Về Hà Nội ăn ốc luộc với sung

Ốc bươu hấp sả

Còn nhớ những năm tôi ở Singapore, hầu như món Việt nào tôi cũng có thể tìm mua nguyên liệu và mày mò chế biến cho thỏa cơn thèm. Thế nhưng riêng món ốc luộc, dù thèm đến mấy, tôi cũng chỉ biết nuốt nước miếng xuống, vùi cơn thèm vào những tấm hình trên mạng, bụng bảo dạ cố chờ tới ngày về Hà Nội, nhất định phải rủ bạn bè đi ăn cho đã đời. Bởi kiếm đâu ra ốc gạo, ốc đá, ốc mít… như ở xứ này. Những con ốc nhỏ bé chỉ sống ở mương, ao, hồ và ruộng đồng các vùng nông thôn.

Năm 2014, dù lùng khắp Sài Gòn, tôi cũng đành ngậm ngùi vì chẳng kiếm được quán nào bán món ốc luộc chân phương. Ngày xưa, trẻ con nông thôn vừa chăn trâu vừa tranh thủ mò cua bắt ốc. Đói ăn nên trời cho con gì, người ăn con đó. Thế mà giờ ốc lại trở thành món ăn chơi phổ biến khắp các con đường ở thủ đô và các thành phố lớn như Đà Nẵng, Sài Gòn… và còn là thứ khiến những người con xa xứ như tôi phải khắc khoải nhớ thương, thèm thuồng.

Nói tới ốc luộc thì không thể bỏ qua sả, gừng và lá chanh

Hồi tôi còn nhỏ, vào những ngày mưa mùa hè nhiều ốc, mẹ tôi thường mua về 2kg để ăn sau bữa tối. Mẹ bảo muốn chọn ốc ngon, béo phải tránh thời gian sinh sản của ốc là đầu hoặc cuối tháng. Lúc ấy, ốc vừa gầy vừa dai lại nhiều ốc con, ăn sạn. Ốc mua về ngâm nước vo gạo, bỏ thêm đôi quả ớt hiểm cắt dọc. Ngâm vài tiếng, ốc nhả hết đất bùn.

Nói tới ốc luộc thì không thể bỏ qua sả, gừng và lá chanh. Ốc sau khi rửa sạch được bỏ vào nồi đã lót sẵn mấy cây sả đập dập, vài cái lá bưởi rồi chỉ cần cho thêm chút nước. Khi luộc ốc, đừng dùng đũa đảo hoặc mở vung nhiều lần để kiểm tra. Đảo sẽ làm ốc bị đứt ruột, khi lể không lôi được toàn bộ con ốc ra. Cứ để nồi ốc trên bếp đến khi sôi, hơi nước bốc lên nghi ngút tỏa mùi thơm ngào ngạt chừng vài phút là tắt bếp. Trong thời gian đó, tôi làm nước chấm. Ốc luộc ngon phải có chén nước mắm gừng sả lá chanh. Nước mắm chấm ốc phải mằn mặn mới hợp. Đầu sả xắt lát mỏng, gừng đập dập băm nhỏ cùng ớt, lá chanh cuộn tròn thái chỉ. Xong xuôi, bỏ hết vào chén nước mắm mặn.

Ăn ốc luộc phải kèm sung muối mới đủ vị. Sung muối muốn ngon phải chọn sung nếp bởi có độ giòn, vị ngọt và ít chát. Sung đem về rửa sạch, thái lát mỏng vừa rồi ngâm nước muối loãng cho hết mủ và đỡ chát; sau đó vớt ra để ráo và trộn cùng hỗn hợp gồm nước lọc hòa với nước mắm, muối, đường, nước cốt chanh, tỏi ớt băm nhỏ. Sung muối xổi trong khoảng 1 tiếng là ăn được. Cho vào miệng con ốc béo đẫy có gừng sả ớt lại gắp vài miếng sung muối giòn giòn chua ngọt thêm vị chát ăn kèm thì đúng điệu.

Sơn hào hải vị chưa chắc đã khiến người ta nhớ và thòm thèm như món ốc luộc đi kèm sung muối. Vậy mới thấy ngày xưa tuy đói kém mà sự ăn uống của ông bà ta vẫn phong phú và tinh tế, thú vị. Bảo sao bây giờ, sau khi ăn chán của ngon vật lạ, người ta lại quay về với những món ăn dân dã từ thuở cơ hàn. Tôi nghĩ đặc sản vùng miền không chỉ mang đậm câu chuyện văn hóa địa phương mà còn thể hiện gu ăn uống vô cùng tinh tế, cầu kỳ của người Việt dù những nguyên liệu chẳng phải thứ cao sang gì.

Ốc tính hàn, ăn nhiều dễ lạnh bụng. Dù khi luộc đã có sả, gừng cân bằng nhưng vừa ăn ốc vừa nhấp thêm chén rượu cay nồng, đặc biệt là vào mùa đông, thì “sướng hết nấc”. Các quán ốc ngày đó thường bán kèm cả nem chua rán và trứng cút lộn để có thêm món lai rai cho đám thanh niên. Từ đó, nhắc tới các món ăn vặt Hà Nội, giới trẻ không thể bỏ qua “combo” ốc luộc, nem chua rán và trứng cút lộn.

Ngày nay, tuy hầu hết quán ốc ở Hà Nội đã “học” Sài Gòn mà bổ sung vào thực đơn đa dạng các món ốc với đầy đủ các loại nước xốt, giới trẻ vẫn còn rất nhiều người chẳng quản công tìm đến những quán ốc lâu năm trung thành với món ốc luộc đơn giản. Nếu bạn muốn trải nghiệm không khí ăn ốc luộc của ngày xưa, tôi gợi ý một số quán ở khu tập thể Thành Công, Kim Liên, Đặng Văn Ngữ… Đây đều là những quán đã có tuổi đời vài chục năm, vô cùng thân thuộc với thế hệ 8X, 9X trở về trước. Mỗi lần về Hà Nội, dù bận mấy, tôi cũng dành thời gian rủ vài đứa bạn thân tới quán cũ cà kê ăn ốc.

Chỉ nghĩ tới món ốc luộc giản đơn thôi mà bao nhiêu ký ức ùa về. Ký ức từ những ngày thơ bé, những năm sinh viên, giai đoạn sống và làm việc ở Hà Nội hình như lúc nào cũng phảng phất hương thơm của nồi ốc luộc cùng những cuộc trò chuyện rôm rả bên những người thân yêu. Cứ thế, cái hương thơm bịn rịn của làng quê nước Việt vẫn thường kéo tôi về với những da diết nhớ thương.

Đan Ngọc - Nguồn ảnh: Internet