Tâm Nga, lòng Trung Quốc trước chuyến thăm lịch sử

Trong cuộc gặp bên lề cuộc họp Hội đồng Ngoại trưởng của Tổ chức Hợp tác Thượng Hải (SCO) tại thủ đô Tashkent của Uzbekistan, Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị và người đồng cấp Nga Sergei Lavrov ngày 24/5 đã nhấn mạnh sức mạnh của quan hệ song phương và quan điểm chung về các vấn đề quốc tế.

Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov (phải) và người đồng cấp Trung Quốc Vương Nghị tại một buổi họp báo sau cuộc gặp ở Moskva, Nga, ngày 11/3. Ảnh: Reuters

Theo Tân Hoa Xã, Ngoại trưởng Vương Nghị cho biết, nhằm chuẩn bị cho chuyến thăm Trung Quốc sắp tới của Tổng thống Nga Vladimir Putin, Trung Quốc sẵn sàng hợp tác chặt chẽ với Nga để nâng cao hơn nữa quá trình hợp tác của mối quan hệ chiến lược toàn diện giữa hai nước.

Ngoại trưởng Lavrov cho biết Nga ưu tiên quan hệ với Trung Quốc khi đề cập tới các cuộc tiếp xúc cấp cao thường xuyên giữa hai nước và quá trình hợp tác mạnh mẽ trong nhiều lĩnh vực. Ông cũng khẳng định cả Nga và Trung Quốc đang giữ vai trò trách nhiệm trong các vấn đề khu vực và quốc tế, cũng như thúc đẩy ổn định và hòa bình thế giới.

Trước đó, Trung Quốc đã tỏ ra là bắt bài Nga và biết rõ tại sao Moskva lại hướng Đông.

Ngày 20/5, Đài phát thanh quốc tế Trung Quốc (CRI) đã có bài bình luận gọi Nga là “diều hâu hai đầu" khi hướng cả Đông lẫn Tây.

Theo đài này, Nga đang hướng ánh mắt vào ASEAN khi quan hệ ngoại giao với phương Tây bị rơi vào bế tắc, và đang có ý định tập trung tài nguyên ngoại giao để bù đắp những thiệt hại do căng thẳng với phương Tây.

Trong hàng loạt phát biểu công khai, giới lãnh đạo Nga luôn đánh giá rất cao mối quan hệ với Trung Quốc.

Tổng thống Nga Putin và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình tại lễ duyệt binh trên Quảng trường Đỏ ngày 9/5/2015.

Giới phân tích cho rằng các biện pháp trừng phạt của phương Tây được coi là một lý do để Nga thúc đẩy chính sách “xoay trục sang châu Á”.

Điều đó được thể hiện qua một loạt hiệp định song phương giữa Nga và Trung Quốc vào tháng 5/2014 bao gồm thỏa thuận xây dựng đường ống khí đốt “Sức mạnh của Siberia” nhằm xuất khẩu hơn 38 tỷ m3 khí đốt tự nhiên sang Trung Quốc mỗi năm.

Hợp tác Nga-Trung nhìn bề ngoài có vẻ đang được tăng cường khi hai nước còn đạt được một thỏa thuận lớn về quốc phòng, Trung Quốc trở thành khách hàng đầu tiên mua hệ thống phòng thủ S-400 AA và máy bay chiến đấu Su-35 của Nga.

Tuy nhiên, trong thời gian gần đây ngày càng có nhiều chuyên gia cho rằng tiến trình đó đang chững lại, còn Trung Quốc - quốc gia được coi là cứu cánh của nền kinh tế Nga đã không xứng đáng với những kỳ vọng trước đó.

Hai thỏa thuận về khí đốt năm 2014 và quốc phòng năm 2015 đã được đàm phán nhiều năm trước khi Nga bắt đầu “xoay trục”. Việc triển khai dự án “Sức mạnh của Siberia” đã bị tạm hoãn đến năm 2018-2019, thậm chí có thể đến năm 2021.

Trong hai năm qua, Nga và Trung Quốc đã ký kết một số lượng kỷ lục các hiệp định song phương, nhưng không thể tận dụng hết lợi thế của mình do tình trạng bất ổn kinh tế. Tổng kim ngạch xuất khẩu hàng hóa của Trung Quốc sang Nga giảm tới 30% và của Nga sang Trung Quốc giảm gần 20%.

Trong một vài phỏng vấn với báo Lenta.ru ngày 20/4/2016 về quan hệ Nga – Trung, học giả của trường đại học quan hệ quốc tế Matxcova ( MGIMO), ông  Aleksandr Lukin đã nói rằng:

"Cách đây không lâu Chủ tịch Ủy ban về các vấn đề quốc tế Quốc hội Trung Quốc Fu In đã cho đăng trên tờ “Foreign Affairs” một bài báo nói rất đúng về quan hệ Nga- Trung. Tiêu đề bài báo như sau – : “mối quan hệ gần gũi, nhưng không phải là liên minh”. Cụm từ trên – đấy là cách diễn đạt chính xác lập trường của cả Matxcova lẫn Bắc Kinh."

Ông cho rằng mối liên minh giữa hai nước là không cần thiết vì "nó mâu thuẫn với tư tưởng Trung Hoa là xây dựng một trung tâm sức mạnh và gây ảnh hưởng trong nền chính trị thế giới riêng cho mình, và cũng mâu thuẫn với các kế hoạch của Nga thiết lập một trung tâm tương tự vậy."

Minh Châu (Tổng hợp)