Văn học dịch và những điểm sáng trong năm 2024

Trong khuôn khổ Giải thưởng Hội Nhà văn TPHCM năm 2024 (lễ trao giải sẽ diễn ra vào sáng 15/1), tiểu thuyết Song nguy thuyền của nhà văn Trung Quốc Tạ Lăng Khiết được chọn trao giải ở hạng mục Văn học dịch. Tác phẩm viết về cuộc sống của người dân châu Âu sau Thế chiến thứ hai, hiện thực được khắc họa dưới góc nhìn mới qua lăng kính của lịch sử, văn hóa, nghệ thuật và triết học. Trong số nhiều ấn phẩm dịch từ văn học Trung Quốc thời gian qua, Song nguy thuyền nổi bật hơn, một phần vì có được sự kết nối - giao lưu trực tiếp với nhà văn Tạ Lăng Khiết tại TPHCM vào cuối năm ngoái.

Một số tác phẩm văn học dịch được trao giải thưởng trong năm qua

Trong những tựa sách vừa được trao giải Sách quốc gia lần 7 năm 2024, Chuyện con mèo dạy hải âu bay của nhà văn người Chile Luis Sepúlveda được trao giải Bạn đọc yêu thích. Tác phẩm văn học thiếu nhi kinh điển này đã được chuyển ngữ và phát hành tại Việt Nam từ 10 năm trước. Đến nay, câu chuyện truyền cảm hứng về tình yêu thương và niềm tin, nghị lực tiếp tục được bạn đọc tôn vinh giá trị. Trong khi đó, giải B được trao cho tiểu thuyết Bác Hana (tác giả Alena Mornstajnová, là một trong những nhà văn đương đại được yêu thích nhất tại Cộng hòa Séc). Tác phẩm viết về thân phận phụ nữ trong chiến tranh, bối cảnh những năm thập niên 1940-1950; bên cạnh đó còn là ký ức về thời kỳ Holocaust trong Thế chiến thứ hai, khi người Do Thái bị đàn áp. Sự ghi nhận của hội đồng chuyên môn góp phần giới thiệu đến độc giả một trong những tác phẩm nổi bật, đáng đọc trên thị trường văn học dịch hiện nay.

Riêng giải Sách hay 2024, hạng mục Văn học dịch được trao cho dịch phẩm Ba màn kịch của nhà văn Na Uy Jon Fosse (người được trao giải Nobel Văn học năm 2023). Trước khi được chuyển ngữ và phát hành tại Việt Nam vào tháng 6/2024, Ba màn kịch từng được trao giải thưởng văn chương của Hội đồng Bắc Âu năm 2015. Lịch sử, văn hóa, thần học, tình yêu và thân phận, Kinh Thánh và hiện thực, thành phố di sản và miền ven biển cằn cỗi…, tất cả được kể trong một câu chuyện ám ảnh và đau lòng về tình yêu và bạo lực. Trước tác phẩm này, tiểu thuyết đầu tiên của Jon Fosse đến với bạn đọc Việt Nam ngay sau khi ông đoạt giải Nobel là Ánh sáng trắng. 2 tác phẩm khác sẽ lần lượt xuất bản trong thời gian tới dự kiến còn có: Aliss bên đám lửa, Buổi sáng và buổi tối.

Sách dịch đa dạng với nhiều thể loại, lĩnh vực và dành cho nhiều đối tượng bạn đọc. Trong số các sách dịch được trao giải năm qua còn có nhiều tựa sách về khoa học, công nghệ, kinh tế, giáo dục… Những ấn tượng về văn học dịch cho thấy sự tiếp nhận đa dạng từ bạn đọc cũng như những giá trị mới nổi bật trên thị trường văn học sôi động hiện nay.

Lục Diệp