghệ sĩ nhưng việc bán vé trong vòng một tháng cũng trầy trật nhiều lắm! Để bán được một chiếc vé là chuyện không hề đơn giản trong thời buổi hiện tại.

Nhiều lúc tôi cũng cảm thấy mình thật phi thường, không biết ăn cái gì, sống thế nào mà tối ngày cứ vô sân khấu tập tuồng, ăn dầm nằm dề ở đây dù không có thu nhập gì. Các nghệ sĩ trẻ thì còn chạy show được, còn vợ chồng tôi với vai trò “đầu tàu” mà cũng lao theo chạy show như vậy thì không đảm bảo được chất lượng cho vở diễn tại sân khấu. Ngoài ra, tôi còn bị thoát vị đĩa đệm, đau gối nên mỗi lần đi diễn tỉnh, tôi phải cắn răng chịu đau nên tôi hạn chế.

Do không chạy show nhiều nên tổng thu nhập của hai vợ chồng tôi một tháng chỉ khoảng bằng lương 2 nhân viên văn phòng bình thường, tuy nhiên, cũng có một vài tháng ngoại lệ. Cái nghề này là vậy, có khi nghệ sĩ kiếm được rất nhiều nhưng cũng có khi lại không có một đồng, nên phải biết dành dụm.

Clip Chí Linh - Vân Hà song ca bài hát Về bên mái nhà:

- Thu nhập của 2 vợ chồng chỉ khoảng bằng nhân viên văn phòng, vậy để cho hai cô con gái sang Mỹ du học, chị và anh cáng đáng kinh tế gia đình ra sao?

Ngay từ đầu khi hai con có dự định đi du học thì vợ chồng tôi đã chuẩn bị kinh tế và chấp nhận bán đi ngôi nhà lớn để mua một căn nhà nhỏ hơn, lấy tiền lo cho con. Tôi và ông xã từng mất khoảng mười mấy năm làm lụng, tích cóp mới sắm được ngôi nhà rộng rãi, khang trang cùng xe hơi... nhưng cứ bán đi, cứ nghĩ trước đó mình sung sướng, không thiếu thứ gì đủ rồi, giờ thì vợ chồng “co” lại, ăn ít một chút, hy sinh để lo tương lai cho con.

May mắn là cả hai con chúng tôi đều chăm ngoan, học giỏi. Không chỉ sống tự lập bên Mỹ, hai cháu còn đi làm thêm kiếm thu nhập trang trải chi phí cuộc sống, cũng đỡ đần được cho bố mẹ. Vợ chồng tôi chỉ lo tiền học và mua bảo hiểm cho hai cháu thôi.

- Có bao giờ chị nghĩ một ngày nào đó, chị cũng sẽ sang Mỹ định cư và hội ngộ chị chồng là nghệ sĩ cải lương Tài Linh hay không?

Chuyện sang Mỹ định cư tôi chưa dám nghĩ đến, trước mắt cứ lo cho con đi học trước rồi “nước chảy ngày một tới”, nếu có duyên thì tôi sẽ sang đó. Dù sống xa nhau nhưng vợ chồng tôi vẫn giữ liên lạc thường xuyên với chị Tài Linh. Hiện tại, nghệ sĩ Tài Linh đã lên chức bà nội ở tuổi 60 và có cuộc sống khá an nhàn tại Mỹ. Thỉnh thoảng, chị ấy cũng đi hát nhưng chỉ diễn những show quan trọng vì tuổi tác cũng lớn.

Vân Hà và Tài Linh

Cắn răng chịu đựng khi chồng sa ngã...

- Trong 30 năm chung sống vợ chồng, tránh sao cho khỏi những lúc cãi vã, gập ghềnh... nhưng đâu là biến cố lớn nhất mà anh chị từng trải qua để gìn giữ được hạnh phúc cho đến hôm nay?

Là vợ chồng thì phải có lúc giận hờn rồi cãi nhau hay thậm chí tưởng chừng như đã bỏ nhau vào năm 1989 bởi nhiều sóng gió, cùng sự háo thắng của tuổi trẻ nên không ai chịu nhường nhịn ai... Thời mới cưới chưa có con, vợ chồng tôi từng có cả tháng sống xa nhau vì hờn giận nhưng rồi cứ như còn mắc nợ nhau nên tự tìm về sống vui vẻ lại, quên đi những giận hờn, bỏ qua hết cho nhau và 4 năm sau thì chúng tôi có 2 cô con gái sinh đôi.

