'Úm' con hay để con tập đối mặt với nguy hiểm?

Sau một thời gian dài đấu tranh tư tưởng, so sánh với trẻ em phương Tây, các bà mẹ Á châu nói chung, Việt Nam nói riêng, đã đi đến đồng thuận rằng, cần phải để con trẻ tự lập. Đó là cách để trẻ rèn luyện, trưởng thành và dễ dàng hòa nhập với cộng đồng trong tương lai, nắm bắt cơ hội thành công.

Thế nhưng, vụ án bé Nhật Linh bị bắt cóc và sát hại tại Nhật hôm 24/3 đã khiến rất nhiều bà mẹ suy nghĩ lại. Trên khắp mạng xã hội, các bà mẹ công khai tuyên bố thà “úm” con, thà con kém cỏi mà họ còn có thể bảo vệ con mình hơn là để con tự lập (trong trường hợp này chỉ đơn giản là tự đến trường) và có thể đối mặt với biết bao nguy hiểm đang chực chờ. Làm “gà mẹ” đương nhiên không ổn. Thả con vào đời cũng không ổn. Vậy, phải hành xử sao đây?

Trước mất mát quá lớn của gia đình anh Lê Anh H. và chị Nguyễn Thị N., nghĩ đến tai họa đã giáng xuống bé Linh và những điều “có thể” xảy ra cho con em mình, âu lo của các bậc phụ huynh Việt là chính đáng. Nhưng, chúng ta vẫn cần phải cho trẻ rèn luyện những kỹ năng cần thiết của đời sống.

Ta biết, hồ bơi tiềm ẩn nguy cơ, nhưng trẻ em vẫn cần học bơi, bởi đất nước ta có quá nhiều sông ngòi, kênh rạch. Ta không trông đợi con biết bơi để cứu ai hay trở thành anh hùng khi nguy cấp, mà chỉ đơn giản để trẻ rèn luyện sức khỏe và bảo vệ mình khi cần. 

Những đứa trẻ đi học võ sẽ đối mặt với nguy cơ chấn thương, nhưng đó chính là cách để trẻ rèn luyện cơ thể phản ứng với những tình huống khẩn cấp. Triết lý giáo dục hiện đại không buộc cá phải biết leo cây nên nếu một đứa trẻ sống ở khu vực đô thị không thể phân biệt được các loại nấm độc và nấm có thể ăn được cũng không sao.

Nhưng một đứa trẻ phân biệt được các loại nấm sẽ tốt hơn nếu chẳng may đi lạc trong một chuyến du lịch, cắm trại. Cái chết của nam sinh Aiden Shaw Webb trên đỉnh Fansipan hồi năm ngoái khẳng định rằng kể cả khi có kỹ năng tốt, tai nạn vẫn có thể xảy ra và kể cả người lớn, trong một môi trường xã hội bất ổn cũng không chắc sẽ an toàn. Dù vậy, các kỹ năng về an ninh, sinh tồn sẽ, ít nhất, cho ta tỷ lệ thoát nạn cao hơn. 

Những vụ xâm hại tình dục trẻ em có lẽ đã không nhiều và nghiêm trọng như những ngày qua nếu chúng ta trang bị cho các em (và cho cả chính mình) cách phòng chống. Bạn sẽ không thể ôm con mãi trong lòng hoặc - như cách các cụ nói - “không ai lột da sống đời” để bảo vệ con. Một lúc nào đấy, bạn sẽ buộc phải để trẻ bước đi trên đôi chân của mình.

Vậy, cách duy nhất là giúp trẻ tập đi. Còn bao nhiêu phụ huynh hôm nay dắt tay con ra phố để tập cho con qua đường cho đúng luật và cho an toàn? Giữa đô thị hôm nay, bao nhiêu phụ huynh hướng dẫn con cách đi xe buýt, đọc bản đồ xe và cho phép con tự đến trường bằng phương tiện công cộng này cũng như trang bị cho con kỹ năng chống trộm cắp, lợi dụng trên xe buýt? 

Nếu lo lắng cho trẻ, ta có thể trang bị cho trẻ thiết bị định vị, có thể đề nghị trẻ thường xuyên giữ liên lạc, thậm chí gọi điện cho trẻ để kiểm tra. Hẳn nhiên, với một số trẻ lớn, điều đó có thể khiến trẻ cảm thấy phiền, cho rằng ta xâm phạm quyền riêng tư của trẻ. Trong trường hợp đó, ta sẽ cần trao đổi để trẻ hiểu rằng đây là những bài thực hành, những đợt rèn luyện mà trẻ phải vượt qua trước khi được trao quyền tự quyết ở thì tương lai.

Bạn có thể giao kèo với trẻ khoảng thời gian nhất định mà trẻ cần gọi điện cho bạn nếu trẻ muốn được tự do trong thời gian còn lại. Bạn sẽ cần một danh bạ điện thoại các bạn của con nhưng sẽ không gọi chỉ vì con về trễ 30 phút. Bạn có thể yêu cầu trẻ không khóa cửa phòng, và đổi lại bạn sẽ không tự ý xông vào phòng trẻ nếu chưa gõ cửa...

Bạn yêu con và lo lắng cho con. Hẳn rồi! Nhưng mọi đứa trẻ đều sẽ lớn. Những gì bạn huấn luyện con hôm nay sẽ được truyền lại cho cháu của bạn ngày mai. Tự lập hay không tự lập, đó không phải là vấn đề. Vấn đề là bạn sẽ giúp con tự lập ra sao.

Phạm Thành Nhân