Vì sao tội phạm thù ghét người Mỹ gốc Á gia tăng?

Van C. Trần, một nhà xã hội học và là phó giáo sư tại Trung tâm Sau đại học thuộc trường Đại học New York City, cho biết kể từ khi xảy ra đại dịch COVID-19, tội phạm nói chung ở Mỹ đã gia tăng tại nhiều nơi trên nước này. Tuy nhiên, điều đáng lo ngại là hầu hết các vụ phạm tội này đều nhắm đến mục tiêu là người Mỹ gốc Á. “Điều đáng tiếc ở đây là phần lớn các vụ tội phạm liên quan đến sự thù ghét và phân biệt sắc tộc này đang được nhắm vào một cộng đồng rất nhỏ về quy mô dân số”, ông Trần chia sẻ.

Các thành viên và những người ủng hộ cộng đồng người Mỹ gốc Á  trong cuộc biểu tình tại Quảng trường Union ở Manhattan, New York - Ảnh: DPA

Qua phân tích từ dữ liệu được thu thập ở 15 thành phố lớn của Mỹ, các nhà nghiên cứu đã đưa ra kết luận rằng New York là nơi có mức gia tăng tội phạm thù ghét người châu Á cao nhất, tăng từ con số 13 vụ trong quý 1/2020 lên 42 vụ phạm trong cùng kỳ năm nay, tương đương tỷ lệ tăng 223%. San Francisco, một thành phố khác có đông người Mỹ gốc Á, cũng có mức tăng đột biến về tội phạm thù ghét người châu Á, từ 5 vụ lên 12 vụ, tức tăng 140%. Ở Boston và Los Angeles, tỷ lệ tăng các trường hợp này lần lượt là 60% và 80%.

Hồi tháng 3, CSHE cũng đã công bố một báo cáo, cho thấy tội phạm thù ghét đã tăng 150% ở các thành phố lớn trong cả năm 2020, với đợt tăng đột biến đầu tiên diễn ra vào tháng 3 và tháng 4 năm này, là thời điểm Mỹ đứng trước sự bùng phát mạnh các ca nhiễm COVID-19 và sau khi Tổ chức Y tế thế giới đưa ra tuyên bố chính thức về đại dịch này, khơi mào cho các luận điệu kỳ thị cộng đồng châu Á.

Trước đây, người Mỹ gốc Á cũng đã từng chứng kiến tình trạng gia tăng tội phạm thù ghét mang tính phân biệt sắc tộc. Đó là vào năm 2014, sau khi một báo cáo được công bố, nêu chi tiết các trừng hợp vi phạm nhân quyền của Triều Tiên; hoặc vào năm 2018, khi xảy ra tranh chấp thuế quan giữa Mỹ và Trung Quốc. Tuy nhiên, số vụ tội phạm ở những năm này không tăng đột biến vào kéo dài như năm nay.

Một nghiên cứu gần đây của tổ chức Pew Research cho thấy khoảng 1/5 người Mỹ gốc Á có suy nghĩ rằng nguyên nhân chính của các vụ tấn công mang tính kỳ thị sắc tộc là do cựu Tổng thống Donald Trump và luận điệu “virus Trung Quốc” của ông.

Tuy nhiên, theo ông Trần, ở một góc độ khác, sở dĩ tình trạng tội phạm thù ghét “có vẻ như đang tăng đột biến” trong thời gian gần đây là vì người Mỹ gốc Á bắt đầu “thức tỉnh” về vấn đề chính trị khi đại dịch COVID-19 bùng phát ở nước này. “Trước đó, có thể đã xảy ra nhiều vụ tấn công như vậy nhưng nhiều nạn nhân đã không lên tiếng hay báo cáo đầy đủ như hiện nay”, ông Trần giải thích.

Theo nhận định của ông Trần, tình trạng nói trên ngày càng được nhiều người biết đến cũng nhờ một phần vào sự quan tâm cao của giới truyền thông. Thêm vào đó là nhiều vụ tội phạm nghiêm trọng có tính chất như những “thảm kịch”, làm ảnh hưởng sâu sắc đến cộng đồng người Mỹ gốc Á, chẳng như vụ xả súng tại 3 spa ở khu vực Atlanta và một cơ sở của FedEx ở Indianapolis. Những vụ tấn công này khiến cho cộng đồng người Mỹ gốc Á để ý nhiều hơn và báo cáo chính xác hơn về tội ác thù ghét nhắm vào mình.

Ông Trần cũng cho rằng còn có một yếu tố khác có thể cũng làm cho tình hình tội phạm thù ghét ở Mỹ gia tăng, tuy vẫn còn đang được nghiên cứu và chưa thể đưa ra kết luận, đó là vấn đề khủng hoảng sức khỏe tâm thần vốn đang ở nên phổ biến ở nước này, nhất là ở những khu vực có dân số đông đúc.

“Các vụ tội phạm thù ghét tuy có nhiều hình thái, biểu hiện khác nhau, nhưng đâu đó đều có thể xuất phát từ sự phân biệt sắc tộc mà chúng ta đã từng chứng kiến trong hơn một thế kỷ qua, cùng với tình trạng ngày càng có nhiều người bị bất ổn tâm lý trong thời điểm hiện tại, khiến họ phải phạm tội như một cách để giải tỏa”, ông Trần giải thích thêm.

Nhất Nguyên (theo NBC News)