- “Tưởng chừng đã bỏ nhau bởi nhiều sóng gió”... phải chăng, một trong những sóng gió đó bắt nguồn từ sự ghen tuông khi nghệ sĩ Chí Linh được nhiều khán giả nữ “tấn công”?

Đúng ra, tôi là đào hát, cũng là người trong nghề nên sẽ không ghen, thậm chí đôi lúc tôi cũng “mắt nhắm, mắt mở” vì hiểu một khi khán giả nữ đã thích rồi thì họ sẽ tìm mọi cách tấn công anh Linh dồn dập, nhưng khi tôi cảm thấy sự việc quá đáng thì tôi sẽ phản ứng. Và, trước sự yêu mến quá nhiều từ công chúng, thật khó tránh sao cho khỏi sa ngã, tuy nhiên, dù đã ngã nhưng biết điểm dừng và quay đầu thì tôi vẫn tha thứ để giữ mái ấm của mình.

- Sa ngã nhưng biết điểm dừng và quay đầu, chị vẫn chấp nhận tha thứ. Như vậy liệu chị có lo ngại ông xã sẽ “ngựa quen đường cũ” bởi sự dễ dãi của chị?

Vợ chồng tôi trước giờ chưa lúc nào cãi vã nhau lớn tiếng nên khi có buồn phiền xuất hiện, tôi đều tự mình cắn răng chịu đựng. Sau đó, tôi sẽ cho cơ hội, nếu như anh ấy cảm thấy vợ chồng còn hòa hợp lại được thì tôi tha thứ và quay đầu lại.

Phải nói là tôi đã cam chịu rất nhiều, nếu không thì sẽ không giữ được gia đình hôm nay. Tuy nhiên, cũng may mắn là sự chịu đựng của tôi được ông xã hiểu và thương vợ để quay đầu, chứ nếu tôi cắn răng chịu mà anh không thương thì cũng mất.

- Và chị đã chấp nhận tha thứ cho anh bao nhiêu lần trong suốt 30 năm qua?

(Cười) Để coi coi... chỉ có một lần là nặng nề nhất, còn lại lắt nhắt thì... Bạn biết đó, hồi xưa khán giả mê kép hát dữ lắm, khủng khiếp lắm, thậm chí có người còn sẵn sàng làm vợ bé anh Chí Linh nhưng ông xã tôi được cái, anh ấy biết điểm dừng, biết suy nghĩ. Ai càng tấn công quá đà thì anh ấy càng sợ và bỏ chạy... Chính vì vậy mà tôi mới nói, vợ chồng tôi còn duyên nợ với nhau.

Tuy nhiên, những vấn đề trên chỉ xảy ra vào thời vợ chồng tôi chưa có con, đến khi có con rồi thì anh ấy không khiến tôi buồn phiền nữa, tất cả đều nghĩ và lo cho con.

Hai cô con gái sinh đôi của vợ chồng Chí Linh - Vân Hà

- Hỏi thật, sau “một lần nặng nề nhất” cùng những lần "lắt nhắt" thì chị có còn niềm tin vào tình cảm và sự thủy chung nơi anh?

Phải tin chứ, phải tin thì mới sống được với nhau đến bây giờ. Hồi trẻ thì tôi còn hơi tự ti nhưng hiện tại, cũng mấy chục năm qua rồi, tuổi tôi cũng lớn nên tôi suy nghĩ theo tâm đạo một chút. Nếu mình nghĩ, đến giờ phút này vợ chồng đã trải qua bao nhiêu gian nan rồi, chỉ chờ ngày con thành danh thôi để vợ chồng được an nhàn, chẳng may có chuyện gì xảy ra khiến cả hai không gắn bó nữa thì cứ coi như là hết nợ.

Chồng tôi là một người hiền lành, rất tốt nhưng trong tình cảm thì không bao giờ bộc lộ, kín đáo quá nên thành ra khiến phụ nữ cảm thấy anh ấy khô khan và không cảm nhận được sự nâng niu. Nếu những ai chỉ yêu thích bề ngoài của anh Chí Linh thì không bao giờ sống được với ảnh.

