Vĩnh biệt “anh Phong Nhã của các em thiếu nhi” một thuở

Thuở nhỏ khi hát bài ca ấy, trong tôi như thấy có ngọn gió linh thiêng âm vang tiếng gọi của sông núi vọng về… Tôi được biết nhạc sĩ Phong Nhã từ khi là một cô học trò 11, 12 tuổi. Dạo ấy, tôi đi sinh hoạt Câu lạc bộ thiếu nhi Hà Nội (bây giờ là Cung thiếu nhi), ông đã đến dạy hát cho đội viên của câu lạc bộ. Ông hát mẫu từng câu, rồi đệm đàn cho chúng tôi hát theo. 

Nhạc sĩ Phong Nhã của thiếu nhi đã thanh thản giã biệt cõi đời

Cái vẻ nghiêng nghiêng đầu của ông khi lắng nghe tiếng hát của trẻ nhỏ có nét ngộ nghĩnh khiến ai cũng thú vị. Khi ông giơ tay bắt nhịp lại càng vui hơn. Ông không chỉ bắt nhịp bằng đôi tay mà bằng cả đôi mắt và con người đầy cảm hứng, khiến chúng tôi phấn khích cất cao tiếng hát. Khi tạm biệt Hà Nội đi học sơ tán trong những năm chiến tranh, mỗi lần hát “Cùng nhau ta đi lên…”, tôi lại nhớ đến nhạc sĩ Phong Nhã với những hình ảnh vui vẻ của ngày cũ.

Thật không ngờ, sau này về công tác ở nhà xuất bản (NXB) Kim Đồng thuộc Trung ương Đoàn TNCS Hồ Chí Minh, tôi có dịp gặp lại nhạc sĩ Phong Nhã. Bấy giờ tôi mới biết, ông đã là tổng biên tập đầu tiên của báo Thiếu niên tiền phong và đã giữ chức vụ này nhiều năm. Sau đó, ông là chuyên viên cao cấp của Hội đồng Đội trung ương.

Nhạc sĩ Phong Nhã là cộng tác viên thân thiết của NXB Kim Đồng. Bài hát Kim Đồng của nhạc sĩ Phong Nhã là bài hát truyền thống của NXB. Mỗi lần hội họp lễ tết, những lúc đứng trước khó khăn thử thách, ông Nguyễn Thắng Vu (giám đốc - tổng biên tập NXB Kim Đồng thời đó) đã từng bắt nhịp cho anh chị em hát vang : “Đùng, đùng, đùng! Đoàng, đoàng, đoàng! Anh vẫn đi!”/ “Anh xông pha chốn khắp chốn đi tuyên truyền trong nhân dân!”. 

Sau thành công của bộ sách Doraemon, NXB Kim Đồng đã có kinh tế vững vàng. Năm 2004, nhân dịp nhạc sĩ Phong Nhã 80 tuổi, NXB Kim Đồng quyết định tài trợ in một tập nhạc chọn lọc của ông - người nhạc sĩ tiêu biểu hàng đầu dòng nhạc thiếu nhi Việt Nam. Ông Nguyễn Thắng Vu giao việc biên tập cuốn sách đó cho tôi, ông nói: “Chúng ta tri ân nhạc sĩ Phong Nhã”. Được làm việc với nhạc sĩ Phong Nhã, tôi vui lắm. Ông đã tuổi cao sức yếu mà vẫn vui vẻ nhiệt tình. Khi bàn về tên của tập sách, ông chọn tên Ai yêu Bác Hồ Chí Minh hơn thiếu niên nhi đồng. 

Nhạc sĩ Phong Nhã kể tôi nghe câu chuyện ông sáng tác bài hát này. Năm 1945, ông là người phụ trách của Hội Nhi đồng cứu quốc Hà Nội. Trung thu năm ấy, anh Phong Nhã được dẫn các em thiếu nhi đến vui tết Trung Thu với chủ tịch Hồ Chí Minh. Là phụ trách thiếu nhi, anh đã nghĩ ra một trò chơi để các em giao lưu với Bác Hồ. Đêm trăng Trung Thu cùng vui phá cỗ, các em thiếu nhi quây quần bên vị lãnh đạo cao nhất của chính phủ mà thân mật như ông cháu một nhà.

Anh phụ trách Phong Nhã hỏi các em: “Các em biết Bác Hồ yêu ai nhất nào?”. Các em đồng thanh: “Thiếu niên nhi đồng!”. Bác Hồ nghe vậy vui lắm vỗ tay tán thưởng: “Đúng! Đúng!”. Anh phụ trách lại hỏi: “Vậy các em có biết: Ai yêu Bác Hồ nhất nào?”. Các em đồng thanh đáp: “Thiếu niên nhi đồng!”. Bác Hồ nghe vậy cảm động vô cùng. Không khí giao lưu thân ái của đêm Trung thu đặc biệt đó đã khiến nhạc sĩ Phong Nhã dạt dào cảm hứng sáng tác bài hát nổi tiếng Ai yêu Bác Hồ Chí Minh hơn thiếu niên nhi đồng. Sức sống của bài hát ấy đã truyền lửa cho Tuyển tập ca khúc thiếu nhi của nhạc sĩ Phong Nhã, cuốn sách được bạn đọc đón nhận nhiệt tình, đã trở thành một nguồn tư liệu được anh chị em biên tập về sau sử dụng tái bản nhiều lần. 

Năm tháng trôi qua, tôi ít có dịp gặp lại nhạc sĩ Phong Nhã. Nay nghe tin ông ra đi giữa những ngày dịch bệnh đang hoành hành dữ dội, tôi không khỏi xót xa. Người nhạc sĩ của thiếu nhi đã thanh thản giã biệt cõi đời. Nhìn chiếc lá vàng xao xác rơi xuống thềm, mắt tôi bất chợt bừng sáng khi nhận ra trên cành cây cằn cỗi ngoài kia, có những lộc non vừa 
hé nở... 

Nhà văn Lê Phương Liên