Vụ 'Hình sự hóa quan hệ kinh tế Công ty Nông thủy sản Tây Nam': Giám đốc Nhân bị khởi tố, bắt giam oan

Tòa án nhân dân TP.Cần Thơ đã quyết định đưa ra xét xử sơ thẩm đối với Lê Thanh Hải, Trần Huy Liệu, Bùi Tuấn Anh, Nguyễn Huỳnh Đạt Nhân, Phạm Tường Thi và Nguyễn Văn Đạt về tội “vi phạm quy định về cho vay trong hoạt động của các tổ chức tín dụng” theo điều 179 Bộ luật Hình sự vào ngày 18/4 tới. Trước đó, chúng tôi đã có tin, bài phản ánh về việc tòa quyết định trả hồ sơ vụ án này, yêu cầu điều tra bổ sung vì hàng loạt vấn đề thiếu sót, mâu thuẫn.

Cáo trạng nêu hành vi không liên quan đến tội danh

Bản cáo trạng số 13/CT-VKS-P3 ngày 19/3 của Viện Kiểm sát nhân dân TP.Cần Thơ thay thế cáo trạng cũ có từ ngày 6/11/2017 vẫn chằng chịt những “căn cứ” về thay đổi các quyết định khởi tố vụ án và bị can. “Cơ quan điều tra Cần Thơ vi phạm nguyên tắc suy đoán vô tội trong hình sự. Khởi tố bắt giam tội này, rồi lại kết luận tội khác như thể mặc định hễ bị can là phải có tội vậy” - luật sư Hoàng Tùng (Đoàn Luật sư TP.Hà Nội) nêu quan điểm về cáo trạng mới với chúng tôi ngày 10/4.

Theo luật sư Tùng, cáo trạng đã dành phần lớn dung lượng để đề cập đến những hành vi không liên quan về mặt khách quan của tội phạm theo quy định tại điều 179 đối với ông Nguyễn Huỳnh Đạt Nhân - nguyên Giám đốc công ty TNHH MTV Nông thủy sản Tây Nam, là bên đi vay trong vụ án.

Cụ thể, các công ty Đồng Bằng Xanh, Tân Tiến, Tây Nam, Nam Bộ Cửu Long, Mặt Trời, Nam Minh, GMS được thành lập hoàn toàn đúng theo quy định của pháp luật; việc quản lý công ty là vấn đề nội bộ; hành vi sử dụng vốn vay sai mục đích là quan hệ dân sự, không thuộc mặt khách quan của điều 179.

Quan hệ giữa các đơn vị kinh tế trên và Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn - chi nhánh Cần Thơ (Agribank Cần Thơ) là quan hệ giữa pháp nhân với pháp nhân, thông qua hợp đồng tín dụng và hợp đồng thế chấp, không phải quan hệ giữa cá nhân ông Nhân với ngân hàng. Đây là quan hệ dân sự, hoàn toàn không thuộc phạm vi điều chỉnh của tội danh tại điều 179 như cáo trạng.

Đó là chưa kể, dự án đầu tư xây dựng “Cụm nhà máy chế biến nông thủy sản Tây Nam” thuộc đối tượng được vay vốn, hỗ trợ lãi suất ưu đãi theo Quyết định 63/QĐ-TTg ngày 15/10/2010 của Thủ tướng Chính phủ. Để ký kết hợp đồng, cả bên vay và cho vay đã đáp ứng đủ những quy định bắt buộc và qua quá trình xét duyệt rõ ràng, minh bạch. Do yếu tố khách quan nên dự án bị chậm tiến độ, Công ty Tây Nam đã có văn bản đề nghị Agribank Cần Thơ xem xét. C

ông ty Tây Nam và Agribank Cần Thơ đã thỏa thuận chuyển toàn bộ khoản vay từ lãi suất hỗ trợ sang lãi suất thông thường từ ngày 1/8/2014. Công ty Tây Nam cũng ký cam kết trả nợ đầy đủ bao gồm lãi suất phát sinh 59 tỷ đồng. Ngay cả Bộ Tài chính cũng xác nhận chưa cấp bù lãi suất ưu đãi cho khoản vay này nên khoản tiền lãi hơn 59 tỷ đồng chưa thể là khoản tiền thiệt hại.

Khi hoạt động đầu tư bị dừng lại, Công ty Tây Nam đã yêu cầu Agribank Cần Thơ thanh lý hợp đồng tín dụng, xử lý tài sản bảo đảm để thanh toán nợ. Kế đó, theo thủ tục, Agribank Cần Thơ đã nộp đơn khởi kiện và TAND Q.Ninh Kiều đã thụ lý giải quyết. Thế nhưng, vụ việc đang trong quá trình tòa xét xử thì Công an TP.Cần Thơ lại ra lệnh bắt tạm giam ông Nhân.

Trước và sau khi công an khởi tố bắt giam bị can, Agribank Việt Nam đã có đến hai văn bản giải thích rõ về khoản vay và vấn đề áp dụng ưu đãi lãi suất đối với Công ty Tây Nam là đúng đối tượng, đồng thời xác nhận mình không bị thiệt hại như cơ quan an ninh điều tra Công an TP.Cần Thơ đã cáo buộc.

Không xuất phát từ tinh thần luật pháp

Ngoài ra, về mặt chủ quan, luật sư Tùng cho rằng, hành vi phạm tội tại điều 179 phải do “người nào trong hoạt động tín dụng…” thực hiện. Như vậy, chủ thể của tội phạm này là chủ thể đặc biệt, chỉ những người có trách nhiệm trong hoạt động tín dụng như giám đốc, phó giám đốc, nhân viên trong các ngân hàng mới có thể là chủ thể của tội phạm này.

Trong khi đó, ông Nhân chỉ là người đại diện của pháp nhân đi vay vốn, không phải là nhân viên của ngân hàng, không có khả năng thực hiện các hành vi cho vay, nên không thể là chủ thể của tội danh theo điều 179. Từ những phân tích trên, theo ông Tùng, ông Nhân không phạm tội theo điều 179.

Đánh giá về kết luận điều tra bổ sung, luật sư Lý Trung Dung (Đoàn Luật sư TP.HCM) cho rằng, cơ quan điều tra không đề nghị truy tố ông Nhân về tội “lừa đảo chiếm đoạt tài sản” nhưng vẫn tiếp tục đề nghị truy tố tội “vi phạm quy định cho vay”, cho thấy ông Nhân bị oan về cả hai tội này theo quyết định khởi tố của Công an TP.Cần Thơ. Việc thay đổi tội danh cũng cho thấy, việc khởi tố và bắt giam ông Nhân là hình sự hóa quan hệ dân sự, không xuất phát từ tinh thần luật pháp. 

Quốc Ngọc