Vật giá leo thang, lòng người... leo núi

Cho tài sản cần pháp lý chặt chẽ

Trong tình huống này, theo quy định tại điều 106, 107 Bộ luật Dân sự (BLDS) 2015 thì: đất đai; nhà và công trình gắn liền với đất được gọi là bất động sản và quyền sở hữu đối với bất động sản, phải được đăng ký theo quy định. Nếu căn nhà được cấp giấy chứng nhận quyền sở hữu nhà ở và quyền sử dụng đất ở cho hai người con của bà Hiệp, thì quyền sở hữu đã được xác lập đầy đủ, đúng pháp luật. Mặt khác, theo quy định tại điều 158 BLDS 2015 thì: quyền sở hữu bao gồm quyền chiếm hữu, quyền sử dụng và quyền định đoạt tài sản của chủ sở hữu theo quy định của luật. Do vậy, người chị có quyền không chuyển quyền sở hữu cho mẹ hoặc em gái là đúng luật. Nhưng về lý, tình cảm, và đạo đức thì đáng phải suy ngẫm.

Đối với việc bà Hiệp chia phần cho con một tỷ đồng, tương đương nửa giá trị căn nhà, thì vấn đề đặt ra là có ai biết việc này không? Và nếu có thì bao nhiêu người biết? Các cá nhân này có thể giúp bà Hiệp bằng cách đến tổ chức thừa phát lại lập vi bằng xác nhận sự việc trên hoặc ra làm chứng tại tòa án nếu xảy ra kiện tụng.

Nếu không có người biết việc bà Hiệp “chia phần”, hoặc biết mà không muốn giúp bà Hiệp, nhưng người chị thừa nhận có mượn của mẹ một tỷ đồng, thì theo quy định tại điều 119 BLDS 2015, trường hợp này có thể xem là giao dịch dân sự bằng lời, mà nội dung của giao dịch là người con thừa nhận vay mượn tiền của mẹ ruột với thời gian thanh toán là “năm sau”. Chứng cứ của việc “vay mượn tiền” có thể được thu thập bằng một trong các cách thức: thuyết phục người chị đồng ý ra tổ chức thừa phát lại lập vi bằng thừa nhận việc mượn tiền; đến tổ chức công chứng lập hợp đồng vay tiền; lập biên bản họp các thành viên trong gia đình ghi nhận sự việc hoặc ghi âm, ghi hình…

Về cách giải quyết pháp lý: người em có thể kiện ra tòa “tranh chấp tài sản chung” với người chị, tòa án sẽ định giá căn nhà và người em sẽ được ưu tiên mua lại nửa giá trị căn nhà (vì là người đang thực tế ở tại căn nhà này). Khi đó, nếu có chứng cứ, hoặc người làm chứng vạch trần sự việc, hoặc tại tòa án, người chị thừa nhận việc có mượn tiền mẹ, thì người chị sẽ nhận “tiền bán” nửa giá trị căn nhà, lấy tiền trả người mẹ, và bị buộc chuyển quyền sở hữu cho người em, thì xem như hoàn thành việc “cấn trừ nợ ba bên”.

Bằng kinh nghiệm bản thân, tôi cho rằng việc “cấn trừ ba bên” trong trường hợp này sẽ mất thời gian và rắc rối, nếu giải pháp tố tụng thành công thì rất dễ bế tắc trong giải pháp hàn gắn tình cảm gia đình. Để giác ngộ, thay đổi nhận thức người chị theo hướng tích cực thật không dễ, nó phụ thuộc đạo đức, kinh nghiệm và bản lĩnh của thẩm phán, luật sư tham gia giải quyết vụ án, cũng như vai trò phối hợp của các thành viên khác trong gia đình, đặc biệt là những người con còn lại của bà Hiệp.

Cuối cùng tôi cho rằng: tâm lý, tình cảm của con người vốn rất phức tạp, nó sẽ phức tạp hơn khi lòng vị tha giảm đi, tính ích kỷ tăng lên, đặc biệt là những gia đình mà các thành viên để tình cảm điều khiển lý trí. Riêng đối với bậc phụ huynh thì việc đối xử công bằng với các con thôi là chưa đủ, mà phải cần phải có thêm kiến thức, hiểu rõ tính cách các con, trong đó sự rõ ràng, minh bạch và đúng quy định pháp luật khi chia tài sản cho con là vô cùng cần thiết. 

Thạc sĩ luật Trần Hoài Nhân

(Đoàn Luật sư TP.HCM)