Xuất khẩu lao động ngày càng thiếu người đi

Tại hội thảo "Nâng cao hiệu quả xuất khẩu lao động, đóng góp tích cực vào phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội đất nước" do Báo Người Lao Động tổ chức ngày 27/12, Thứ trưởng Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội Nguyễn Bá Hoan cho biết, từ năm 2010 đến nay, có hơn 1,4 triệu lao động Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài có thời hạn. Mỗi năm, các doanh nghiệp đưa khoảng 120.000 - 143.000 lao động ra nước ngoài làm việc, đưa về lượng kiều hối khoảng 3,5 - 4 tỉ USD/năm, góp phần phát triển kinh tế - xã hội của đất nước, nâng cao thu nhập và cải thiện đời sống gia đình, đồng thời góp phần nâng cao chất lượng nguồn nhân lực. Những người lao động này như các "đại sứ du lịch", giúp quảng bá văn hóa, hình ảnh đất nước, con người Việt Nam ra thế giới.

Tuy nhiên, nếu như trước đây người lao động tìm đến doanh nghiệp thì nay doanh nghiệp phải tìm đến người lao động. Bà Dương Thị Thu Cúc - Chủ tịch Hội đồng quản trị, Tổng giám đốc Saigon Inserco - dẫn chứng, giai đoạn 2013-2017, người lao động tìm đến, công ty có thể kén cá chọn canh, chỉ chọn lao động tốt nghiệp THPT trở lên. Từ 2018, doanh nghiệp phải tìm đến tận nhà, tận xã, tư vấn từng lao động, thậm chí hạ tiêu chuẩn ứng viên, tuyển chọn người lao động có trình độ THCS. Sau đó công ty sẽ dạy văn hóa, đào tạo thêm ngoại ngữ cho lao động.

Ông Phạm Anh Thắng - Phó chánh Văn phòng Bộ, Trưởng cơ quan đại diện Văn phòng Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội tại TPHCM - thông tin thêm, cách đây 10 năm, số người ở các tỉnh Đồng bằng sông Cửu Long đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng rất hạn chế, nhưng 5 năm trở lại đây tăng nhanh chóng. Cách đây 15 năm, mỗi năm có khoảng 1-1,1 triệu người tham gia thị trường lao động, hiện tại chỉ còn từ 500.000 - 600.000 người. Điều này cho thấy số người tham gia thị trường lao động ngày càng giảm.

Các bạn trẻ đến Trung tâm Dịch vụ việc làm tỉnh Thừa Thiên - Huế tìm cơ hội đi xuất khẩu lao động - Ảnh: Thuận Hóa

Nguyên nhân dẫn đến thực tế trên là do hoạt động đưa lao động Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng vẫn tồn tại nhiều hạn chế.

Theo ông Phạm Anh Thắng, lẽ ra việc tuyên truyền, phổ biến chính sách phải do cơ quan quản lý thực hiện nhưng hiện nay đều do các doanh nghiệp làm, chưa có sự thống nhất trong phối hợp giữa cơ quan quản lý nhà nước, doanh nghiệp và cơ sở đào tạo nghề. Hiện theo quy định, doanh nghiệp xuất khẩu lao động phải có cơ sở đào tạo hoặc liên kết đào tạo, nhưng hiện nay việc liên kết đào tạo chỉ nhằm đối phó chứ không thực hiện công tác đào tạo, dẫn đến người lao động có tay nghề cao chiếm số lượng ít.

“Các quốc gia phát triển rất chuộng lao động có kỹ thuật cao nhưng lại có xu hướng bảo hộ việc làm, kéo dài thời gian làm việc của người lao động, do đó sau khi hết thời gian làm việc, người lao động đã khoảng 35-40 tuổi, khi về nước sẽ bị giảm giá trị dù có tay nghề, kinh nghiệm. Từ đó dẫn đến việc lao động không dám tham gia xuất khẩu lao động. Hiện mỗi năm cả nước có khoảng 100.000 người lao động từ nước ngoài trở về. Do đó cần phải nghiên cứu để làm sao người sử dụng lao động có hỗ trợ đối với người lao động, doanh nghiệp phải giải quyết được bài toán đưa đi và giải quyết việc làm sau khi về nước” - ông Phạm Anh Thắng đề xuất

Ông Lê Long Sơn - Tổng giám đốc ESUHAI Group - đề xuất, Việt Nam đang trong thời kỳ dân số vàng khi đạt 100 triệu dân, với 22,1 triệu lao động trong độ tuổi 16-30. Tuy nhiên, Tổng cục Thống kê dự báo, giai đoạn này chỉ kéo dài khoảng 20 năm nữa, khoảng năm 2034 nước ta sẽ bước vào giai đoạn dân số già. Vì vậy, lĩnh vực đưa người lao động Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng cần được phát triển thành một chương trình đào tạo, nâng cao chất lượng lao động và chuyên gia một cách bền vững. Có thể tận dụng cơ hội dân số vàng để nâng tầm giá trị.

Thanh Hoa