- Dù không khéo ăn nói nhưng anh Chí Linh cũng đã “cưa đổ” chị và giữ chân được chị suốt 30 năm qua...

(Cười) Ngày xưa lúc tỏ tình, anh ấy cũng chỉ biết nói là “anh thương em” rồi thôi... Ban đầu tôi sợ muốn chết vì thời còn học trong trường, có biết yêu đương gì đâu, nên mới khuyên anh Linh lo học đi, mình còn nhỏ mà. Sau này rồi dần dà, tôi thương anh ấy từ lúc nào không biết, chứ lúc anh tỏ tình thì chưa. Và sau gần 10 năm gắn bó, tôi mới nhận lời kết hôn với ông xã.

Khi ấy, ba tôi phản đối dữ lắm vì ông cũng là người trong nghề nên ông hiểu chuyện lấy kép hát thường khổ. Ba tôi nói, con lấy kép hát con sẽ vất vả và lo cho người ta nhiều, nhưng vì tôi thương anh Linh thật lòng nên sau cùng, ba mẹ tôi cũng ưng thuận cho hai đứa cưới nhau.

Thời xưa lúc đang hẹn hò, hai chúng tôi đã biết để tiền chung và cùng nhau dành dụm cho đến bây giờ như một thói quen, chưa ai biết xài tiền riêng. Tất cả thu nhập, hai vợ chồng đều gom chung lại và lo cho tổ ấm nhỏ. Công việc quán xuyến kinh tế gia đình và giữ “tay hòm chìa khóa” do tôi đảm nhận. 

Ngày đó yêu nhau, hai chúng tôi còn là sinh viên, nghèo khó lắm, đi xe đạp lọc cọc... và vợ chồng tôi đã từ những gian nan đó mà đi lên. Mặc dù tôi sống trong gia đình mình rất sung sướng nhưng khi lấy chồng, vì muốn tự lập nên tôi sẵn lòng đối diện với khó khăn. Tôi và ông xã cùng dành dụm từ chiếc xe đạp rồi đi lên được chiếc “hon-da đam”... Đến lúc sanh 2 đứa con, tôi khóc dữ lắm vì sợ không có tiền nuôi con.

Lúc đó, tôi chỉ để có một cây vàng tích cóp để nuôi một đứa con nhưng khi gần sanh, đi siêu âm lại thành ra hai đứa, tôi đã khóc từ đêm tới sáng và nghĩ “chết rồi, tiền đâu mà nuôi con”? May mắn thay, sau khi sinh, được Tổ nghiệp thương, công việc của hai vợ chồng thuận lợi, đi làm suốt, con thì cứ để cho ngoại và người làm trông. Ngoài ra, thời đó vợ chồng tôi kinh doanh bất động sản thuận lợi nên mới có được căn nhà lớn khang trang sau này.

- Từng không được ba mẹ ủng hộ khi lấy kép hát vì sợ con gái chịu cực, vậy sau 30 năm làm vợ kép hát, nhìn lại chị thấy mình đã sướng hay khổ như lời ba chị khuyên ngăn? Nếu được chọn lại, chị có nghe ý của ba ngày trước, không lấy kép hát?

Khi làm vợ anh Chí Linh, cái xác tôi không cực nhưng cực tâm hồn. Vì mọi việc đều do tôi quán xuyến, từ tài chính đến con cái, gia đình... ông xã chỉ việc tập trung đi hát thôi. Nhưng dù sao đi nữa, tôi cũng là một phụ nữ nên khi phải cáng đáng nhiều việc, cũng có đôi lúc trong cuộc sống tôi thấy mình “mỏi gối chồn chân”nên cũng mong muốn có điểm tựa, có người phụ giúp để mình nhẹ nhàng chút xíu. Tuy nhiên, khi nghĩ đến con cái, tôi lại quên hết bao nhiêu cực nhọc trước đó và bỏ đi suy nghĩ thiếu tích cực.

Bên cạnh đó, tôi lại rất quý những người đàn ông thương con và ông xã tôi là một trong số đó, anh rất thương hai cô con gái của chúng tôi, dù có làm gì thì cũng nghĩ đến con đầu tiên. Từ nhỏ đến lớn, hai vợ chồng tôi cũng chưa bao giờ đánh con, chỉ dạy bằng lời.

*Cảm ơn chị đã dành thời gian cho buổi trò chuyện!

Thanh Hương thực hiện