Tú Sương: Lớn lên từ những vai diễn nhân vật lịch sử

Không chỉ được coi là “viên ngọc” của sân khấu tuồng cổ, Tú Sương còn là một trong số ít những diễn viên rất có duyên với những vai diễn nhân vật lịch sử. Hóa thân thành Trần Quốc Toản năm lên chín tuổi, khi còn là diễn viên của nhóm Đồng Ấu Bạch Long, từ đó đến nay, diễn viên Tú Sương đã có rất nhiều cơ hội thể hiện những nhân vật nổi tiếng của lịch sử Việt Nam: Trưng Trắc, Trưng Nhị (Tiếng trống Mê Linh), Thái hậu Dương Vân Nga (Thái hậu Dương Vân Nga), Bùi Thị Xuân (Nữ tướng cờ đào), Nhiếp chính Ỷ Lan (Câu thơ yên ngựa), Quận chúa Huyền Nga (Bão táp Nguyên Phong)… những vai diễn đã góp phần ghi thêm điểm son cho Tú Sương trong lòng khán giả.

* Được giao nhiều vai nữ tướng Việt Nam từ khi còn rất trẻ, chị tìm đâu ra những trải nghiệm để thể hiện những vai diễn khác xa với mình về tất cả mọi phương diện?

- Từ khi chỉ mới biết lấp ló phía sau cánh gà để xem ba mẹ (NS Trường Sơn - Thanh Loan) và các cô chú biểu diễn, tôi đã mê mẩn với những nhân vật lịch sử Việt Nam. Tôi có thể xem một vai diễn nhiều lần do nhiều thế hệ NS thể hiện mà không chán. Tôi thích cách thể hiện nhân vật khác nhau của từng người. Có lẽ tất cả những ký ức đó đã ăn sâu vào tiềm thức, không chỉ cho tôi hiểu thêm về lịch sử Việt Nam, về những tên tuổi gắn liền với từng thời đại mà còn là những bài học về nghề nghiệp, về cách khai thác nhân vật ở nhiều góc nhìn khác nhau. Điều này giúp tôi dễ dàng hơn khi hóa thân. Một lợi thế khác là mẹ tôi cũng từng diễn rất nhiều tuồng sử nên giúp tôi nhiều trong cách khắc họa nhân vật, khai thác tâm lý… dựa trên thế mạnh về khả năng ca diễn.

* Trưng Nhị (Tiếng trống Mê Linh) của chị trong chương trình Chút tình gửi lại nhân gian rất khác so với Trưng Nhị của nhiều NS trước đây: mạnh mẽ hơn, quyết đoán hơn. Làm “khác” đi một nhân vật đã ghi dấu ấn trong lòng khán giả, chị có lo lắng?

- Thay vì tạo cho mình áp lực phải giống NS này, NS khác, hay lo lắng sẽ bị khán giả so sánh, tôi tự động viên mình rằng mỗi người sẽ có cách khai thác và thể hiện nhân vật khác nhau. Hơn nữa, cách nhìn nhận và khai thác cá tính nhân vật của mỗi NS còn tùy thuộc vào tuổi tác, bối cảnh xã hội, quan niệm về cuộc sống… Dù vậy, khi quyết định sáng tạo những nhân vật vốn đã rất quen thuộc, khó có thể tránh khỏi cảm giác lo lắng trước phản ứng của người xem. Chính vì lẽ đó, những lời khen ngợi từ phía khán giả là động lực rất lớn giúp tôi tự tin hơn trong những vai diễn tiếp theo.

Nhiếp chính Ỷ Lan

* Hẳn chị sẽ phải có “cảm tình đặc biệt” với một nhân vật lịch sử nào đó mình đã thể hiện?

- Nếu phải trả lời một cách chính xác thì hơi khó, bởi mỗi nhân vật luôn mang lại cho tôi những cảm xúc khác nhau. Tôi yêu tất cả những nhân vật lịch sử mình đã từng thể hiện. Từ ngàn xưa, người phụ nữ Việt Nam vốn rất hiền dịu, hết lòng yêu thương gia đình, nhưng khi phải đối mặt với quân xâm lược, họ lại trở thành những dũng tướng kiên cường, không thua kém các đấng nam nhi. Điều dễ cảm nhận nhất ở những vở diễn lịch sử là tình đoàn kết dân tộc. Khi đất nước có biến, triệu con tim sẽ cùng chung một nhịp đập, sẽ không còn phân biệt già trẻ, gái trai… tất cả sẵn sàng đứng lên bảo vệ đất nước thân yêu.

