Xử phúc thẩm vụ Vinalines: Các bị cáo chối tội, xin giảm nhẹ mức án

Chối tội, đổ lỗi cho nhau

Bị cáo Trần Hữu Chiều nói: “Bị cáo không biết giá mua bán của ụ nổi, chỉ thẩm định về mặt kỹ thuật. Còn về khoản tiền 340 triệu đồng mà bị cáo nhận từ Trần Hải Sơn là do đầu năm 2009, Chiều muốn vay Sơn 1 tỷ đồng" .

Bị cáo Dương Chí Dũng bị dẫn giải đến phiên tòa phúc thẩm hôm nay (ảnh: Chi Mai)

Trần Hữu Chiều, nguyên Phó tổng giám đốc Vinalines trước đó có đơn xin giảm nhẹ hình phạt đối với tội “cố ý làm trái”. Cụ thể, dự án xây dựng nhà máy có từ năm 2006, khi đó Chiều chưa được tham gia. Sau đó được ủy quyền của Tổng GĐ Mai Văn Phúc, bị cáo mới bắt đầu “vào cuộc”, làm trưởng đoàn khảo sát đi Nga giám định ụ nổi 83M. Đáng ra Vinalines đã mua ụ 220 của Nauy nhưng cuộc khảo sát đó Chiều không tham gia. Sau khi xảy ra vụ chìm 2 ụ nổi của Vinashin, Vinalines đổi hướng, nhắm sang ụ nổi 83M. Khi đoàn khảo sát đi Nga về, Chiều khai, có giao dịch với ông Goh qua thư từ, email.

Chiều phủ nhận lời khai của Sơn về việc Chiều tiếp nhận chỉ đạo của Dũng, Phúc về việc cố gắng mua được ụ nổi qua AP. Bị cáo cho rằng, chỉ Sơn trực tiếp nhận lệnh. Bị cáo chỉ có 1 buổi báo cáo kết quả khảo sát với các lãnh đạo Vinalines. Việc khảo sát thực tế, Chiều nói có một số chi tiết không đúng với báo cáo khảo sát, ví dụ máy phát điện của ụ nổi không hoạt động nhưng vì lúc khảo sát là ụ đang được lấy điện từ trên bờ xuống nên vẫn vận hành được. Bị cáo phân tích, ụ nổi này hoạt động theo quy chế của tàu biển nhưng bản chất không phải là tàu biển. Vì vậy, dù ụ đã cũ, quá tuổi nhưng cũng là sản phẩm Việt Nam chưa sản xuất được nên đoàn khảo sát thống nhất kết luận đủ điều kiện mua.

Trước lời khai "tiền hậu bất nhất " về tội nhận hối lộ của các bị cáo, VKS lần lượt công bố những bút lục do CQĐT thực hiện trong quá trình hỏi cung các bị cáo. Sốt ruột về việc các bị cáo loanh quanh, đổ lỗi cho nhau, thậm chí chối bay tội "nhận hối lộ", vị đại diện VKS đặt câu hỏi"Trong vụ việc này, nếu chỉ Sơn và Chiều là 2 người giúp việc, ở cấp thấp hơn mà lại được hưởng bồi dưỡng mà bị cáo và Chủ tịch HĐQT Dương Chí Dũng không biết thì có hợp lý không? Các bị cáo có chấp nhận bị cấp dưới… qua mặt vậy không?”. Bị cáo Phúc vẫn khẳng định... không biết. VKS công bố một bút lục ghi lời khai của Phúc tại cơ quan điều tra nói về việc bị cáo hỏi Sơn về khoản hoa hồng sau khi TCty quyết định việc mua ụ nổi 83M qua công ty AP.

Phúc trình bày: "Bản thân không biết gì về khoản 1,666 triệu USD nhưng bị cáo “tự đoán” là việc thỏa thuận này nhất định phải có ý kiến người lãnh đạo cao nhất của TCty, nếu không phải là bị cáo thì là Dũng, nếu không phải Dũng thì là Phúc chứ không đâu tự nhiên đối tác lại “chiết khấu” cho ngần ấy tiền khi không có ai đòi hỏi". Bản thân Phúc vẫn khẳng định đã ký khi có đủ các hồ sơ giấy tờ, chứng từ đảm bảo từ Citibank về việc thanh toán tiền mua ụ nổi. Hỏi lại kế toán trưởng Bùi Thị Bích Loan cũng được khẳng định việc thanh toán đầy đủ giấy tờ. Sau khi bị bắt, Phúc mới được cơ quan điều tra thông báo việc thanh toán này có vấn đề.

