Tuổi trẻ toàn thế giới đứng lên 'vì khí hậu': Greta Thunberg, nhà hoạt động môi trường tuổi 16

Greta Thunberg - 16 tuổi, người Thụy Điển - là người khởi xướng phong trào “Bãi khóa vì khí hậu”, lôi cuốn hàng triệu bạn trẻ khắp hành tinh cùng đánh thức lương tâm của các bậc cha mẹ và cả những nhà lãnh đạo trên thế giới. 

“Nhà chúng ta đang cháy”

Thứ Sáu, ngày 29/11/2019, hàng loạt cuộc bãi khóa đã diễn ra cùng lúc tại 2.300 thành phố ở 153 quốc gia trên thế giới, nhằm gây áp lực lên Hội nghị Liên Hiệp Quốc về biến đổi khí hậu năm 2019 (gọi tắt là COP25), được tổ chức ở thủ đô Madrid của Tây Ban Nha từ ngày 2-13/12. Các cuộc bãi khóa ấy đều cùng chung một khẩu hiệu chính “Thứ Sáu vì tương lai”, lấy cảm hứng từ nhà hoạt động Thụy Điển trẻ tuổi Greta Thunberg.

Cô bé Greta Thunberg ngồi biểu tình đơn độc vào tháng 8/2018 trước tòa nhà Quốc hội Thụy Điển với tấm bảng “Bỏ học vì khí hậu” - Ảnh: Michael Campanella (The Guardian)

Tại Bồ Đào Nha, hàng ngàn học sinh, sinh viên đã tham gia tuần hành trong hôm thứ Sáu ấy, trong khi chờ Greta Thunberg xuất hiện. “Cô bé môi trường” từng hứa sẽ tham gia bãi khóa cùng các bạn Bồ Đào Nha. Tuy vậy, chiếc thuyền buồm La Vagabonde “thân thiện với môi trường” đưa Greta từ New York (Hoa Kỳ) tới thủ đô Lisbon của Bồ Đào Nha đã bị gió mạnh trên Đại Tây Dương gây cản trở đôi chút, khiến cô bé phải tới trễ vài ngày.

"Em muốn Greta có mặt ở đây, nhưng phong trào phải tiếp tục dù bạn ấy chưa kịp tới. Tụi em phải gửi tin nhắn và tạo áp lực với các nhà chính trị trước thềm COP25” - bé gái Mary Marianna Louca, 14 tuổi, chia sẻ với hãng tin Reuters.

Cùng mục đích tăng sức ép lên COP25, hôm thứ Năm, 28/11, Nghị viện châu Âu đã thông qua nghị quyết tuyên bố tình trạng khẩn cấp về khí hậu. "Đó là một thông điệp mạnh mẽ gửi tới người dân và phần còn lại của thế giới, khi châu Âu là lục địa đầu tiên tuyên bố tình trạng khẩn cấp về khí hậu và môi trường" - nghị viên Pascal Canfin, người soạn dự thảo nghị quyết, khẳng định.

"Ngôi nhà của chúng ta đang cháy. Nghị viện châu Âu đã nhìn thấy ngọn lửa, nhưng nếu chỉ đứng nhìn thì chưa đủ" - ông Sebastian Mang, cố vấn của tổ chức Greenpeace, lưu ý. "Ngôi nhà của chúng ta đang cháy” là nguyên văn một câu nói gây chấn động của chính Greta Thunberg tại diễn đàn Kinh tế Thế giới ở Davos (Thụy Sỹ) vào đầu năm 2019.

“Quý vị khiến chúng tôi thất vọng”

Trước khoảng 60 nhà lãnh đạo thế giới tham dự hội nghị thượng đỉnh “Hành động vì khí hậu” của Liên Hiệp Quốc hôm 23/9/2019 ở New York, nhà hoạt động trẻ tuổi Greta Thunberg đã bức xúc tuyên bố: “Điều này là sai hoàn toàn. Lẽ ra, tôi không nên có mặt ở đây. Lẽ ra, tôi phải tới trường, ở bên kia bờ đại dương. Sao các vị dám cướp đi ước mơ và tuổi thơ của chúng tôi bằng những lời sáo rỗng? Sao các vị dám cả gan làm như vậy?”.

“Các vị nói các vị lắng nghe chúng tôi, và các vị hiểu tính cấp bách của vấn đề. Tôi không tin điều đó, vì nếu các vị thực sự thấu hiểu tình hình mà vẫn một mực không hành động thì các vị phải xấu xa lắm” - cô gái 16 tuổi giận dữ nói: “Các vị đã thất bại, nhưng những người trẻ tuổi đang bắt đầu hiểu ra sự phản bội của các vị. Mọi con mắt của các thế hệ tương lai đang đổ dồn về hướng các vị. Nếu các vị chọn cách tiếp tục làm ngơ, không thực thi nghĩa vụ đối với chúng tôi, chúng tôi sẽ không bao giờ tha thứ cho các vị”.

