Xuân Trang - anh kép độc độc đáo

Lão Nghị Hách (Đàn bà dễ có mấy tay) có giọng cười khùng khục trong cổ họng - tiếng cười của kẻ trọc phú giàu lên nhờ lừa thầy phản bạn, nghe vừa gian xảo, độc ác, vừa có cả sự đểu giả, dâm ô. Cũng có giọng cười sởn gai ốc, thiếu úy Lệnh (Châu về hợp phố), lại làm khán giả ghê sợ tên lính khát máu, quen lấy chuyện giết người làm niềm vui.

Kép độc Xuân Trang

Ngay sau Liên hoan Sân khấu TP.HCM, nghị Hách và thiếu úy Lệnh đã đưa tên tuổi Xuân Trang trở thành kép độc hiếm hoi của sân khấu kịch TP.HCM. Đã rất lâu, từ sau thế hệ NSƯT Việt Anh, NSƯT Hữu Châu… sân khấu kịch mới có Xuân Trang đủ sức dán nhãn kép độc cho mình.

Điều đặc biệt nhất ở Xuân Trang, khi thể hiện vai phản diện, chính là cách khai thác tiếng cười và sự khéo léo, tinh tế khi kết hợp giọng cười đặc trưng đó với diễn xuất bằng ánh mắt, nét mặt, giọng nói… để tạo điểm nhấn cho nhân vật.

Từ nhỏ, Xuân Trang đã ở cánh gà xem cha mẹ diễn. Trẻ con thường hay sợ kẻ ác trên sân khấu, nhưng Xuân Trang lại mê mẩn, nhớ vanh vách những vai kép độc của cha. Mê vậy thôi, Xuân Trang nói, suốt thời gian học trường đại học Sân khấu - Điện ảnh TP.HCM và cả khi đầu quân về sân khấu Hồng Vân, anh chưa bao giờ nghĩ mình thích hợp với vai kép độc.

Bà bầu Hồng Vân không nghĩ vậy. Khi thấy Xuân Trang đã đủ cứng cáp, NSND Hồng Vân đã giao cho anh vai nghị Hách khi dựng Đàn bà dễ có mấy tay.

“Chọn cách diễn kép độc của cha, dùng giọng cười để mô tả tính cách, tâm địa của nhân vật; tôi nhớ lời cha dạy: “Tiếng cười của nhân vật không tự nhiên mà có. Nó phải được xây dựng dựa trên hoàn cảnh, tâm lý, tính cách và tâm trạng nhân vật ở từng thời điểm, tình huống kịch”. Tôi đọc đi đọc lại tác phẩm Giông tố để hiểu nghị Hách và tìm cách khai thác nhân vật gần nhất với cảm nhận của mình” - Xuân Trang nhớ lại.

Nghị Hách được đánh giá là một bước tiến rất xa của Xuân Trang trong diễn xuất, nhưng anh lại lo nhiều hơn mừng - lo lặp lại chính mình ở vai ác tiếp theo. Lệnh ở Châu về hợp phố, vì thế, mang nhiều thách thức hơn.

Xem Nghị Hách và Lệnh trên sân khấu, có thể nhiều người sẽ nghĩ vai thiếu úy Lệnh đơn giản, dễ diễn hơn, vì đó chỉ là tuyến nhân vật phụ, cảnh diễn không nhiều, tâm lý không quá phức tạp.

Thực tế, chính sự đơn giản này lại làm khó Xuân Trang, vì Lệnh không có số phận rõ ràng, xuyên suốt như nghị Hách. Thời gian xuất hiện ít, Lệnh dễ chìm trong một vở diễn có gần 20 nhân vật là trung tâm của các sự kiện.

Tiếng cười của Lệnh lúc lạnh lùng, chát chúa, lúc chỉ là chuỗi cười khan, từng tràng, ngắt quãng… nghe như tiếng cười khoái trá của tên đồ tể vừa tước đoạt một mạng sống. Những sáng tạo mới đó giúp Xuân Trang thoát khỏi khuôn mẫu của cha. Chỉ vài lớp diễn ngắn, Lệnh khẳng định Xuân Trang là kép độc chưa có đối thủ của sân khấu kịch hiện nay.

Nghị Hách, một vai kép độc ấn tượng của Xuân Trang

Mười tuổi đã diễn cùng cha trong vở Hòn vọng phu, nhưng đường đến với sân khấu của Xuân Trang lại là những khúc quanh không hẹn trước. Sau Hòn vọng phu, cha mẹ sợ Xuân Trang mê hát, bỏ học nên hướng con vào chuyện học hành. Tốt nghiệp THPT, Xuân Trang mất bốn năm để học và luyện thi hết Đại học Kinh tế đến Kiến trúc, nhưng lần nào cũng rớt.

“Trong lúc chờ thi đại học tiếp, tôi xin vào đoàn cải lương Trần Hữu Trang, làm đủ mọi việc - từ soát vé đến chỉnh âm thanh, ánh sáng, làm hậu đài… Cho đến lần xem các bạn ở đội kịch Tuổi Ngọc diễn tại rạp Hưng Đạo, tôi mới bừng tỉnh: sao mình cứ mải mê tìm ước mơ mông lung mà quên mất điều đã từng làm mình mê mẩn suốt thời thơ ấu” - Xuân Trang nhắc chuyện từ hơn 10 năm trước mà ngỡ như mới hôm qua.

Bốn năm mông lung chọn nghề đủ để Xuân Trang hiểu đâu mới là đam mê lớn nhất đời mình. Hơn 10 năm gắn với sân khấu, có những lúc Xuân Trang chông chênh, cảm giác suy sụp khi nghĩ đến con đường khó khăn phía trước. Nhưng thật kỳ lạ, đam mê sân khấu cứ như ngọn lửa âm ỉ, không gì có thể dập tắt.

Để có thể gắn với sân khấu, Xuân Trang mày mò thử viết kịch bản rồi đạo diễn. Đến nay, Xuân Trang đã có “bộ sưu tập” kha khá các vở diễn trên sân khấu kịch Hồng Vân: Một cha ba mẹ, Gia đình bá đạo, Oan gia, Đá đoạt hồn, Ngã rẽ, Xóm lũ…

Xuân Trang có lẽ là trường hợp rất “cá biệt” của sân khấu. Thừa khả năng và cơ hội để gia nhập thị trường phim ảnh, nhưng sau một vài lần thử lấn sân, Xuân Trang nói, anh chỉ muốn được sống trọn vẹn với sân khấu. Đó mới là ngôi nhà Xuân Trang ước ao được gắn bó trọn đời.

Thấp thoáng hình ảnh kép độc - NSƯT Minh Châu - trong từng vai diễn của Xuân Trang: từ lối diễn đến cách tìm sự khác biệt trong tiếng cười, để các vai diễn không lặp lại nhau. Cũng không lạ, bởi Xuân Trang chính là con trai của NSƯT Minh Châu và cô đào Thanh Xuân.

Thảo Vân