Vụ án Vạn Thịnh Phát: Phát hiện lỗ hổng trong kiểm toán ngân hàng, quy định thành lập doanh nghiệp còn quá "dễ dãi"

Qua vụ án Vạn Thịnh Phát, HĐXX kiến nghị phải tăng cường công tác kiểm toán tại các ngân hàng

Theo HĐXX, qua vụ án Vạn Thịnh Phát, một vấn đề nổi cộm lên bà Trương Mỹ Lan và đồng phạm đã thành lập dễ dàng hơn 1.000 công ty “ma” để đứng tên các khoản vay khống, chuyển nhượng cổ phần, lấy pháp nhân góp vốn đầu tư vào các dự án. HĐXX kiến nghị Chính phủ, các bộ, ngành có liên quan có quy định kiểm soát việc thành lập, quản lý doanh nghiệp để tránh bị các đối tượng xấu lợi dụng thực hiện hành vi phạm tội nhưng vẫn khuyến khích, tạo động lực để phát triển kinh tế như chủ trương của Chính phủ đề ra.

Đặc biệt, theo HĐXX, qua các vụ án liên quan ngân hàng nổi lên gần đây như tại vụ tại Ngân hàng Đông Á, Ngân hàng SCB, đã bộc lộ những bất cập trong kiểm toán ngân hàng, khi phát hiện sai phạm ngân hàng nào cũng đều âm vốn điều lệ lên hàng ngàn tỉ đồng.

Cụ thể, theo kết luận điều tra vụ án tại Ngân hàng SCB của Cơ quan Cảnh sát điều tra (Bộ Công an) và cáo trạng của Viện Kiểm sát nhân dân tối cao, sau khi hợp nhất, SCB thuê các công ty kiểm toán thuộc nhóm "Big 4" - hãng danh tiếng hàng đầu thế giới - kiểm tra báo cáo tài chính hàng năm. Kết quả thẩm định thường niên từ năm 2012 đến 2021 - trước khi vụ án bị khởi tố - không cho thấy điểm bất thường nào về tình hình tài chính của ngân hàng, theo các báo cáo kiểm toán được SCB công bố.

Trong đợt kiểm toán gần nhất trước vụ án - tháng 6/2021 - SCB có lợi nhuận lũy kế hơn 1.000 tỉ đồng, vốn chủ sở hữu gần 22.000 tỉ đồng. Nhưng khi vụ án xảy ra hồi tháng 10/2022, kết quả kiểm toán cho thấy tại thời điểm 30/9/2022, ngân hàng SCB đã lỗ lũy kế gần 465.000 tỉ đồng, âm vốn chủ sở hữu khoảng 444.000 tỉ đồng. "Kiến nghị cơ quan chức năng cần phải có biện pháp quản lý chặt chẽ hơn, tăng cường hơn nữa trong công tác kiểm toán tại ngân hàng" - HĐXX đề nghị.

Trong quá trình điều ra vụ án Vạn Thịnh Phát giai đoạn 2 trong thời gian tới, HĐXX đề nghị C03, Bộ Công an, Viện Kiểm sát nhân dân tối cao tiếp tục làm rõ vai trò, trách nhiệm các kiểm toán viên tại các công ty kiểm toán thuộc SCB, làm rõ các sai phạm liên quan, các kiểm toán viên có liên quan nếu đủ căn cứ thì đề nghị xem xét xử lý theo đúng quy định.

Điển hình như trong vụ án Vạn Thịnh Phát, SCB đã xuất quỹ số tiền 108.800 tỉ đồng và hơn 14,7 triệu USD để tài xế lái xe là ông Bùi Văn Dũng chở về nhà cho bà Trương Mỹ Lan tại tòa nhà Sherwood (quận 3, TPHCM), rồi giao lại cho Trần Thị Hoàng Uyên (trợ lý của bà Lan) nhưng kiểm toán viên khi tra soát hồ sơ không phát hiện. Kiến nghị cơ quan điều tra xác minh làm rõ dòng tiền 108 tỉ đồng và 14,7 triệu USD này để có cơ sở thu hồi khắc phục hậu quả. Đồng thời, làm rõ các sai phạm có liên quan (nếu có) để xử lý theo quy định của pháp luật.

Để ngăn ngừa vi phạm, tội phạm giống vụ sự việc xảy ra tại SCB, kiến nghị cơ quan quản lý nhà nước có giải pháp cũng như ban hành các quy định hướng dẫn chi tiết các hoạt động hợp nhất, sáp nhập, tái cơ cấu, thanh tra và giám sát đối với các tổ chức tín dụng.

Kiến nghị cơ quan điều tra tiếp tục điều tra, truy hồi dòng tiền nhằm xác định nghĩa vụ hoàn trả tài sản (nếu có) đối với 3 trường hợp đã mất gồm bà Nguyễn Phương Hồng - trợ lý Công ty cổ phần Tập đoàn Vạn Thịnh Phát, Nguyễn Tiến Thành - cựu Chủ tịch HĐQT, Tổng giám đốc Công ty CP Chứng khoán Tân Việt và ông Nguyễn Ngọc Dương - Tổng giám đốc Công ty CP Peninsula.

HĐXX kiến nghị cơ quan điều tra tiếp tục điều tra các phương án, dự án chưa được xử lý trong vụ án này mà bà Trương Mỹ Lan (hoặc cá nhân, tổ chức cho bà Trương Mỹ Lan sử dụng) hợp tác, giao kết, giao dịch để xác định đúng bản chất các giao dịch trên nhằm xác định tài sản và hành vi sai phạm của các cá nhân, tổ chức có liên quan (nếu có) để có căn cứ xem xét, thu hồi khi giải quyết vụ án trong giai đoạn 2 theo quy định.

Tuyết Hoa Bích