Bị cáo Phúc đặt giả thiết, bị cáo Sơn đổ tội cho cấp trên nhận hối lộ là do bị ép cung, mớm cung... chứ thực tế không có chuyện đó. Tuy nhiên, bị cáo Sơn lại khẳng định: mọi lời khai đều được ghi rất trung thực.

Quang cảnh phiên tòa phúc thẩm (ảnh: TTXVN)

Xin giảm nhẹ mức án

Trước tòa, các bị cáo Lê Văn Lừng, Huỳnh Hữu Đức, Lê Ngọc Triện, nguyên là cán bộ hải quan Vân Phong, Khánh Hòa,  đều thừa nhận việc bị xử với tội danh "cố ý làm trái" là đúng người, đúng tội. Tuy nhiên, các bị cáo đề nghị tòa giảm nhẹ mức án vì nhân thân tốt, lần đầu tiên phạm tội và hơn nữa, bản thân không có động cơ, mục đích gì khi để một món hàng như ụ nổi 83M được thông quan. Theo bị cáo, chỉ vì nhận thức chưa chuẩn nên dẫn đến sai sót. Bị cáo cho rằng, tòa sơ thẩm buộc bị cáo bồi thường 9 tỷ đồng trong số thiệt hại do thương vụ ụ nổi gây ra là quá nặng nề cho bị cáo vì khâu thông quan là khâu cuối cùng, dù gì ụ nổi cũng đã về đến Việt Nam, đã mua rồi. Đây cũng là lần đầu tiên Chi cục Hải quan Vân Phong tiếp cận với một món hàng “khủng” như là chiếc ụ nổi này. Bị cáo Đức xác nhận, Tòa sơ thẩm tuyên phạt bị cáo 8 năm tù về tội cố ý làm trái là đúng người đúng tội. Tuy nhiên, Đức cũng phân giải  việc đến giờ mới nhận thức ụ nổi không phải là tàu biển. Việc áp mã số ụ nổi, bị cáo này khẳng định đây là loại hàng hóa thông thường, không cần giấy phép của Bộ quản lý chuyên ngành cũng như giấy chứng nhận đảm bảo ô nhiễm môi trường, nên bị cáo và các đồng phạm đã cho phép thông quan. Tuy nhiên, tòa bác bỏ những biện minh này. Về quy định tuổi thọ của tàu biển, ụ nổi, khi làm thủ tục thông quan, buộc các bị cáo phải nắm được thông tin này.

Bị cáo Lừng đề nghị tòa xem xét mức án đã tuyên đối với y 8 năm tù là quá nhiều, bố mẹ thì già, vợ bị ung thư. Bị cáo xin được xem xét giảm án, hoàn cảnh vợ con, gia đình quá khó khăn, cũng không thể chạy vạy hỗ trợ bồi thường được. Bên cạnh đó, Lừng thành thật: "Bị cáo đã phát hiện ra ụ bị han gỉ nhiều, xuống cấp, hư hỏng, máy phát điện không hoạt động được nhưng vì nghĩ món hàng có thể sửa chữa được để khắc phục ô nhiễm môi trường nên viết hồ sơ cho thông quan. Lừng xác định hành vi của mình là thiếu trách nhiệm trong thi hành công vụ chứ không phải cố ý làm trái. Bởi các bước thẩm định cấp 1, cấp 2 vẫn cho qua, đến bị cáo là công chức cấp 3 rồi nên cũng đành liều mình cho qua.

