Vi khuẩn Whitmore đang bị nhầm lẫn với vi khuẩn ăn thịt người

Trước thông tin này, phóng viên báo Phụ nữ TP.HCM đã có buổi trao đổi với bác sĩ Trương Hữu Khanh, chuyên ngành nhiễm nhi, Trưởng Khoa Nhiễm - thần kinh, Bệnh viện Nhi Đồng 1 TP.HCM - nhằm cung cấp thông tin chính thống liên quan tới căn bệnh, giúp người dân phòng tránh và các bác sĩ cảnh giác, hạn chế bỏ sót khi chẩn đoán.

Phóng viên: Thưa bác sĩ, vì sao whitmore được gọi là vi khuẩn ăn thịt người? 

Bác sĩ Trương Hữu Khanh, chuyên ngành nhiễm nhi, Trưởng Khoa Nhiễm - thần kinh, Bệnh viện Nhi Đồng 1 TP.HCM: Dùng từ vi khuẩn ăn thịt người để miêu tả về whitmore là không chính xác.

Vi khuẩn ăn thịt người (aeromonas hydrophila)

Trên thế giới đúng là có tồn tại vi khuẩn ăn thịt người (aeromonas hydrophila) vì khi tiếp xúc tiết ra độc chất làm phân hủy khiến thịt bị thối rữa nhưng đây không phải loại chúng ta đang bàn. 

Whitmore là bệnh được gây ra bởi vi khuẩn gram âm burkholderia pseudomallei (trước đây có tên gọi là pseudomonas pseudomallei), tồn tại trong đất bùn, hay gặp ở khu vực miền Trung và miền Đông Nam bộ nước ta. 

Vi khuẩn xâm nhập qua các vết trầy xước trên da khi con người tiếp xúc với bùn đất (hay gặp ở người lớn đi làm đồng, trẻ em bơi lội, đùa nghịch ở những nơi ao tù, nước đọng...), sau đó đi vào máu. Mùa mưa là điều kiện thuận lợi để chúng phát triển.

Nhiễm vi khuẩn whitmore gây ra bệnh cảnh nhiễm trùng máu, sốt cao, đa áp-xe... Bởi bệnh không phổ biến nên người ta không dịch ra tên tiếng Việt. 

* Từ trước tới nay bác sĩ đã gặp và điều trị bệnh nhân nào bị nhiễm vi khuẩn whitmore chưa? Cơ hội sống sót, hồi phục của những bệnh nhân này thế nào? 

- Bệnh do whitmore ở Việt Nam có từ lâu rồi, đây là bệnh hiếm nhưng không xa lạ. Tại Bệnh viện Nhi Đồng 1, năm nào chúng tôi cũng gặp vài ca nhiễm vi khuẩn whitmore. Cách đây vài tháng khoa tôi vừa điều trị cho một bệnh nhi từ Campuchia. Cháu bé 16 tháng tuổi nhập viện với bệnh cảnh viêm màng não, sốt cao, nhiễm trùng da, áp-xe phổi.

Khi cấy máu thì phát hiện ca này dương tính với whitmore. Chúng tôi đã điều trị bằng kháng sinh đặc hiệu trong vòng một tháng. Sau đó, tình trạng bệnh nhi thuyên giảm, ổn định nên được xuất viện điều trị ngoại trú bằng thuốc. Ca này đến nay đã hồi phục, không để lại di chứng.

Theo bác sĩ Trương Hữu Khanh, sự khó khăn trong điều trị bệnh nhiễm vi khuẩn whitmore là dễ bị bỏ sót khi chẩn đoán

* Vậy điều gì khiến bác sĩ và bệnh nhân lo sợ khi điều trị một ca nhiễm vi khuẩn whitmore?

- Chúng tôi sợ nhầm lẫn ở khâu chẩn đoán. Tôi muốn nhấn mạnh lý do các ca bệnh nhiễm whitmore tự dưng được nhắc đến rầm rộ trong khi nó đã xuất hiện từ lâu. Ngoài việc giúp người dân nâng cao ý thức phòng tránh, đây còn là cách các bác sĩ đánh động cho đồng nghiệp của mình, nhất là đồng nghiệp ở tuyến dưới cẩn trọng để đừng bỏ qua khi chẩn đoán. 

Triệu chứng của bệnh nhân nhiễm whitmore rất giống với biến chứng áp-xe trên bệnh nhân tiểu đường; dễ nhầm với bệnh viêm phổi kéo dài, nhiễm trùng huyết không rõ nguyên nhân... 

Vi khuẩn whitmore lại chỉ nhạy với 2-3 loại kháng sinh (Ceftazidime, Bactrim). Quan trọng ở chỗ bác sĩ có nghĩ tới nguyên nhân gây bệnh là do whitmore hay không, nếu nghĩ tới thì chỉ cần cấy máu là thấy ngay và điều trị đúng loại kháng sinh là ổn. 

Những ca tử vong đa phần do bỏ qua căn bệnh này, điều trị quá xa nguyên nhân gây bệnh, làm chậm trễ thời gian cũng như lỡ mất cơ hội cứu sống bệnh nhân. 

* Khi nhiễm whitmore, bệnh nhân sẽ có các triệu chứng gì?

- Bệnh chia làm hai dạng cấp tính và mạn tính. Cấp tính: bệnh nhân bị tổn thương phổi, suy hô hấp, co giật. Mạn tính: sốt cao kéo dài, tổn thương áp-xe da, bệnh tiến triển dần dần làm da lở loét từ từ. 

Điều trị bệnh do whitmore rất tốn thời gian, mất một quá trình từ 3-6 tháng. Có thể bệnh thuyên giảm nhưng vài tháng sẽ tái phát nên cần được theo dõi kỹ. Những đối tượng nguy cơ cao có thể nhiễm bệnh là người suy giảm miễn dịch (AIDS, ung thư, đang hóa trị, tiểu đường...), người làm việc đồng áng, trẻ em ở vùng nông thôn. 

Hai bệnh nhi được phát hiện nhiễm bệnh Whitmore sau một thời gian chữa quai bị tại nhà

Thanh Huyền - Phạm An