Vụ kiện chất độc da cam của bà Trần Tố Nga: “Chúng tôi sẽ đi đến cùng”

Bà Trần Tố Nga, mang hai quốc tịch Pháp - Việt, là người chịu hậu quả của chất độc da cam và đã trải qua mười mấy năm đòi công lý cho nạn nhân da cam.

Đến tháng 5/2013, Tòa đại hình Évry (Pháp), thành phố nơi bà Trần Tố Nga đang sinh sống chấp thuận đơn của bà khởi kiện các công ty hóa chất cung cấp chất diệt cỏ cho quân đội Mỹ sử dụng tại chiến trường Việt Nam.

Bà Trần Tố Nga tại buổi họp báo cuối tháng 4 - Ảnh: TTXVN

Tuy nhiên sau 19 phiên thủ tục, trong phán quyết ngày 10/5/2021, Tòa án Evry đã chấp thuận phần bào chữa của các công ty bị kiện cho rằng họ “hành động theo lệnh và vì Nhà nước Hoa Kỳ” và như vậy được hưởng quyền “miễn trừ” vì không một Nhà nước có chủ quyền nào bắt một Nhà nước có chủ quyền khác dưới quyền tài phán của mình.

Vào ngày 7/5/2024, Tòa án phúc thẩm Paris sẽ mở phiên điều trần liên quan đến vụ kiện dân sự giữa bà Trần Tố Nga và các tập đoàn hóa chất Mỹ cung cấp cho quân đội nước này chất độc da cam-dioxin để sử dụng trong chiến tranh Việt Nam.

Bà Trần Tố Nga chia sẻ với VOH về phiên tòa phúc thẩm vụ kiện chất độc da cam diễn ra ngày 7/5:

* VOH: Thưa bà Trần Tố Nga, mới đây tại Pháp, bà cùng các luật sư đã tổ chức họp báo về vụ kiện của bà, các thông tin chính yếu mà bà muốn chia sẻ đến công chúng là gì?

- Bà Trần Tố Nga: Cuộc họp báo trước phiên toà, chủ yếu để đánh động dư luận xã hội, dư luận quốc tế về phiên tòa sắp tới, mà các báo trên thế giới gọi là “phiên toà lịch sử”.

Trong họp báo, các luật sư đã giải thích rõ về mục đích và tiến trình của vụ kiện. Xin nói rõ để không ai hiểu lầm về phiên toà này, sẽ không tuyên bên nào thắng, bên nào thua, bên nào tội, bên nào không có tội. Điều đó vốn đã bị Toà sơ thẩm (Tòa đại hình Evry - PV) từ chối xét xử sau hơn 7 năm với 19 phiên thủ tục.

Tòa phúc thẩm lần này chỉ xét một vấn đề - đó là Tòa án Pháp có quyền mở vụ kiện quốc tế và xét đơn của Trần Tố Nga hay không?

Mục tiêu của chúng tôi theo đuổi phiên tòa này, như luật sư có nói đó là thay đổi về điều “mặc định” trước nay đó là nước nào có tiềm lực “mạnh” thì có quyền không bị xử ở một quốc gia khác. Vốn là nguyên nhân khiến Toà sơ thẩm từ chối xét xử.

Tại phiên toà này, nếu gọi là thắng thì chỉ là Toà sẽ chấp nhận điều chúng ta tranh luận về việc đưa ra xét xử vụ kiện này, còn việc các công ty Mỹ có tội hay không thì còn lâu dài lắm.

Vụ kiện của bà Trần Tố Nga ngày càng được dư luận ủng hộ - Ảnh: Collectif Vietnam-Dioxine

* Tâm trạng của bà trước thềm phiên tòa này ra sao?

- Chúng tôi biết rằng cuộc chiến đấu này là cuộc chiến đấu “không cân sức”. Một bên là một người phụ nữ lớn tuổi, phía bên kia là các tập đoàn hóa chất, hóa dầu “khổng lồ” của Mỹ.

Nhưng chúng tôi biết chúng tôi mong chờ điều gì. Nếu nghĩ rằng “Chúng ta thắng, các công ty Mỹ thua kiện” thì đó là điều không tưởng.

Mục tiêu của chúng tôi là muốn cho thế giới biết về thảm hoạ da cam, và một vấn đề lớn của hiện nay đó là ô nhiễm môi trường.

Chiếu theo mục tiêu này, thì ngay từ bây giờ chúng tôi đã thắng. Vì chỉ từ là một người phụ nữ đơn độc, giờ đây có hàng triệu triệu người trên thế giới biết đến thảm họa da cam và ủng hộ vụ kiện của chúng tôi. Tôi đến với phiên tòa này bằng tất cả lòng tin và quyết tâm rằng, chúng ta phải đi đến cùng.

* Từ phiên sơ thẩm của năm 2021, đến nay bà và đồng sự đã chuẩn bị như thế nào cho phiên tòa lần này?

- Trong suốt thời gian qua, các luật sư đã tiếp tục có những tranh luận bằng văn bản và đã gửi phần nội dung kết luận liên quan đến Toà phúc thẩm.

Trong thời gian qua, chúng tôi tiếp tục đi tuyên truyền về tội ác da cam và tham gia các cuộc đấu tranh chống lại chất độc da cam. Đây cũng là nền tảng cho các cuộc đấu tranh về môi trường ở các quốc gia khác.

Tôi cũng trở về Việt Nam và dùng số tiền quyên góp từ những người yêu công lý, yêu nạn nhân da cam,... để trao tặng những chiếc xe lăn, những ngôi nhà và tổ chức các lớp dạy nghề cho nạn nhân chất độc da cam.

* Vậy theo bà, một kết quả lý tưởng như bà mong muốn cho phiên toà ngày 7/5 tới đây sẽ như thế nào?

- Điều chúng tôi mong muốn là Toà khẳng định rằng tất cả những ai làm nên tội ác đều phải bị trừng trị, công lý phải được thực thi.

Trong trường hợp Toà Phúc thẩm cho rằng Toà sơ thẩm đã kết luận sai thì toàn bộ hồ sơ của chúng tôi sẽ được trả về toà sơ thẩm, và đương nhiên sẽ mất nhiều thời gian. Còn trong trường hợp tuyên chúng ta thắng thì tôi nghĩ vụ việc sẽ cũng tiếp tục kéo dài vì sẽ còn kiện qua kiện lại giữa các bên, cho đến Giám đốc thẩm, đến cả ngày tôi nhắm mắt.

Cho nên tôi đã chuẩn bị rất kỹ cho đến cả giai đoạn tôi không còn trên đời thì tôi vẫn đi theo cuộc đấu tranh này. Cuộc đấu tranh cho các nạn nhân da cam thông qua cuộc đấu tranh đòi công lý cho một người.

Tôi mong muốn các cơ quan tổ chức, cộng đồng xã hội sẽ tiếp tục đồng hành cùng chúng tôi theo đuổi vụ kiện này, vì đó không chỉ là vụ kiện cá nhân mà có thể được xem là vấn đề của quốc gia và hãy chung tay giúp đỡ cho các nạn nhân da cam.

Theo VOH