Đại diện Cục Đăng kiểm Việt Nam khẳng định: "Biên bản báo cáo giám định của đăng kiểm viên Lê Văn Dương không sai. Kết luận đề xuất của Dương trong văn bản này cũng đúng". Còn Tổng Cty Hàng hải Việt Nam, đơn vị được thụ hưởng khoản tiền bồi thường hơn 360 triệu đồng của các bị cáo vì những thiệt hại gây ra từ thương vụ ụ nổi 83M, lại trình bày: Thủ tướng quyết định cho dừng, tiến hành thanh lý ụ nổi.  Hiện tại, ụ nổi đang được neo đậu tại cảng Gò Dầu (tỉnh Đồng Nai) với chi phí từ 800 triệu đồng - 1 tỷ đồng/tháng tiền bến bãi. Tính tổng khoản nợ cho chi phí neo đậu hiện nay đã lên đến 23,8 tỷ đồng. Các phương án cho thuê, sửa chữa để khai thác, thậm chí bán sắt vụn cũng không tiến hành được. Cũng theo vị đại diện này, đang trong giai đoạn khủng hoảng của ngành vận tải biển, không ai có nhu cầu mua ụ nổi.

Lời khai bất nhất 

Bà Phạm Thị Mai Phương (vợ Dương Chí Dũng) kháng cáo, yêu cầu hủy quyết định kê biên 3 căn nhà của Dương Chí Dũng. Bà Phương nói, 2 căn hộ cho chị T. đứng tên là do Dương Chí Dũng lấy tiền của vợ (tiền bà Phương vay người khác, cần phải trả nợ). Còn căn nhà 2 vợ chồng ở là tiền chung của vợ chồng, tiền bố mẹ bà Phương cho và cũng một phần do bà tự kinh doanh nên có tiền mua, phần tiền của Dương Chí Dũng trong đó không nhiều. Tiền mua 2 căn hộ, bà Phương nói đưa cho chồng hơn 10 tỷ đồng. Khoản này bà Phương mượn của ông Vũ Tiến Sơn, nguyên Thượng tá, Trưởng Phòng Cảnh sát hình sự Công an TP Hải Phòng, hiện đang là bị án trong vụ vụ tổ chức cho Dương Chí Dũng trốn đi nước ngoài.

Còn Bà Ngô Thị Vân - vợ của bị cáo Mai Văn Phúc, yêu cầu giữ lại ngôi nhà tại Hạ Long, Quảng Ninh do nguồn tiền mua nhà từ năm 1983 do bà Vân bỏ tiền mua. Ngôi nhà hiện tại đang ở Thụy Khuê, nhà nước chuẩn bị lấy đất, không có sổ đỏ.

Trong khi hai bị cáo Dương Chí Dũng và Mai Văn Phúc ra sức phủ nhận việc nhận hối lộ 10 tỉ đồng thì các nhân chứng là Trần Hải Huyền khẳng định nhận được 10 tỷ đồng do Hà chuyển, sau đó đã chuyển trả lại Hà 3 tỷ, còn lại 7 tỷ đồng. Bản sao kê ngân hàng thể hiện, tính riêng khoản lãi của số tiền này đã lên tới 135 triệu đồng. Đích thân Huyền đã chuẩn bị 5 tỷ đồng để Sơn mang sang nhà mẹ vợ Dũng. Trong đó có cả tiền rút từ ngân hàng, có cả tiền mặt Huyền lấy trong nhà và cả khoản Huyền phải đi vay thêm theo yêu cầu của Sơn.

Bà Trần Phú Hà, em gái Trần Hải Sơn, Giám đốc Cty Phú Hà, đơn vị trung gian, tiếp nhận khoản tiền 1,666 triệu USD, do Cty AP chuyển, trình bày: "Tiền chuyển về trong một lần bằng tiền VNĐ. Hà rút dần theo yêu cầu của Sơn. Hà đã chuyển cho em gái Huyền tại Hải Phòng 7 tỷ đồng. Trong đó, lần Sơn yêu cầu rút 5 tỷ đồng chuyển cho ông Dũng, Hà phải rút làm nhiều lần. Sơn yêu cầu Hà đổi tiền lẻ ra thành tiền có mệnh giá 500 ngàn đồng cho gọn.

Đại diện Bộ Tài chính khẳng định, việc xử lý của Hải quan Vân Phong đối với ụ nổi 83M hoàn toàn đúng. Đại diện Bộ Tài Chính cũng đề cập đến công văn của Thứ trưởng GTVT trả lời cũng khẳng định ụ nổi không phải là tàu. Ông này khẳng định xin chịu trách nhiệm trước các cơ quan chức năng, tòa án về kết luận giám định của mình.

Toà kết thúc ngày làm việc đầu tiên.  

CHI MAI