Virus cúm nguy hiểm hơn chiến tranh

2018 sẽ đánh dấu tròn một thế kỷ từ ngày đại dịch cúm khủng khiếp nhất xảy ra trong lịch sử nhân loại.

Các nhà khoa học ước tính đại dịch cúm năm 1918 khiến hơn 50 triệu người tử vong trên khắp thế giới; thậm chí có thể cao hơn nhiều. Do tình trạng thiếu hồ sơ y tế thời đó, chúng ta không bao giờ biết con số chính xác.

Bệnh cúm gây nên 250.000 tới 500.000 ca tử vong trên thế giới mỗi năm. Ảnh: medscape.com

Là thảm họa toàn cầu, đại dịch cúm năm 1918 cướp nhiều sinh mạng hơn Đại chiến Thế giới thứ nhất, VOA khẳng định.

Ở Mỹ, các sử gia của Cơ quan Lưu trữ Quốc gia tuyên bố đại dịch cúm tác động tới hơn 25% dân số Mỹ. Chỉ trong một năm, tuổi thọ trung bình của Mỹ giảm 12 năm.

Đại dịch cúm 1918 giết người siêu tốc. Hồ sơ lưu trữ cho thấy một số nạn nhân chết trong vài giờ sau khi những triệu chứng đầu xuất hiện. Một số người khác tử vong sau vài ngày. 

Đại dịch cúm năm 1918 cũng rất khác những đại dịch trước đó và sau này, bởi virus tấn công nhiều người khỏe và trẻ. Thông thường, virus chỉ tấn công người yếu và người già.

Giờ đây các nhà khoa học tuyên bố họ đã biết nguyên nhân. Theo họ, vào năm 1918, những người chào đời sau năm 1889 có nguy cơ nhiễm cúm cao nhất vì họ chưa từng tiếp xúc virus khi còn nhỏ. Sự tiếp xúc virus sẽ bảo vệ họ phần nào trước đại dịch cúm 1918.

Chế vaccine hiệu quả là nhiệm vụ bất khả thi

Mặc dù y học hiện đại đã kiểm soát hiệu quả nhiều bệnh, cúm vẫn là bệnh khó ngừa. Tổ chức Y tế Thế giới ước tính mỗi năm bệnh cúm khiến 250.000-500.000 người tử vong khắp thế giới.

Hàng năm, các nhà nghiên cứu y khoa đều chế vaccine cúm. Song họ chỉ có thể đoán chủng virus cúm nào sẽ lây lan, chứ không thể biết chính xác.

Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Mỹ (CDC) nhấn mạnh trên trang web của họ: “Các chủng virus cúm biến đổi liên tục. Chúng có thể biến đổi từ mùa này sang mùa kế tiếp, hay thậm chí ngay trong một đợt dịch”.

Vaccine cúm chỉ giúp cơ thể miễn nhiễm vài chủng virus cúm, chứ không thể ngừa những chủng virus mới.

CDC nhấn mạnh rằng tác dụng của vaccine cúm có thể thay đổi theo từng năm. Theo CDC, một số nghiên cứu gần đây chứng minh việc tiêm vaccine giảm nguy cơ nhiễm cúm từ 40% tới 60% trong dân số. Tuy nhiên, kết quả đó chỉ xuất hiện trong những mùa vaccine tương thích với phần lớn virus cúm đang hiện diện.

Chúng ta vẫn nên tiêm vaccine ngừa cúm

Anthony Fauci là Giám đốc Viện Dị ứng và Bệnh truyền nhiễm quốc gia Mỹ. Ông nhận định rằng con người vẫn nên tiêm vaccine ngừa cúm, nhưng chúng ta cần vaccine hiệu quả hơn.

“Trong năm thuận lợi nhất, mức hiệu quả của vaccine cúm cũng chỉ đạt tối đa 60%”, ông giải thích.

Các hãng sản xuất vaccine cũng lo ngại về hiệu quả thấp của vaccine ngừa cúm.

“Tỷ lệ người dân nhiễm cúm trong vòng một năm có thể đạt mức 20%”, ông bình luận.

Liệu đại dịch cúm toàn cầu có thể xảy ra nữa?

Giới chức y tế các nước đều lo ngại về khả năng một đại dịch cúm có thể bùng phát trong tương lai. Các chủng virus cúm mới xuất hiện thường xuyên. Một trong số chúng là H1N1, chủng virus cúm lợn từng xuất hiện vào năm 2009. H1N1 đã gây nên dịch cúm, vì nó lan khắp thế giới dù không gây thiệt hại lớn về nhân mạng.

Mặc dù vậy, các dịch cúm gây nên ảnh hưởng khác nhau ở các khu vực trên thế giới. Các nước nghèo sẽ chịu ảnh hưởng lớn hơn do tỷ lệ người dân tiêm phòng vaccine thấp.

Loài người cần vaccine ngừa mọi loại cúm

Để ngăn chặn đại dịch cúm trong tương lai, giới khoa học đang nghiên cứu cách tạo ra vaccine chống mọi chủng virus cúm.

Hồi tháng 10, Trung tâm Y khoa của Đại  học Vanderbilt tại Mỹ thông báo họ cùng các nhà khoa học quốc tế đang chế loại vaccine có thể bảo vệ con người trước mọi chủng virus cúm trên khắp thế giới. Thử nghiệm sẽ diễn ra vào đầu năm 2018. 

Nhưng trước khi vaccine ngừa mọi chủng virus cúm phục vụ con người, những vaccine hiện nay vẫn đóng vai trò quan trọng. Các chuyên gia khẳng định chúng có thể làm giảm nguy cơ nhiễm cúm và ngăn chặn một đại dịch toàn cầu như thảm kịch năm 1918.

Chí Thuần