Xơ mướp của Mạc Như Nhân

“Phù phép” xơ mướp

Hơn hai năm trước, Mạc Như Nhân - Giám đốc Công ty TNHH Thương mại Dịch vụ Vinhands (Q.12, TP.HCM) - lập công ty, sản xuất một số sản phẩm từ xơ mướp như miếng rửa chén, bông tắm, giày dép, túi xách. Lúc ấy, nhiều khách tham quan dù rất thích thú với những sản phẩm này nhưng vẫn cho rằng, đó cũng chỉ là những sản phẩm thủ công làm chơi. Cầm những đôi giày, dép bằng xơ mướp trông chẳng khác hàng mã, ai cũng hỏi anh: “Chúng có đi được không, đi được bao lâu?”. 

Trước khi thành các sản phẩm thủ công, xơ mướp được thu mua từ vùng rừng Gia Lai về phơi khô, bỏ vỏ, hạt và ép mỏng như lớp giấy...

Khi đó, Nhân cho biết, doanh thu chưa nhiều. Giờ gặp lại Nhân, anh hào hứng khoe, doanh thu năm 2018 đã được 1 tỷ đồng, năm nay dự kiến đạt 2 tỷ. Nhân đã phải thuê thêm nhà xưởng, đặt thêm máy móc, thuê thêm công nhân. Rất nhiều đại lý, đầu mối có gian hàng trên các sàn thương mại điện tử đã đặt hàng mang thương hiệu Xơ mướp Vi Lâm. “Giờ nhiều người chuyển sang dùng các sản phẩm thân thiện với môi trường, mình càng có thị trường” - Nhân chia sẻ.

Lớn lên tại vùng đất Gia Lai, ngay từ nhỏ, Nhân đã biết đến xơ mướp qua những vật dụng quen thuộc trong gia đình. Anh phát hiện, xơ mướp có thể tạo ra rất nhiều sản phẩm. Anh mày mò, đem xơ đi ép phẳng, nhuộm màu theo thiết kế rồi vẽ, định hình trên các chất liệu khác nhau bằng keo hoặc nhựa cao su thiên nhiên.

Sản phẩm từ xơ mướp của Mạc Như Nhân được nhiều khách hàng tại Hàn Quốc ưa thích

Anh kể, do đam mê một sản phẩm hoàn toàn tự nhiên nên không muốn sản phẩm mình làm ra có dính đến nhựa, đến rác thải khó phân hủy. Anh đã chế ra những sản phẩm chăm sóc da (bông tắm, bao tay, dây chà lưng, miếng rửa mặt), trang trí nội thất (đèn, tranh ảnh), thời trang (ba-lô, túi xách, giày, dép) hay vô số vật dụng, quà lưu niệm (hoa, bình hoa, kẹp tóc, móc khóa, túi thơm).

Không phải thứ bỏ đi

Nhân kể, khi làm ra những sản phẩm đầu tiên từ xơ mướp, từng có các mối hàng ở Thái Lan và Trung Quốc ngỏ ý muốn anh thu mua xơ mướp nguyên liệu xuất bán cho họ, số lượng bao nhiêu cũng mua. Nếu đồng ý, có lẽ anh sẽ làm giàu nhanh hơn vì nguồn xơ mướp rừng rất nhiều. Tuy nhiên, anh nghĩ: “Tại sao mình phải xuất thô. Đến như xơ mướp mà còn phải xuất thô thì bao giờ nông sản Việt Nam có giá được”. Anh đã từ chối các lời đề nghị và bắt tay làm sản phẩm của mình.

Nhiều người tỏ ra bất ngờ khi lần đầu được thấy xơ mướp có thể làm ra những sản phẩm thời trang độc đáo

Nhân đã mất khá nhiều thời gian để tìm hiểu. Anh phát hiện, chỉ có loại xơ mướp rừng ở một số vùng rừng của Gia Lai, Đồng Nai, Lâm Đồng mới đáp ứng được yêu cầu gia công của mình. Loại mướp rừng có xơ dai, khi khô thì thô ráp, nhưng chỉ cần nhúng vào nước lại mềm, hoàn toàn không gây cảm giác khó chịu, ngay cả dùng để làm đẹp. Tuổi thọ của các sản phẩm này bền hơn hẳn loại mướp trồng để ăn trái. 

Anh đặt mua cả những sản phẩm bằng xơ mướp từ Trung Quốc để so sánh. Gặp chúng tôi, anh mang ra miếng kỳ lưng được làm như miếng bông tăm trắng tinh và cứng như gỗ nhưng bề mặt mềm, mịn như được bào nhẵn. Anh cho rằng, sản phẩm có giá chỉ 12.000 đồng, trong khi sản phẩm của anh giá cao gấp ba lần. Hàng Trung Quốc chỉ là khoanh xơ mướp cắt ngang, một trái mướp có thể thu được ba bốn sản phẩm như vậy. Dù giá rẻ nhưng anh nhận thấy, chúng không còn giữ được đặc tính tự nhiên, dường như xơ mướp đã được xử lý bằng hóa chất tẩy trắng và làm cứng lại chẳng khác gì nhựa hóa, đưa lên mũi còn sộc mùi hóa chất; khi nhúng vào nước, sản phẩm này mềm nhũn và rất nhanh biến dạng. 

Trong khi đó, sản phẩm của anh khi thu mua về được phơi khô dưới nắng, bỏ vỏ, hạt, sau đó cắt dọc trái, lấy phần lõi. Những miếng xơ được ép phẳng, kết hợp với một số vật liệu như vải, da, mủ cao su tự nhiên. Khi nhuộm màu sản phẩm, Nhân chọn phẩm màu thực phẩm vì không muốn sản phẩm của mình có hóa chất.

Độ dai của xơ mướp rừng giúp các sản phẩm thủ công này có độ bền chẳng thua gì các sản phẩm công nghiệp sử dụng vật liệu nhựa

Có sản phẩm nhưng không có vốn, Nhân tranh thủ những sự kiện liên quan đến tiêu dùng như hội chợ, chợ phiên, là những nơi không tốn quá nhiều chi phí để mở gian hàng, giới thiệu sản phẩm. Hầu hết những người từng biết đến xơ mướp rất bất ngờ với sự hữu dụng của nó qua các sản phẩm của anh. Nhiều người mua vì yêu thích, mua để chơi, nhưng mua chơi rồi dùng thật, thấy thích và nhận ra sản phẩm bền hơn họ nghĩ. Đơn hàng ngày một nhiều hơn, không chỉ khách trong nước mà có cả khách nước ngoài. 

Anh kể, bản thân không biết gì về marketing, tiếp thị, bán hàng. Sản phẩm làm ra chỉ đem chào bán cho các cửa hàng, đầu mối. Ấy vậy mà lại có những vị khách từ Hàn Quốc, Úc hay châu Âu… không biết mua hàng của anh lúc nào, họ dùng rồi sau đó đặt mua để tặng bạn bè, người thân, rồi chuyển sang nhập hàng của anh về bán. Anh vui nhất là họ giữ nguyên nhãn mác, nguồn gốc sản phẩm chứ không yêu cầu phải thay đổi, có sản phẩm nào mới, họ cũng đặt mua. 

Điều mà anh trăn trở nhất hiện nay là có được nguồn vốn để mở rộng sản xuất vì đơn hàng ngày một nhiều, phải đầu tư máy móc, nhân công, nhà xưởng, mới đáp ứng được. 

Hoàng Anh