Xem và hiểu nghệ thuật

Làm thế nào để biết một tác phẩm thực sự là nghệ thuật chứ không phải chỉ là những đường vẽ vời đầy màu sắc? Làm thế nào để biết một tác phẩm thực sự có giá trị từ kỹ thuật vẽ, bên cạnh những xúc cảm thích/không thích? Làm thế nào có thể tự tin bước vào phòng tranh hoặc đi xem một triển lãm mà không phải e dè vì “chẳng hiểu chút gì về nghệ thuật? Bộ sách Nắm bắt và thưởng thức nghệ thuật trong tầm tay (do Omega+ dịch sang tiếng Việt và phát hành) có thể phần nào trang bị những kiến thức sơ khai nhất dành cho những ai mới bắt đầu.

Bộ sách gồm 3 quyển do những cây bút, chuyên gia nghệ thuật biên soạn, lần lượt là: Những thời khắc then chốt của nghệ thuật (Lee Cheshire), Để hiểu nghệ thuật (Janetta Rebold Benton) và Xem tranh (Susan Woodford). Với nội dung được diễn giải một cách ngắn gọn, dễ hiểu để tiếp cận độc giả đại chúng, kèm theo hình ảnh các tác phẩm nghệ thuật trong suốt chiều dài lịch sử mỹ thuật, bộ sách thực sự là chỉ dẫn toàn diện để định hình, đánh giá một tác phẩm nghệ thuật qua 3 bước: quan sát - phân tích - đánh giá.

Là cuốn biên niên sử ngắn gọn về nghệ thuật phương Tây, Những thời khắc then chốt của nghệ thuật tái khám phá 50 thời khắc quan trọng, tác động mạnh mẽ tới dòng chảy nghệ thuật trong suốt 500 năm từ thời Phục hưng đến nay. Từ những khoảnh khắc lịch sử như bức tượng David được ra mắt lần đầu, bức tranh Mona Lisa bị đánh cắp… hay cuộc gặp gỡ giữa các nghệ sĩ kiến tạo nên trường phái Ấn tượng, người đọc hiểu thêm về khái niệm nghệ thuật cũng như tiến trình lịch sử nghệ thuật một cách khái quát. Nói như nhà phê bình nghệ thuật Matthew Collings, cuốn sách đưa độc giả bước vào thế giới nghệ thuật một cách đơn giản mà không cần trang bị bất cứ thứ gì ngoài sự tò mò.

Thông qua hơn 100 tác phẩm thuộc nhiều thời kỳ và phong cách, Để hiểu nghệ thuật là cuốn sách tươi vui, cung cấp cái nhìn khái quát nhất về những loại hình nghệ thuật. Đi kèm là các gợi ý về cách tiếp cận nghệ thuật để độc giả tư duy về nghệ thuật một cách chủ động, tạo nền tảng cho việc thưởng lãm và có thể cảm thụ tác phẩm tốt hơn.

Trong khi đó, Xem tranh tập trung vào việc phân tích nguồn gốc, bố cục và chủ đề của hơn 100 bức tranh tiêu biểu cho những thời kỳ và vùng đất khác nhau. Từ việc phân tích này, tác giả giới thiệu các chủ đề phổ biến trong hội họa, cách nghệ sĩ tiếp cận tác phẩm và xử lý những vấn đề kỹ thuật. Nhờ đó, người đọc được "trui rèn" óc thẩm mỹ để có thể tận hưởng quá trình xem tranh và đánh giá được bản chất phức tạp tinh tế ẩn dưới lớp bề mặt hấp dẫn.

Xin mượn nhận định của nghệ sĩ và cây bút Julian Bell dành cho cuốn Xem tranh để kết thúc bài viết này. Niềm hứng khởi và sự học hỏi luôn có thể đồng hành và là một. Với nghệ thuật, không bao giờ là muộn để khám phá và tô điểm thêm cho thế giới tinh thần. 

Lê  Phan