Vinh danh tác phẩm tranh chấp tác quyền: Vẽ đường cho ‘sai’ chạy

Đưa tác phẩm tranh chấp vào giải thưởng

Gánh mẹ (nhạc phim Lật mặt: Nhà có khách 4) lọt vào top 5 hạng mục Nhạc phim được yêu thích của Giải thưởng âm nhạc Zing Music Awards 2019 (ZMA). Ngay khi Gánh mẹ lọt vào danh sách này, ngày 30/12/2019, đại diện của nhà thơ Trương Minh Nhật đã gửi đơn đến ban tổ chức (BTC) yêu cầu rút ca khúc khỏi đề cử vì Gánh mẹ đang tranh chấp tác quyền lời bài hát.

Cụ thể, phía nhà thơ Trương Minh Nhật khẳng định ca – nhạc sĩ Đoàn Đông Đức (nghệ danh Quách Beem), người nhận mình là tác giả của Gánh mẹ, đang nhận vơ sáng tác.

Theo luật sư Phan Vũ Tuấn, người đại diện của Trương Minh Nhật, bài thơ Gánh mẹ (gồm 23 câu) được nam tác giả đăng tải toàn bộ trên trang Facebook cá nhân vào tháng 4/2016. Nội dung này, theo luật sư Vũ Tuấn, đã được Quách Beem sử dụng làm lời cho ca khúc Gánh mẹ và mang đi đăng ký tác quyền (nhạc và lời) dưới tên Đoàn Đông Đức.

Hình ảnh tờ đơn phía đại diện nhà thơ Trương Minh Nhật gửi Sở Văn hoá - Thể thao TPHCM

Phía ca sĩ Quách Beem khẳng định, anh đã đăng ký tác quyền ca khúc Gánh mẹ vào năm 2013, và tố ngược lại, cho rằng nhà thơ Trương Minh Nhật mới là người đạo lời bài hát, đăng tải lên Facebook cá nhân. Tuy nhiên, theo tra cứu từ website của Cục Bản quyền tác giả, ca khúc Gánh mẹ chỉ mới được cấp giấy chứng nhận bản quyền vào ngày 26/3/2019. Ngoài ra, Quách Beem không có bằng chứng nào để xác nhận bài hát đã được sáng tác từ 2013.

Từ khi tranh cãi xảy ra vào đầu tháng 11/2019 đến nay, ca khúc này xuất hiện tại nhiều giải thưởng, sân khấu ca nhạc từ nhỏ đến lớn. Trước Zing Music Awards, Gánh mẹ xuất hiện trong chương trình nghệ thuật khai mạc Liên hoan phim (LHP) Việt Nam lần thứ 21 tại Vũng Tàu, tháng 11/2019. Ngoài ra, dù không lọt vào top 3 đề cử của Nhạc sĩ sáng tác cho Phim truyện điện ảnh xuất sắc nhưng trước đó, Gánh mẹ vẫn nằm trong danh sách các ứng viên hạng mục này.

Ngày 7/1, tờ đơn thứ 2 yêu cầu rút ca khúc Gánh mẹ khỏi đề cử cũng được phía nhà thơ Trương Minh Nhật gửi đến BTC ZMA

Đại diện của nhà thơ Trương Minh Nhật cho biết, sau ngày 30/12/2019, đơn vị đã gửi thêm một đơn đến BTC ZMA vào ngày 7/1/2020 tiếp tục yêu cầu rút ca khúc Gánh mẹ ra khỏi đề cử giải thưởng.

Ngoài ra, một lá đơn khác trình bày vụ việc cũng được phía nhà thơ Trương Minh Nhật gửi đến Sở Văn hoá – Thể thao TPHCM, cơ quan cấp phép tổ chức giải thưởng ZMA. Tuy nhiên, cho đến chiều 9/1, khi chỉ còn vài tiếng nữa ZMA 2019 sẽ diễn ra, Gánh mẹ vẫn nằm trong top 5 đề cử Nhạc phim được yêu thích.

Ban tổ chức vô can?

Khi Báo Phụ Nữ TPHCM liên hệ với đại diện BTC ZMA, người này cho biết vẫn chưa nhận được bất cứ đơn thư nào từ phía nhà thơ Trương Minh Nhật về ca khúc Gánh mẹ. Riêng về việc “ứng xử” với một tác phẩm đang trong quá trình tranh cãi tác quyền, đại diện truyền thông của ZMA cho rằng: “Khi vinh danh một ca khúc nào đó, chúng tôi tri ân giá trị của ca khúc, không phải tri ân mỗi người hát hay người sáng tác. Giải thưởng trao cho tác phẩm, không phải trao cho con người”.

Người này nói thêm, các tranh cãi vẫn chưa rõ ràng và hiện tại, giấy tờ xác nhận tác quyền thuộc về Quách Beem nên việc “ứng xử” với ca khúc Gánh mẹ, trước mắt, dựa theo giấy tờ chứng thực. 

Ca khúc Gánh mẹ vẫn nằm trong Top 5 đề cử hạng mục Nhạc phim được yêu thích ZMA 2019

Tương tự, khi ca khúc Gánh mẹ nằm trong nhóm ứng viên Nhạc phim xuất sắc tại LHP Việt Nam lần thứ 21, Thứ trưởng Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch Tạ Quang Đông - Trưởng ban chỉ đạo LHP khẳng định, những tác phẩm điện ảnh gửi về dự thi đều phải kèm theo giấy tờ khẳng định tác quyền tác phẩm, từ hình ảnh cho tới nhạc phim.

Xét cụ thể về trường hợp của ca khúc Gánh mẹ, BTC LHP sẽ dựa vào giấy tờ được các cấp thẩm quyền cấp phép để làm việc. “Còn nếu sau này có các giải quyết khác, chúng tôi sẽ xem xét để có những xử lý phù hợp”, Thứ trưởng Tạ Quang Đông khẳng định.

Thực tế, tác giả ca khúc và ca khúc là 2 chủ thể không thể tách rời. Việc cho rằng chỉ tôn vinh ca khúc nên không quan tâm đến tác giả là lập luận rất khó chấp nhận, thể hiện sự phớt lờ các quy định về bảo hộ quyền tác giả và cho thấy cách ứng xử thiếu văn minh với chủ thể sáng tạo. Nhất là khi đây không hề là tranh chấp "suông". TAND TP.HCM đã tiến hành xử lý vụ việc, sau 1 tháng thụ lý, với phiên hòa giải lần đầu tiên vào ngày 26/12/2019 (hòa giải bất thành do phía Quách Beem vắng mặt).

Ca khúc Gánh mẹ qua giọng hát của Quách Beem:

Có thể trong đêm trao giải tối nay, Gánh mẹ không được vinh danh vì không xứng đáng bằng 4 ca khúc nhạc phim còn lại, hoặc ngược lại. Tuy nhiên, việc Gánh mẹ xuất hiện tại một giải thưởng, một sân khấu nào đó khi “nhân thân” chưa được rõ ràng, vụ việc đang được tòa án thụ lý thì hẳn sự chuyên nghiệp, uy tín của giải thưởng, cần phải bàn lại.

Diễm Mi