Từ vụ 'Lá sầu riêng' bị vi phạm tác quyền: Đừng mãi lơ ngơ chuyện bản quyền sân khấu

NSND Bảy Nam và NSND Kim Cương trong vở Lá sầu riêng

Cụ thể, trong cuộc thi Mộc Quán - Nguyễn Trọng Quyền diễn ra tối 19/11, tại TP Cần Thơ, thí sinh Kim Tuyến (Trung tâm Văn hóa Nghệ thuật tỉnh An Giang) dự thi trích đoạn cải lương Lá sầu riêng. NSND Kim Cương từ lâu muốn giữ kịch bản này để làm kỷ niệm.

Chia sẻ với Báo Phụ nữ TPHCM, NSND Kim Cương nói: “Tôi không khó khăn gì với các em cả. Tôi còn rất nhiều kịch bản khác các em có thể xin sử dụng. Tác phẩm này gắn liền với mẹ tôi và tôi nên tôi luôn muốn giữ làm kỷ niệm. Các em làm không khéo lại không hay”.

Bà cho biết không có ai liên hệ bà để xin phép được sử dụng kịch bản này. Sau khi bà lên tiếng, có người liên hệ xin lỗi, đề nghị chi trả tiền tác quyền. Tuy nhiên, bà từ chối nhận, mà chỉ mong mọi người rút kinh nghiệm. 

Đây không phải trường hợp duy nhất trong lĩnh vực sân khấu thời gian qua. Trước đó, soạn giả Hoàng Song Việt cũng phản ánh một số thí sinh dự thi Cuộc thi Tài năng Diễn viên Cải lương Toàn quốc 2023 (tổ chức tại Bạc Liêu) sử dụng kịch bản của ông nhưng không xin phép. 

Soạn giả Hoàng Song Việt

Cách đây vài năm, khi gameshow còn thịnh, nhiều nghệ sĩ, diễn viên cũng bị phản ánh tự ý sử dụng các kịch bản, nhân vật trong tác phẩm để dự thi không hề có sự đồng ý của tác giả. Thậm chí, họ cũng chỉnh sửa nội dung, thêm thắt tình tiết vào. Nghệ sĩ Gia Bảo cũng từng 2 lần phạm lỗi sử dụng kịch bản đi thi, biểu diễn không xin phép. Trong đó, việc anh tự ý sao chép các phần diễn của NSƯT Thành Lộc để dự thi gây xôn xao dư luận một thời gian.

Sử dụng phải xin phép chủ sở hữu, là nguyên tắc quan trọng hàng đầu. Bên cạnh sự thiếu hiểu biết (hoặc biết nhưng phớt lờ), thực tế, nhiều thí sinh ở tỉnh khi tham gia các sân chơi cũng khó thể tìm cách để liên hệ trực tiếp xin tác giả sử dụng kịch bản. Như trường hợp của thí sinh Kim Tuyến trình bày, do thời gian đi thi gấp và cũng không biết tác giả là ai để xin. 

BTC các sân chơi nên đứng vai trò “gác cổng” để đảm bảo vấn đề tác quyền được thực thi, tôn trọng. Soạn giả Hoàng Song Việt cho biết tại cuộc thi Tài năng Diễn viên Sân khấu Cải lương Trần Hữu Trang, Sở VH-TT TPHCM và Nhà hát Cải lương Trần Hữu Trang đã kết hợp làm tốt việc bảo vệ quyền tác giả, thể hiện sự tôn trọng tác giả, nâng cao ý thức của thí sinh về tác quyền.

Cụ thể, với mỗi tiết mục dự thi, thí sinh cần nộp kèm giấy xác nhận chấp thuận của tác giả (hoặc người có quyền sở hữu) để thí sinh được sử dụng kịch bản đó. Theo anh, đây là giải pháp đơn giản, và cũng góp phần tránh những lùm xùm không đáng có về chuyện tác quyền. Anh mong hình thức này cũng được nhiều sân chơi áp dụng trong thời gian tới. 

Bên cạnh đó, mỗi nghệ sĩ cũng cần nâng cao nhận thức về tác quyền, để những lần xuất hiện trên sân khấu đều được thăng hoa trọn vẹn, tránh những ồn ào không đáng có. 

Trung Sơn