Vì sao xả súng hàng loạt tại Mỹ tăng cao?

Nước Mỹ liên tục đón nhận tin tức về các vụ xả súng hàng loạt trong những ngày gần đây - Ảnh: John Locher /Associated Press

Tiểu bang California thức dậy với tin tức về ba vụ xả súng hàng loạt xảy ra trong một khoảng thời gian ngắn. Hôm thứ Hai (23/1), một tay súng đã nổ súng giết chết bảy người và làm bị thương một người tại thành phố Half Moon Bay.

Vài giờ sau, một tay súng khác đã nổ súng tại một trạm xăng ở thành  phố Oakland cách đó 65km làm một người thiệt mạng và bảy người bị thương.

Vào thứ Bảy (21/1),  một vụ nổ súng vào đám đông tại câu lạc bộ khiêu vũ Star Ballroom Dance Studio ở Monterey Park, thành phố có đa số người gốc Á gần Los Angeles khiến 11 người chết.

Những tin tức như thế này dường như xuất hiện ngày càng nhiều hơn trên mặt báo những ngày gần đây.

Báo động gia tăng bạo lực súng đạn

Theo thống kê của tổ chức phi lợi nhuận Gun Violence Archive chuyên theo dõi các trường hợp tử vong và thương tích liên quan đến súng ở Mỹ, nếu tính các vụ xả súng khiến từ 4 người trở lên thiệt mạng hoặc bị thương thì đã có 40 vụ xảy ra kể từ khi nước Mỹ bước sang năm 2023. Đây là số vụ xả súng hàng loạt cao nhất được ghi nhận xảy ra trong tháng Giêng từ trước đến nay.

Trước đó, vào năm 2022, có 34 vụ xả súng hàng loạt. Còn từ năm 2014 đến năm 2022, trung bình có 25 vụ xả súng hàng loạt được ghi nhận trong tháng Giêng.

Bạo lực gia tăng đã khơi lại những cuộc tranh luận căng thẳng ở Mỹ về luật và quyền sở hữu súng. Bên cạnh đó, một câu hỏi nghiêm túc cũng được đặt ra: Điều gì thúc đẩy sự gia tăng các cuộc xả súng hàng loạt như vậy?

Thống kê số vụ xả súng hàng loạt khiến từ 4 người thương vong trở lên tính từ năm 2014 đến tháng 1/2023 - Nguồn: Gun Violence Archives/BBC

Dữ liệu thống kê cho thấy, tất cả các loại bạo lực gây ra bởi súng ống - từ giết người, tự sát đến xả súng hàng loạt - đều có xu hướng gia tăng ở Mỹ.

Năm 2019, tổng số ca tử vong liên quan đến súng ở Mỹ là 33.599. Năm 2022, số người chết tăng lên 44.290 - tăng 31%.

Mặc dù các vụ xả súng hàng loạt thường gây báo động, nhưng chúng chỉ chiếm một phần nhỏ trong số các trường hợp tử vong liên quan đến súng. Năm 2020, số nạn nhân của các vụ xả súng hàng loạt chiếm 1,1% tổng số ca tử vong do súng gây ra.

Các chuyên gia cho biết, không dễ để xác định chính xác nguyên nhân gốc rễ của việc gia tăng này vì các vụ xả súng hàng loạt thường không thể đoán trước về bản chất. Tuy nhiên, vẫn có thể chỉ ra được một vài yếu tố góp phần vào tần suất ngày càng tăng cao của bạo lực súng đạn.

Sở hữu súng đạn và vấn đề bất ổn xã hội, gia đình và cá nhân

Trước tiên, người Mỹ hiện đang sở hữu nhiều súng hơn trước đây. Doanh số bán súng của Mỹ đạt mức kỷ lục 23 triệu USD vào năm 2020 - tăng 65% so với năm 2019 - và duy trì ở mức cao vào năm 2021.

Ông Josh Horwitz, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu giải pháp cho vấn đề bạo lực súng đạn Johns Hopkins cho biết, doanh số bán mặt hàng súng đạn tăng lên phản ánh tâm lý của người dân rằng “súng giúp chúng ta an toàn, đặc biệt là trong những thời điểm bất ổn ở những nơi công cộng".

Nhiều người dân mua súng vì lý do bảo vệ an toàn cho bản thân - Ảnh: Mike Pont/Getty Images News/Getty Images

Tiếp đó, một số yếu tố gây căng thẳng trong cuộc sống nói chung và hậu quả của đại dịch COVID-19 nói riêng, nhất là những khó khăn liên quan đến tài chính, việc làm, gia đình và các mối quan hệ cũng đóng góp vào vấn đề gia tăng bạo lực súng đạn.

Bà Jaclyn Schildkraut, Giám đốc điều hành của Hiệp hội Nghiên cứu bạo lực súng đạn thuộc Viện Rockefeller cho biết, những vấn đề này có thể khiến một số người "hành động hoặc phản ứng một cách quá mức".

Điều này cũng được phản ánh trong một báo cáo của Cơ quan Mật vụ Mỹ khi phân tích 173 vụ tấn công gây thương vong hàng loạt đã xảy ra. Kết quả cho thấy, khoảng 3/4 trong số các vụ tấn công đó được thực hiện bằng súng, và khoảng 98% các vụ xả súng hàng loạt là do nam giới thực hiện. 

“Bên cạnh đó, khả năng tiếp cận súng quá dễ dàng cũng là một nguyên nhân đáng chú ý”, bà Schildkraut nói.

Nguyễn Thuận (theo BBC)