Vị ngọt Cao Phong

Trong sách giáo khoa tiếng Việt lớp 3, có trích giảng bài thơ “Bổ cam” của nhà thơ Phạm Tiến Duật. Bài thơ 8 câu ấy tả về vị ngon thơm của cam Xã Đoài, nhưng giờ đây khi đến Cao Phong, trong buổi chiều nắng nhạt, cầm dao cắt trái cam Cao Phong, tôi chợt nhớ đến hai câu thơ của ông: “Bổ cam ngoài cửa trước/ Hương bay vào nhà trong”.

Cam cao phong danh bất hư truyền.

Cao Phong là một huyện miền núi Tây Bắc, thuộc tỉnh Hòa Bình. Trước đây, trong hành trình đi đến các địa danh Mai Châu (Hòa Bình), Mộc Châu (Sơn La), ít ai ghé lại Cao Phong, nhưng nay thì khác.

Cao Phong có diện tích trồng cam tới 1.200 ha với sản lượng ước đạt 16.500 tấn mỗi năm.

Ngày 16/11/2014, UBND tỉnh Hòa Bình tổ chức lễ đón nhận chỉ dẫn địa lý “Cao Phong” cho 4 giống cam: CS1, cam Xã Đoài lùn, cam Xã Đoài cao và cam Canh. Đây là những giống cam được di thực ở các địa phương khác về huyện Cao Phong từ những năm 1960, như từ cam Xã Đoài (Nghệ An), cam Canh (huyện Hoài Đức, TP.Hà Nội).

Đến năm 2015, Lễ hội cam Cao Phong lần thứ nhất đã được tổ chức thành công với quy mô 30 gian hàng từ 12 xã, thị trấn trong huyện. Kết quả là có 50 tấn cam được tiêu thụ nhân dịp này. Năm 2016, cam Cao Phong được lọt vào top 10 thương hiệu, nhãn hiệu nổi tiếng và lễ hội cam cũng được tổ chức định kỳ vào tháng 11.

Nằm cách Hà Nội 100 km, dọc theo quốc lộ 6, thị trấn Cao Phong có thể sẽ không được ai chú ý đến, cũng chẳng phải là nơi để dừng chân ăn trưa hay nghỉ ngơi.

Trước đây, vào mùa cam, nông dân vẫn đem bày trên lộ để bán, và thỉnh thoảng mới có xe dừng lại mua. Nhưng chỉ vài năm nay, ai đi ngang qua cuộc hành trình này cũng được nhắn gửi “mua ít ký cam về làm quà”. Điều đó cho thấy chính trái cam Xã Đoài đã làm cho mọi người nhớ đến Cao Phong.

Cuộc hành trình của chúng tôi từ Mộc Châu trở về Hà Nội đã dừng lại Cao Phong bởi loại trái cây “bổ từ cửa trước mà hương thơm ra tận cửa sau”. Bây giờ là tháng Ba, người dân ở đây gọi cam đang bán là “cam sót”, có nghĩa là các cây cam ra trái trong mùa đã bắt đầu ra hoa, còn một ít trong vườn ra trái muộn.

Dọc theo Cao Phong là những gian hàng bán cam. Những tấm bảng chỉ dẫn thương hiệu, có cả trang web, cả facebook. Nói chung là bây giờ, việc buôn bán cam đã khoa học hơn, không còn chuyện bán buôn tùy may rủi.

Xe chúng tôi dừng lại ở một quầy ngẫu nhiên, mấy quầy bên cạnh cũng không có kiểu mời mọc như vẫn thường xảy ra ở các tuyến đường bán trái cây dọc các quốc lộ, có thể những người bán cam tự tin về sản phẩm của mình.

Giá cam “du lịch” là 40.000 đồng/kg (còn nếu mua bán lại với số nhiều, giá  chừng 17.000-20.000 đồng/kg), và chủ nhà để sẵn ấm chè mời khách uống để thử cam, khách có thể lựa bất cứ trái cam nào đang trưng bày, bổ ra ăn.

Trên kệ bày những trái cam, có trái đã vàng, có trái nửa xanh nửa vàng, còn cuống lá đã héo (cam Cao Phong khi hái xuống để nửa buổi là héo lá). Trái cam khi cắt ra có một màu vàng óng, nước chảy ra giống như những giọt mật. Đúng là “danh bất hư truyền”, tôi ăn thử thì cảm nhận ngọt, cái ngọt thanh thanh, không chua, ăn luôn vì cam không để lại xác và không có hạt.

Lẽ tất nhiên là với cơ hội dừng chân như thế, chúng tôi mua mấy chục ký cam. Không đủ cam bán, bà chủ qua hàng bên cạnh lấy tiếp.

Tất cả điểm bán cam ở Cao Phong đều trồng cam, ngay phía sau. Thế là tôi đi theo con đường ra vườn cam. Vườn cam nằm bên dưới trũng, phải đi theo lối mòn nhỏ mà xuống.

Mùa này, cả mấy ngàn cây cam Cao Phong đang nở hoa. Những cây cam xanh lá, điểm trên mình những bông hoa trắng nõn, mùi hương tỏa ra thơm ngát một vùng.

Cao Phong đang chuẩn bị thêm một vụ mùa cam rộn rã.

Khuê Việt Trường