* Ngoài lợi thế về vũ đạo của một NS tuồng cổ, dường như chị có duyên với các vai nữ tướng nhờ có tính cách khá mạnh mẽ và quyết liệt trong đời thường?

- Nhà chỉ có ba chị em gái. Thời khó khăn, ba theo đoàn đi lưu diễn các tỉnh, một mình mẹ phải bươn chải gánh vác gia đình. Tôi không bao giờ quên cảnh mẹ và tôi phải ngủ trước hiên nhà để vừa canh chừng quán cà phê, vừa tranh thủ bán kiếm thêm đồng nào hay đồng đó. Chị Hai thì quá hiền lành, nhút nhát. Em gái khi đó còn nhỏ dại. Nhiều lần thấy mẹ khóc, tôi ước giá như mình là con trai để có thể cùng mẹ gánh vác việc nhà và bảo bọc cho chị Hai, em Út. Có những lần tôi ôm mẹ và cố gắng kìm lòng để không rơi nước mắt. Tới khi hết chịu nổi, tôi giả bộ chạy vô nhà tắm, xả nước thiệt mạnh để khóc cho đã. Có lẽ những lần như vậy và cả ước mơ được mạnh mẽ như một đứa con trai thực thụ đã giúp tôi tự “rèn” để mạnh mẽ hơn trong cuộc sống.

Vai Tiểu Oanh, trích đoạn Tờ huyết thệ

* Nhiều người cho rằng NS tuồng cổ khó có thành công khi diễn tuồng xã hội. Điều này có vẻ không đúng với chị. Những vai diễn xã hội của chị cũng được đánh giá tốt như cô Tần (Tần nương thất), Kim-Soo Young (Cội nguồn), Phượng (Sám hối)…

- Cũng như tất cả những NS khác, tôi không muốn bị đóng khung trong một dạng vai mà luôn chờ đợi cơ hội được thử sức mình ở mọi thể loại. Và một khi đã nhận vai, tôi quyết tâm phải làm hết sức để không phụ lòng những người đã tin tưởng. Tôi rất sợ ba mẹ buồn và thất vọng về mình. Lúc mới vào nghề tôi cũng từng trải qua cảm giác tủi thân, mặc cảm vì bị ganh ghét, bị coi thường... Tất cả những điều đó thôi thúc tôi phải không ngừng cố gắng để không ai có thể coi thường mình.

* Trong giới NS, chị còn “nổi tiếng” là người nóng tính và không ngại đụng chạm?

- Tôi không chấp nhận những điều sai trái, không chấp nhận bị chèn ép một cách vô lối. Tôi có thể phản ứng rất mạnh để bảo vệ lẽ phải, dù đôi khi sự việc xảy ra không ảnh hưởng trực tiếp đến cá nhân mình. Cũng vì nóng tính, không ngại đụng chạm mà tôi đã để mất không ít cơ hội, nhưng tôi chưa bao giờ hối hận vì điều đó. Tôi tin mỗi bước đi trong nghề đều có sự sắp đặt của Tổ nghiệp. Hãy làm những điều mình cho là đúng và lao động nghệ thuật nghiêm túc, nỗ lực hết mình, còn lại hãy cứ để “tùy duyên”. Tất nhiên, bản tính nóng nảy đôi khi cũng dễ khiến tôi mắc sai lầm. Khi nhận ra mình có lỗi, tôi sẵn sàng xin lỗi.

Trong vai Trưng Nhị

* Là NS rất hiếm khi dính đến những vụ lùm xùm của giới showbiz, nhưng cũng từng có thông tin chị đòi cát-sê cao khi nhận show?

- Chuyện gì cũng có hai mặt. NS cải lương chúng tôi rất hiếm khi vướng vào chuyện đòi hỏi cát-sê. Chúng tôi sẵn sàng hát với khát khao giữ lửa cho cải lương, mong trả nợ cho những khán giả từng yêu thương mình và đền ơn Tổ nghiệp mà không màng tới chuyện lương bổng. Nhưng cuộc sống quá nhiều điều thật giả lẫn lộn. Không ít lần chúng tôi bị lợi dụng. Đa phần NS hiền lành và ngại đụng chạm nên đành chấp nhận thiệt thòi. Tôi thì chỉ có thể “lỡ dại” một lần chứ không chịu bị lợi dụng hoài kiểu đó. Khi biết mục đích của bầu sô hoặc gặp lại những bầu sô đã từng lừa dối mình, tôi yêu cầu cát-sê theo đúng khả năng của mình.

