Về Đất Mũi ăn cá leo cây

Theo chân anh Nguyễn Minh Đương (ngụ xã Rạch Chèo, huyện Phú Tân, tỉnh Cà Mau), người chuyên đi “săn” cá thòi lòi, chúng tôi đã có những trải nghiệm thú vị. 

Ở Cà Mau, cá thòi lòi sống nhiều ở vùng ngập mặn, trong rừng đước hay vuông tôm. Có nhiều cách săn cá thòi lòi, như soi cá ban đêm, câu, nhưng cách phổ biến nhất là sử dụng xà di. 

Do cá thòi lòi là loài chỉ sống được trong tự nhiên, không thể nuôi nên thịt rất ngon, thơm và chắc. Chính vì vậy, lượng cá tiêu thụ tại các nhà hàng, quán ăn ngày càng tăng

Xà di là dụng cụ tự chế được làm khá đơn giản từ sắt và lưới. Miệng xà di có hình tròn, đường kính từ 15-20cm, phần đuôi xà di được làm bằng lưới dài khoảng 70cm. Để tiết kiệm chi phí, những chiếc xà di thường do những người “thợ săn” tự làm với chi phí khoảng 1.000 đồng. 

Nguyên lý bẫy cá thòi lòi bằng xà di khá đơn giản. Thông thường cá thòi lòi có thể lặn dưới hang trong khoảng 15 phút, khi đặt xà di vào, con cá bị ngợp sẽ ngoi lên mặt nước rồi chui vào xà di và không thể chui ra.

Để đặt xà di bắt cá, người đi “săn” phải tranh thủ con nước ròng để lộ ra bãi bồi mà tìm hang cá. Anh Đương cho biết, anh theo nghề bắt cá thòi lòi trong rừng ngập mặn đã gần 20 năm. Đây là nghề mang lại thu nhập chính cho gia đình anh. Lúc trước anh làm một mình, nay hai con lớn cũng theo anh đi bắt. Mỗi ngày, cả nhà anh kiếm được khoảng 800.000 - 1 triệu đồng, gần tết thì kiếm được nhiều hơn. Một tháng, trừ những ngày nước lớn, anh đi được khoảng 15 ngày.

Anh Đương dùng xà di để bắt cá.

Mỗi ngày anh Đương thu được từ 7-10kg cá thòi lòi.

Cá thòi lòi chỉ sống trong tự nhiên nên thịt rất ngon, thơm và chắc, có thể chế biến thành nhiều món ngon (nướng muối ớt, kho tộ, canh chua…). Vì vậy, các món ăn chế biến từ cá thòi lòi được nhiều du khách tìm kiếm khi đến Cà Mau. Hiện cá thòi lòi được thương lái thu mua từ 70-100.000 đồng/kg tùy thời điểm; còn tại các quán ăn, giá cá đội lên rất cao, trung bình từ 400.000-500.000 đồng/kg.

Từ con cá thòi lòi, người dân đất Mũi đã “sáng chế” ra nhiều món ngon, đủ khiến bạn ăn một lần là mê đắm. Tuy nhiên, theo nhiều người sành ăn nơi đây, ngon nhất vẫn là cá thòi lòi nướng muối ớt. Chẳng cần gia vị cầu kỳ, bạn chỉ cần làm cá, rửa sạch, ướp chút muối ớt rồi nướng trên than hồng để giữ nguyên vị đặc trưng của loài cá chỉ tồn tại được trong tự nhiên mà không thể nuôi.

Cá chín dậy mùi thơm, cắn một miếng nghe vị ngọt tứa ra khắp chân răng...Có thể nói thòi lòi là một trong những loài cá kỳ dị. Một loài cá đa năng khi có thể nhảy, bò, chạy trên cạn và bơi dưới nước. Dân sành ăn phải công nhận loài cá có ngoại hình xấu xí này ngon thứ thiệt, thịt chắc nụi,  ngọt đỉnh.

Vị ngon của món cá nướng còn tăng gấp bội khi được kết hợp cùng các món chấm. Tùy theo sở thích, bạn có thể chấm cá nướng với nước mắm chua cay, muối tiêu chanh hoặc nước mắm me cay... Bạn đừng quên rảo một vòng quanh nhà, hái một nắm rau thơm, một ít chuối chát, khế chua… để cuốn cá cùng bánh tráng.

Một số người chuộng cách ăn cá dân dã - xỏ lụi nướng mọi và ăn ngay sau khi bắt được.

Cá nướng chín dậy mùi thơm, cắn một miếng nghe vị ngọt tứa ra khắp chân răng...

Thưởng thức cá thòi lòi kho tiêu để hiểu rằng đôi khi một món ăn cũng có thể níu chân bạn với một vùng đất

Xếp liền kề cá thòi lòi nướng muối ớt là món cá thòi lòi kho tiêu. Bữa cơm chiều mưa hôm ấy chỉ có cơm trắng, cá kho và một ít rau sống hái vội mà khiến tôi nhớ mãi. Vị ngọt nguyên thủy của cá kết hợp cùng vị béo ngậy đậm đà của nước dừa và vị nồng nàn của tiêu đủ khiến món ăn được nâng lên tầm đặc sản miệt đất Mũi. Đâu phải chỉ kết hợp với cơm, bạn có thể thử món cháo trắng ăn kèm cá thòi lòi kho tiêu để hiểu rằng đôi khi một món ăn cũng có thể níu chân bạn với một vùng đất. 

Dân đất mũi chắc ai cũng từng ăn canh rau ngót cá thòi lòi. Mớ cá thòi lòi làm sạch để nguyên con đem đi luộc chín. Vớt cá ra trụng qua nước lạnh rồi gỡ thịt phần thân thành từng miếng. Phần đầu, xương tiếp tục nấu để làm nước dùng. Nước sôi thả rau ngót vào, ăn kèm bún thay cơm nếu thích. Những ngày trời nóng gắt có tô canh cá thòi lòi, ăn mà toát mồ hôi mẹ, mồ hôi con, thấy đã gì đâu... 

Cá thòi lòi chỉ sinh sống trong tự nhiên, chưa nuôi được nên muốn thưởng thức món ngon từ cá thòi lòi thực khách phải nhờ người dân đánh bắt thủ công. Dùng một cái hom, giống như lọp đặt vào miệng hang khi nào cá bò ra thì nhắc hom. 

An Khương