Vô tư bán thuốc diệt chuột cực độc “trông như kẹo”

Thuốc cực độc, vẫn được chuộng

Cửa hàng hóa chất P.Y. trên đường Gò Công, quận 5, bên hông nhà lồng chợ Kim Biên bày bán hàng trăm gói thuốc diệt chuột (TDC), có loại đựng trong bao bì, có loại đựng trong bịch ni lông màu trắng, bên trong là các viên thuốc đủ màu sắc sặc sỡ, trông như kẹo.

Giới thiệu 2 loại TDC của Việt Nam và Thái Lan đồng giá 40.000 đồng/gói, người bán cho biết, TDC do Việt Nam sản xuất không làm cho chuột chết ngay sau khi ăn vào, còn TDC của Thái Lan làm chuột chết ngay nên được chuộng hơn. Chúng tôi thấy trên sản phẩm TDC của Thái Lan không có nhãn phụ ghi thông tin nhà sản xuất, phân phối, không có cảnh báo an toàn cho người sử dụng.

Nhiều thuốc diệt chuột của Thái Lan có hình dạng như kẹo, được bày bán trong các sạp, cửa hàng ở khu chợ Kim Biên, quận 5, TPHCM

Nhân viên cửa hàng này còn giới thiệu nhiều viên tinh dầu đuổi chuột sản xuất trong nước, có dạng hình tròn đủ màu sắc hồng, xanh, đỏ với giá 75.000 đồng/kg. Trông chúng như băng phiến (long não) nhưng lại có mùi thơm như kẹo của tinh dầu quế, bạc hà, thông, vừa làm thơm không gian sống, vừa đuổi được chuột. Loại này được đựng trong các bao ni lông màu trắng, bên ngoài ghi sơ sài dòng chữ “Viên đuổi chuột, made in Vietnam”. Trong khi đó, theo quy định, trên sản phẩm phải ghi rõ tên, thành phần, hàm lượng hoạt chất, định lượng, xuất xứ, hướng dẫn sử dụng, hướng dẫn bảo quản, các biện pháp sử dụng thuốc an toàn.

Chúng tôi để ý thấy, cứ 5 khách hàng ghé vào cửa hàng này thì có 2 khách hỏi mua TDC. Có khách nghe tư vấn TDC dạng viên thì lắc đầu, nói muốn mua TDC dạng bột, dạng nước cho độc hơn. Nhân viên nhanh nhảu hướng dẫn khách đến cửa hàng T.K. trên đường Kim Biên gần đó.

Tại cửa hàng T.K., có rất nhiều loại TDC dạng bột, dạng nước sệt màu đỏ hoặc hồng. Thuốc dạng bột có giá 40.000 đồng/gói, thông tin sơ sài như “TDC thần tốc, thành phần zinc phosphide 30%, bảo quản xa trẻ em”, “TDC, thành phần diazinon”. Còn TDC dạng nước sệt được đựng trong các ống nhựa nhỏ màu trắng, giá 25.000 đồng/ống, trên ống không có nhãn mác, thông tin gì.

Zinc phosphide, diazinon nằm trong nhóm 4 hoạt chất cực độc (2 hoạt chất còn lại là malathion, acephate) đã bị loại khỏi danh mục được phép sử dụng trong thuốc bảo vệ thực vật ở Việt Nam từ năm 2019.

Dù đã có quy định về điều kiện buôn bán TDC như phải có nơi trưng bày, có trang bị thiết bị sơ cấp cứu nhưng TDC vẫn được bán bằng xe đẩy dọc các tuyến đường; thuốc được quảng cáo là “diệt chuột thần tốc”, “chuột chết siêu tốc” nhưng đều không rõ nguồn gốc, thành phần.

Trẻ dễ nhầm là kẹo

Việc mua bán, sử dụng các hóa chất độc hại này một cách dễ dãi đã gây nhiều hệ lụy cho con người, môi trường sống.

Ngày 21/8, Bệnh viện Nhi Đồng 2 (TPHCM) tiếp nhận một bệnh nhi 2 tuổi ăn nhầm TDC màu hồng do tưởng là kẹo ngọt. May mắn là gia đình kịp phát hiện và đưa đi cấp cứu.

Vào tháng 3/2024, Bệnh viện Nhi trung ương (TP Hà Nội) tiếp nhận một bệnh nhi 13 tuổi ngộ độc TDC có chứa natri fluoroacetate - hóa chất đã bị cấm sử dụng ở Việt Nam, thường có trong TDC nhập lậu từ Trung Quốc, được sản xuất dưới dạng hạt gạo, dạng ống dung dịch màu hồng hoặc không màu.

Tháng 2/2024, Bệnh viện Nhi đồng TP Cần Thơ cũng tiếp nhận 2 trường hợp ngộ độc TDC do nhầm tưởng là ống si rô. Cách đây 3 năm, 2 bệnh nhi ở tỉnh Đồng Nai đã tử vong do tưởng TDC là si rô, kẹo. Trung tâm chống độc của Bệnh viện Bạch Mai (TP Hà Nội) cũng từng tiếp nhận một số bệnh nhi ngộ độc TDC có chứa chất fluoroacetate, thậm chí chứa chất tetramine là chất bị cấm sử dụng cách đây 20 năm.

Đại diện Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật TPHCM cho biết vẫn kiểm tra định kỳ các cửa hàng, đại lý buôn bán thuốc bảo vệ thực vật, trong đó có TDC. Ngoài đơn vị này, chi cục quản lý thị trường và các đội quản lý thị trường cũng có chức năng kiểm tra và xử lý các trường hợp kinh doanh TDC chứa chất cấm, nằm ngoài danh mục thuốc bảo vệ thực vật được phép sử dụng ở Việt Nam.

Theo tiến sĩ Huỳnh Khánh Duy - nguyên giảng viên Trường đại học Bách khoa TPHCM - các hóa chất diệt côn trùng nói chung, trong đó có TDC dạng mùi hương thường chứa nhiều hóa chất như D-allethrin, alpha-cypermethrin, tetramethrin, D-phenothrin, permethrin… Việc hít phải các hóa chất này dù ít hay nhiều cũng ảnh hưởng đến đường hô hấp, hệ thần kinh, hệ nội tiết. Quá trình sản xuất các hóa chất này có thể tạo ra dioxin - chất cực độc có khả năng gây suy giảm miễn dịch, biến đổi nhiễm sắc thể, gen, từ đó gây nên các bệnh nguy hiểm khác cho người bị phơi nhiễm, hít phải.

Bác sĩ Lê Văn Nhân - giảng viên Trường đại học Y khoa Phạm Ngọc Thạch - cho biết, trên thị trường, có nhiều sản phẩm diệt côn trùng, diệt chuột an toàn cho người dùng nhưng vẫn còn những cơ sở kinh doanh không đàng hoàng, sử dụng hoặc bày bán các sản phẩm chứa hóa chất độc hại, ảnh hưởng xấu đến sức khỏe con người và gây ô nhiễm môi trường. Ngoài trách nhiệm của cơ quan quản lý, chính người tiêu dùng phải tẩy chay các sản phẩm độc hại, phải biết cách lựa chọn sản phẩm vừa diệt côn trùng hiệu quả, vừa an toàn cho mình và người thân.

Thanh Hoa