Vi phạm tác quyền: Xin lỗi rồi thôi?

Mới đây, Glow Books - một thương hiệu thuộc công ty TNHH văn hóa và truyền thông Skybooks Việt Nam bị bạn đọc chỉ trích vì đã in thơ của tác giả Lam vi phạm bản quyền trong cuốn sách Vì cậu là bạn nhỏ của tớ (tác giả Tun Phạm, phát hành tháng 12/2023).

Theo đó, 6 bài thơ của tác giả Lam được chọn in ở phần cuối sách, trong nội dung thư bạn đọc, không được ghi nguồn tác giả.

Sách đã có những buổi ra mắt tại TPHCM và Hà Nội - Ảnh: Glow Books

Trong thông cáo về vấn đề thay đổi nội dung sách Vì cậu là bạn nhỏ của tớ, Glow Books viết: “Cuốn sách kết thúc với phần "Thư bạn đọc" để tri ân những lời nhắn gửi được viết bằng thư tay, mà các bạn yêu mến tác giả Tun Phạm gửi tặng.

Rất không may, một số nội dung được lựa chọn để đăng tải lại là sáng tác của tác giả Lam. Do đây là phần thư của bạn đọc gửi nên đội ngũ sản xuất đã không quá kỹ lưỡng trong việc tra soát nội dung. Dẫn tới việc đã có trích dẫn của tác giả Lam ở trong sách mà không có nguồn rõ ràng”.

Đơn vị cũng gửi lời xin lỗi tác giả Lam cũng như bạn đọc, đồng thời xin lỗi tác giả Tun Phạm vì “đã vô tình làm ảnh hưởng đến nội dung tác phẩm Vì cậu là bạn nhỏ của tớ”. Glow Books cho biết, phần nội dung thơ Lam trong sách sẽ được thay đổi thành nội dung khác trong bản in mới, sau khi đã có trao đổi và làm việc với tác giả Lam.

Thông cáo xin lỗi của Glow Books

Tuy nhiên, lời xin lỗi cũng như cách giải quyết này đã không xoa dịu được công chúng, khi nhiều bản sách Vì cậu là bạn nhỏ của tớ đã phát hành và đến tay nhiều người.

Về việc vì sao xin lỗi tác giả Tun Phạm, phía Glow Books giải thích thêm: “Mục cuối cùng của sách là phần Thư cảm ơn, được chọn lọc từ tệp thư mà các bạn fan của tác giả Tun Phạm gửi về. Phần tổng hợp này do biên tập phụ trách và có sơ sót trong quá trình, nên đã có sự xuất hiện các bài thơ của tác giả Lam. Do đó đã ảnh hưởng đến sách và tác giả Tun Phạm”.

Nhận trách nhiệm về mình và có lời xin lỗi, hướng giải quyết kịp thời là trách nhiệm đúng đắn của nhà làm sách. Nhưng qua đó cũng cho thấy sự cẩu thả, tùy tiện trong cách làm việc của đội ngũ biên tập Glow Books và cả tác giả Tun Phạm. Biên tập lẫn tác giả đều không kiểm chứng kỹ lưỡng nội dung thư bạn đọc gửi về. Cho đến thời điểm này, tác giả Tun Phạm vẫn không phát biểu gì về vụ việc, điều này càng khiến cho nhiều bạn đọc thêm bức xúc.

Hai bài thơ Bố đi công tác và Khu vườn trên cao của nhà thơ Hồ Huy Sơn bị in vi phạm bản quyền trong cuốn Sách chữ to - Thơ cho bé tập đọc - Ảnh: Facebook Hồ Huy Sơn

Việc vi phạm bản quyền rồi xin lỗi, sau đó mọi thứ được im lặng cho qua vốn không phải là chuyện mới. Cách đây không lâu, nhà thơ Hồ Huy Sơn phát hiện 2 bài thơ của mình được in trong tập Những ngọn đèn thơm (Sbooks và nhà xuất bản Văn học phát hành, in năm 2022 và tái bản năm 2023) bị in lại vi phạm bản quyền trong cuốn Sách chữ to - Thơ cho bé tập đọc (Công ty TNHH An Phước Books Việt Nam thực hiện, do Nhà xuất bản Phụ nữ Việt Nam cấp phép).

Khi tác giả lên tiếng, phía Nhà xuất bản Phụ nữ Việt Nam phản hồi về vụ việc: "Hợp đồng liên kết xuất bản giữa Nhà xuất bản Phụ nữ Việt Nam và Công ty TNHH An Phước Books Việt Nam quy định: Bên B chịu trách nhiệm về bản quyền theo quy định của pháp luật đối với tác phẩm được liên kết xuất bản” (Điều 2). Bên B chịu trách nhiệm về trả tiền bản quyền, nhuận bút cho tác giả, dịch giả theo sự thỏa thuận trực tiếp và chịu trách nhiệm giải quyết, nếu tác giả, dịch giả hay nhà xuất bản gốc (nếu là sách nước ngoài) có khiếu nại về tác quyền (Điều 3.1)". 

Vì vậy, nhà xuất bản khẳng định không vi phạm bản quyền tác giả. Về phía nhà thơ Hồ Huy Sơn, anh cho biết đã ủy quyền cho Trung tâm Quyền tác giả văn học Việt Nam nên sẽ để phía Trung tâm làm việc. Vì đã nhiều lần bị in tác phẩm vi phạm bản quyền, nhà thơ Hồ Huy Sơn đã lựa chọn ủy quyền để được bảo vệ quyền tác giả và được giải quyết thỏa đáng.

Ngoài 2 bài thơ của nhà thơ Hồ Huy Sơn, tập sách này còn in thơ của nhiều tác giả khác

Đã có trường hợp phía vi phạm phải trả phí bồi thường cho tác giả cao gấp nhiều lần so với tiền tác quyền.

Điển hình là vụ việc truyện Hoa cúc áo của nhà văn Trần Đức Tiến bị Công ty Mĩ thuật và Truyền thông in tác phẩm phái sinh, vi phạm bản quyền trong nhiều năm. Trung tâm Quyền tác giả văn học Việt Nam từng làm việc và đề nghị mức bồi thường lên đến hơn 100 triệu đồng. 

Đơn vị làm sách vi phạm bản quyền rồi xin lỗi, xoa dịu dư luận và vụ việc chìm vào quên lãng là việc vẫn rất thường thấy trong nhiều vụ việc vi phạm bản quyền tác phẩm những năm qua. Nhưng vi phạm bản quyền còn là hành vi vi phạm pháp luật. 

"Tôi mong các tác giả khác cũng sẽ lên tiếng khi phát hiện tác phẩm của mình bị vi phạm bản quyền, và hãy để tâm đến việc làm thủ tục ủy quyền cho Trung tâm Quyền tác giả văn học Việt Nam. Luật Sở hữu trí tuệ, Luật Xuất bản đều đã có rồi. Chúng ta sống và làm việc theo tinh thần thượng tôn pháp luật" - nhà thơ Hồ Huy Sơn chia sẻ. 

Lam Giang