Tuyển tập văn chương 'ế': Vì đâu nên nỗi?

Thời gian qua, văn đàn đón nhận nhiều tuyển tập thơ, truyện, tùy bút… tập hợp nhiều thế hệ nhà văn, thể loại, phong cách.

Đáng buồn là hầu hết đều chỉ được những cây bút có tác phẩm in trong tuyển tập chia sẻ, còn lại đều im ắng. Hai tuyển tập văn xuôi, tản văn do báo Thời Nay giới thiệu - Giấc mơ trên những cánh rừng và Nơi ta đi qua, người ta đã gặp (nhà xuất bản Hội Nhà văn) - có sự góp mặt của nhiều cây bút nổi tiếng, như: Di Li, Đinh Phương, Hoàng Việt Hằng, Lữ Thị Mai, Văn Thành Lê… cũng chỉ được người trong cuộc chia sẻ lác đác, mang tính kỷ niệm là chính.

Các tuyển tập thường mang dấu ấn của người chọn, không đoán được ý của công chúng

Trước đó, Hội Nhà văn Việt Nam và Hội Nhà văn TP.HCM cũng đầu tư in các tuyển tập thơ văn trẻ: Nhịp điệu ban mai, Trên đôi cánh thanh xuân… (nhân hai kỳ hội nghị viết văn trẻ toàn quốc và TP.HCM); để rồi những cuốn sách “tập hợp lực lượng, diện mạo trẻ” này cũng chỉ mang tính lưu hành nội bộ. 

Trước thị trường sách quá sôi động, văn chương nói chung và những tuyển tập nói riêng cứ gói mình trong dòng chảy yên tĩnh đến trầm khuất trong khi lẽ ra, những tác phẩm tinh tuyển ấy mới là giá trị đa chiều của những ngòi bút đặc sắc và phần nào cho thấy diện mạo thế hệ.

Người viết trẻ luôn biết cách quảng bá tác phẩm.

“Dù các tuyển tập thường được lựa chọn khá kỹ, tiêu chí, tác giả có tên tuổi song đều bán chậm. Có thể vì tác giả có tiếng, nhưng thời đã qua, đối tượng phân khúc thấp. Đặt tên cho tuyển tập cũng là một nghệ thuật, ảnh hưởng đến việc bán được sách. Cách đặt tên khô cứng như “tuyển văn, tuyển thơ” thật khó lôi cuốn độc giả. Việc tổ chức giới thiệu, quảng bá sách đến đối tượng bạn đọc phù hợp cũng vô cùng cần thiết” - một nhà phát hành sách lâu năm nói.

Nhà văn trẻ Văn Thành Lê, hiện công tác tại nhà xuất bản Kim Đồng, bổ sung: “Hầu hết tuyển tập của các báo/ban tổ chức hội thảo văn chương in chủ yếu để làm quà cho khách. Khâu phát hành dạng sách này không được chú tâm lắm. Nhưng nói cho cùng, các tuyển phẩm chọn lọc, tập hợp từ những cuộc thi văn chương rất khó bán. Nhà xuất bản Kim Đồng trước cũng có in sách dạng tuyển tập văn trẻ, nhưng mấy năm nay không còn chú ý nữa”. 

Một số đơn vị hiện còn in sách tuyển tập: nhà xuất bản Trẻ với các Tuyển tập truyện ngắn hay Tuổi Trẻ Chủ Nhật, Tuyển tập truyện ngắn hay Văn Nghệ Quân Đội, Tuyển Văn Mới, Truyện ngắn Trẻ… Nhà xuất bản Văn học hay một số nhà xuất bản khác làm theo đặt hàng của các báo, công ty liên kết.

Mới đây, Phanbook cũng cho ra mắt tuyển tập Sài Gòn những biểu tượng (gồm nhiều bài viết về ký ức Sài Gòn xưa của các tác giả nổi tiếng: Lưu Vĩ Lân, Du Tử Lê, Phan Triều Hải…). Tầm nửa thập niên về trước, dạng tuyển tập còn khá thịnh hành, nhưng từ khi các cây bút mới biết PR cho tên tuổi riêng, dạng sách in chung ngày càng mất dần vị thế.

“Thật ra, đối tượng đọc và chịu mua sách hiện nay phần lớn là người trẻ. Nếu tác phẩm tuyển bắt mạch được phân khúc này, số lượng bán sẽ rất tốt. Nhà xuất bản Trẻ có quyển tuyển văn 1987 (hai tập) bán khá được, đã tái bản là một minh chứng. Tác giả là những người trẻ, viết về điều lớp trẻ quan tâm. Trong 1987, nhiều tác giả rất mới nhưng vẫn thu hút bạn đọc. Điều quan trọng góp phần thành công là công tác truyền thông từ hai phía” - chị Lê Thị Tường Vi, hiện công tác tại nhà xuất bản Trẻ, chia sẻ.

Bạn đọc trẻ luôn dễ dàng tiêp cận với các tác giả, tác phẩm mà mình yêu thích

Thị trường sách vài năm trở lại đây có nhiều trào lưu, với sự góp sức của chính bạn đọc trẻ. Nhu cầu đọc sẽ định vị dòng chảy. Sách tuyển tập không hoàn toàn nằm bên lề, mà quan trọng là cách làm. Sòng phẳng mà nói, tuyển tập quy tụ đa dạng giá trị, phong cách viết, xứng đáng có vị thế riêng. Nhưng điều này sẽ cần sự thay đổi tư duy của các “nhà tuyển chọn” lẫn nhà làm sách.

Diệp Nguyễn