Hội nghị thượng đỉnh ấy của Liên Hiệp Quốc diễn ra chỉ vài ngày sau khi vài triệu học sinh, sinh viên tham gia tuần hành, biểu tình về biến đổi khí hậu toàn cầu. Trước thềm hội nghị, nhiều nhà khoa học đã nói thẳng với các nhà chính trị, với sự tuyệt vọng ngày càng tăng, rằng con người đang đối mặt với một mối đe dọa chưa từng có và cần một giải pháp cũng chưa từng có.

“Bỏ học vì khí hậu” 

“Nếu sống qua 100 tuổi, tôi sẽ còn sống vào năm 2103. Tới năm 2050, tôi chỉ mới đi được nửa đường. Năm 2078, tôi sẽ đón sinh nhật lần thứ 75. Có thể con cháu tôi sẽ nhắc tới các vị, những người sống trong thời 2018, và có lẽ chúng sẽ đặt câu hỏi tại sao các vị đã không làm gì khi hãy còn thời giờ để hành động” - Greta Thunberg, lúc ấy mới 15 tuổi, phát biểu tại diễn đàn TEDxStockholm hôm 24/11/2018. 

“Điều mà chúng ta làm hoặc không làm bây giờ sẽ tác động tới cả cuộc đời tôi và cuộc đời của con cháu tôi. Điều mà chúng ta làm hoặc không làm, ngay tại thời điểm này, tôi và thế hệ của tôi không thể lật ngược trong tương lai. Vì vậy, tới tháng 8/2018, tôi quyết định rằng, tôi đã chịu hết nổi. Vì vậy, khi tới ngày tựu trường, tôi quyết định bỏ học để biểu tình vì khí hậu” - Greta Thunberg kể lại nguyên nhân khiến cô dấn thân vào hoạt động.

Tháng 8/2018, cô bé học lớp Chín ấy quả thật đã nghỉ học, mang theo tấm bảng nhỏ có dòng chữ “Skolstrejk for Klimatet” (tiếng Thụy Điển, nghĩa là “bỏ học vì khí hậu”), tới ngồi một mình ngay trước tòa nhà Quốc hội Thụy Điển ở thủ đô Stockholm.
Cha mẹ Greta không thích con nghỉ học, nhưng nói rằng họ tôn trọng Greta. Cô bé kể rằng, các giáo viên của mình đã có hai luồng suy nghĩ trái ngược nhau về chuyện Greta bỏ học để phản đối vì khí hậu: “Với tư cách giáo viên, họ nói tôi nên dừng lại. Nhưng với tư cách con người, họ nghĩ những gì tôi đang làm là tốt”. 

Cũng từ đó công chúng đổ dồn sự chú ý, các báo đài địa phương và quốc tế bắt đầu đưa tin liên tục về Greta Thunberg. Sau cuộc tổng tuyển cử ở Thụy Điển, Greta Thunberg chỉ tiếp tục bỏ học vào thứ Sáu mỗi tuần. Cô bé đã truyền cảm hứng cho nhiều học sinh, sinh viên trên toàn cầu với khẩu hiệu “Thứ Sáu vì tương lai”.  

Đáp lại những chỉ trích đối với phong trào bãi khóa cùng những lời khuyên Greta Thunberg nên đi học trở lại, để trở thành một nhà khoa học môi trường, cô bé đã có sẵn câu trả lời ngay từ bài phát biểu ở diễn đàn TEDxStockholm: “Vấn đề biến đổi khí hậu đã được giải quyết rồi, khoa học đã cung cấp cho chúng ta tất cả những chứng cứ và những giải pháp. Điều duy nhất chúng ta phải làm ngay bây giờ là thức dậy và thay đổi. Tại sao tôi lại phải học hành cho một tương lai mà nay mai sẽ không còn nữa, khi mà không một ai làm bất cứ điều gì để bảo vệ tương lai đó?” - Greta chất vấn - “Và đi học để làm gì khi những kiến thức quan trọng nhất, do nền khoa học tiên tiến nhất cung cấp, lại rõ ràng chẳng có nghĩa lý gì với các chính khách của chúng ta, hay với xã hội của chúng ta?”.

Phát biểu tại một sự kiện ở New Zealand tháng 5/2019, Tổng thư ký Liên Hiệp Quốc António Guterres cũng tán thành các cuộc bãi khóa do Greta Thunberg khởi xướng. Ông thừa nhận: “Thế hệ của tôi đã không đáp ứng đúng với thách thức kịch tính của biến đổi khí hậu. Điều này được giới trẻ cảm nhận sâu sắc, và chẳng có gì ngạc nhiên khi họ bày tỏ sự phẫn nộ về cuộc chiến chống biến đổi khí hậu”. 

Mới đây nhất, hãng bán lẻ sách Waterstones của Anh Quốc đã bình chọn cuốn sách No one is too small to make a difference (Không ai quá nhỏ để tạo nên sự khác biệt), tập hợp những bài phát biểu của Greta Thunberg về vấn đề biến đổi khí hậu, là “tác phẩm quan trọng và mạnh mẽ nhất trong năm 2019, tạo nguồn cảm hứng cho hàng triệu người từ nhiều quốc gia, với một mục đích cấp bách”. Và Greta Thunberg được Waterstones vinh danh là “Tác giả của năm”. 

Nhựt Minh