* Những người mới biết chị dễ cảm nhận tính cách mạnh mẽ và sức chịu đựng của chị trước tất cả những biến cố của cuộc sống. Nhưng bạn bè thân quen lại nhận xét chị thuộc mẫu người rất nhạy cảm, dễ xúc động?

- Nhạy cảm, dễ tổn thương có lẽ là đặc điểm chung của đa số NS. Tôi cũng không phải là ngoại lệ. Tôi từng trải qua thời gian thiếu thốn, từng bươn chải mưu sinh từ nhỏ nên khổ mấy tôi cũng chịu đựng được, chỉ sợ nhất là phải sống trong cảnh gia đình lục đục. Cuộc đời tôi đã trải qua rất nhiều khúc quanh mà có lúc tôi nghĩ mình không còn đủ sức chịu đựng. Tôi rất sợ bị khi dễ, sợ lời nhận xét cay nghiệt: “NS dễ thay vợ, đổi chồng”. Nhưng duyên số lại buộc tôi phải đi qua mấy lần đò. Có khi quá thất vọng và hụt hẫng, tôi đã nghĩ đến cái chết. Nhưng tôi may mắn vẫn còn nghề hát, còn được Tổ nghiệp thương nên đã cho tôi niềm vui sống sau mỗi suất diễn để vượt qua đau khổ.

* Kết hôn lần nữa khi hai cô con gái đang ở tuổi teen, vốn đã quen với cuộc sống chỉ có ba mẹ con, chị có gặp khó khi phải hóa giải mối quan hệ giữa các con và “người mới đến”?

- Một mình nuôi con khi mới hơn 20 tuổi, dẫu có cứng rắn, mạnh mẽ đến mấy tôi vẫn không thôi khát khao một bờ vai để nương tựa. Tôi không mong chờ một người chồng giàu có mà chỉ mong tìm được một người biết yêu thương, lo lắng cho các con của mình. Mọi quan hệ có tiếp tục được hay không đều tùy thuộc không nhỏ vào mối quan hệ giữa “người mới đến” với các con. Có lẽ tôi may mắn khi được gặp lại người mình đã yêu thương từ gần 20 năm trước, nhưng do duyên số nên chúng tôi buộc phải xa nhau. Thời gian khiến mọi thứ thay đổi, nhưng lạ lùng là khi có cơ hội gặp lại, chúng tôi mới nhận ra rằng tình yêu chúng tôi dành cho nhau vẫn đầy. Chúng tôi như những người trong gia đình được đoàn tụ sau những năm tháng dài lạc mất nhau. Các con và anh nhanh chóng gần gũi nhau khiến tôi càng yên tâm và hạnh phúc hơn với sự lựa chọn của mình.

Bên chồng con

* Dạy con tuổi teen là “nỗi niềm” của nhiều bà mẹ. Chị lại có đến hai cô con gái đang ở tuổi mới lớn...

- Tôi muốn mình là người bạn của con hơn là người mẹ quyền uy để ép buộc con phải nhất nhất nghe theo lời mình. Trẻ con bây giờ tiếp cận nhiều hơn với nhịp sống hiện đại và thế giới xung quanh nên càng không thể áp đặt suy nghĩ của mình hay cách mình từng được dạy dỗ với con. Tôi lấy chính cảm xúc của mình khi xảy ra mâu thuẫn với cha mẹ ở tuổi mới lớn trước đây để hiểu và có cách ứng xử thích hợp với con trong từng trường hợp cụ thể. Cũng có khi mình sai trong ứng xử với con vì nóng giận hay vì nôn nóng muốn tất cả phải hoàn hảo. Nhưng dù có nóng giận, tôi cũng phải lắng nghe con. Khi nhận ra mình sai, tôi xin lỗi con ngay. Có lẽ nhờ vậy nên ba mẹ con tôi rất gần gũi và dễ chia sẻ với nhau mọi chuyện vui buồn.

* Hai cô con gái nhiều lần xuất hiện cùng mẹ trên sân khấu, riêng bé út Hồng Quyên sớm bộc lộ năng khiếu đặc biệt về ca diễn, chị có dự định hướng các con nối nghiệp gia đình Minh Tơ?

- Tôi tôn trọng sở thích và lựa chọn nghề nghiệp của con. Nhưng đó là chuyện của tương lai, hiện tại việc học của các con vẫn là quan trọng nhất. Ham đi diễn, nghỉ học sớm, tôi thấu hiểu những thiệt thòi của những người không được học hành đến nơi đến chốn, và không muốn điều này lặp lại với các con.

* Cám ơn chị về cuộc trò chuyện này.

Thảo Vân (thực hiện)