Vi phạm bản quyền: Nỗi nhức nhối của ngành công nghiệp giải trí thế giới

Những con số biết nói

Các cơ quan chống vi phạm bản quyền cho biết họ đã rất nỗ lực trấn áp việc phát trực tuyến phim và chương trình truyền hình bất hợp pháp. Tuy nhiên, dữ liệu cho thấy hoạt động vi phạm bản quyền vẫn diễn ra tràn lan.

Thống kê từ MUSO (công ty công nghệ cung cấp các giải pháp chống vi phạm bản quyền toàn cầu có trụ sở tại Anh) cho thấy lượng truy cập vào trang web bất hợp pháp trên toàn cầu đạt 215 tỉ lượt trong năm 2022. Con số này tăng 18% so với năm 2021, với hơn 480.000 bộ phim và chương trình truyền hình bị vi phạm. Andy Chatterley - Giám đốc điều hành MUSO - đánh giá: “Việc lấy nội dung bất hợp pháp đang dễ dàng hơn bao giờ hết”.

Nạn vi phạm bản quyền đang là vấn đề đau đầu của nhiều nền tảng giải trí

Trong lĩnh vực nhạc số, nạn vi phạm bản quyền cũng tiếp tục gây khó khăn cho những người sáng tạo âm nhạc toàn cầu. Những người vi phạm đã tinh vi hơn khi sử dụng các chiến thuật mới để lách được sự kiểm soát từ các cơ quan quản lý. Cụ thể, một số nhà quản lý lo ngại tình trạng các trang mạng xã hội, ứng dụng như WeChat của Tencent Music Entertainment ở Trung Quốc, đang tạo điều kiện thuận lợi cho việc bán các sản phẩm vi phạm bản quyền.

Văn phòng Đại diện Thương mại Hoa Kỳ (USTR) cũng chỉ ra thêm một số trang web đang thực sự gây ra mối đe dọa cho đội ngũ sáng tạo âm nhạc bằng cách mở rộng việc sao chép trực tuyến hay tải xuống bất hợp pháp các bản nhạc, album kỹ thuật số mới phát hành. Dù đã đạt được nhiều tiến bộ trong việc buộc một số trang web xóa nội dung vi phạm bản quyền, giới thiệu thêm các nền tảng phát trực tuyến trả phí nhưng các động thái đó vẫn chưa kéo giảm mức độ vi phạm bản quyền nói chung.

“Bất chấp những kỳ vọng rằng việc ra mắt nhiều nền tảng, ứng dụng phát trực tuyến sẽ giúp chống vi phạm bản quyền; việc phân phối và tiêu thụ bất hợp pháp nội dung video chất lượng cao vẫn còn phổ biến” - USTR cho biết.

Web lậu vẫn nhan nhản 

Sau khi nhận ra những nỗ lực cố gắng ngăn chặn các trang web nhỏ không hiệu quả, hiện các cơ quan quản lý đã chuyển đổi phương thức. Họ tập trung vào những trang web lớn mà theo lời của Stan McCoy -  Hiệp hội Điện ảnh Hoa Kỳ (MPA) - những người đứng sau có thể “mua siêu xe trị giá hàng triệu USD nhờ những khoản tiền kiếm được từ các trang web vi phạm bản quyền”.

Theo MUSO, House of the Dragon là bộ phim truyền hình bị vi phạm bản quyền nhiều nhất năm 2022

Rất nhiều giải pháp được đưa ra. Việc thành lập Liên minh Sáng tạo và Giải trí (ACE) vào năm 2017 cũng cho thấy sự quyết tâm của ngành công nghiệp giải trí trong việc đẩy lùi nạn vi phạm bản quyền. Cụ thể, ACE là liên minh bảo vệ nội dung phi lợi nhuận lớn nhất trên thế giới, đại diện cho hơn 38 công ty giải trí và các hãng phim lớn. Mục tiêu là thúc đẩy sự phát triển toàn cầu của các ngành công nghiệp giải trí và bản quyền cốt lõi.

Chỉ riêng trong năm 2023, ACE đã giúp đóng cửa các nhà khai thác web lậu ở Tây Ban Nha, Brazil, Đức, Việt Nam, Ai Cập và Tunisia, mỗi nơi có hàng triệu người dùng hằng tháng. Theo ACE, tại Mỹ, số lượng trang web bất hợp pháp đã giảm từ 1.443 xuống còn 143.

Dẫu vậy, các chương trình truyền hình hay các bộ phim mới phát hành miễn phí vẫn dễ dàng được người dùng tìm thấy. Một phóng viên của AFP chỉ mất vài phút để tra Google danh sách các trang web phát trực tuyến bất hợp pháp và truy cập các tập mới nhất của những bộ phim ăn khách Succession và White Lotus mà không cần đăng ký hay thanh toán.

Có vẻ như những người vi phạm bản quyền không hề nản lòng trước quyết tâm của các cơ quan quản lý. Khi truy cập vào diễn đàn thảo luận vi phạm bản quyền trên Reddit (một trong những mạng xã hội hàng đầu thế giới), một số người còn không ngần ngại chia sẻ lý do vì sao truy cập các trang web bất hợp pháp. Người dùng ScarecrowJohnny thẳng thắn nói sở thích của bản thân là xem web lậu: “Tôi không có bất kỳ lời bào chữa nào. Tôi có thể trả tất cả nếu tôi muốn nhưng thay vì đưa tiền của mình cho CEO của một công ty giải trí nào đó - người kiếm tiền gấp ngàn lần tôi - tôi thà tiết kiệm tiền cho chính mình”.

Ngoài ra, một vài yếu tố khác khiến nhiều người đang quay trở lại xu hướng dùng web lậu, xuất phát từ sự bùng nổ các nền tảng, ứng dụng phát trực tuyến, với các gói đăng ký ngày càng đắt đỏ của Netflix, Amazon, Hulu, HBO…

“Tôi đã trả tiền cho 1 hoặc 2 nơi, nhưng bây giờ có khoảng 50 ứng dụng, nền tảng và mọi thứ trên thế giới mỗi ngày càng đắt hơn. Vì vậy, tôi đã quay lại việc dùng các trang web vi phạm bản quyền” - người dùng Jaydra viết.

Stan McCoy cho rằng, mọi người luôn cố tìm cớ để bao biện cho việc bản thân vi phạm bản quyền. Thay vì cố gắng loại bỏ hoàn toàn các trang web bất hợp pháp - theo Stan McCoy - có lẽ ngành công nghiệp giải trí cần đặt lại mục tiêu là khống chế, không để nạn vi phạm bản quyền diễn ra tràn lan và dễ dàng. 

Chung Thu Hương