Tự pha, sử dụng nước muối nhỏ mũi ngừa COVID-19 như thế nào cho đúng?

Trước tình hình dịch COVID-19 ngày phức tạp, nhiều thông tin cho rằng nếu mọi người vệ sinh vùng hầu, họng sạch sẽ, virus SARS-CoV-2 sẽ khó tấn công. Một trong các biện pháp có thể điều trị COVID-19 là rửa thật sạch khoang mũi, họng, để loại bỏ môi trường sống của virus bằng nước muối sinh lý.

Bên cạnh đó, rất nhiều người mách nhau nếu không mua được nước muối sinh lý, có thể tự pha nước muối tại nhà để nhỏ mũi. Tuy nhiên, bác sĩ Trần Văn Năm - Nguyên Phó viện trưởng Viện Y dược học dân tộc TPHCM - cho rằng nếu quá tin và nôn nóng điều trị, phòng ngừa COVID-19 theo cách này mà lạm dụng việc nhỏ mũi cũng như không biết cách pha nước muối sẽ vô tình làm cho niêm mạc mũi bị phá hủy.

Mọi người có thể tự pha dung dịch nước muối sinh lý tại nhà nhưng phải tuân thủ thành phần và liều lượng sử dụng

Phóng viên: Thưa bác sĩ, nhiều ý kiến cho rằng nhỏ nước muối sinh lý NaCl 0,9%  hoặc pha nước muối loãng có thể điều trị và phòng ngừa được COVID-19? 

Bác sĩ Trần Văn Năm: Mũi họng là nơi COVID-19 xâm nhập vào phổi và gây bệnh cho cơ thể. Lớp niêm mạc mũi đóng vai trò quan trọng trong hệ miễn dịch bẩm sinh, giúp bảo vệ cơ thể thể chống lại vi khuẩn, virus. Do đó, để phòng bệnh thì giữ sạch và lành lặn vùng mũi, họng là điều rất cần thiết.

Việc rửa, nhỏ, khí dung mũi và súc họng bằng dung dịch nước muối là cách đơn giản và hiệu quả giúp giảm số lượng virus ở vùng mũi, họng, nhờ vào 2 cơ chế giúp bảo vệ tế bào tiết chất nhầy kéo trôi virus và hạn chế sự phát triển tăng sinh của virus.  

Dung dịch nước muối được dùng ở dạng đẳng trương (nước muối sinh lý 0,9%) hoặc ưu trương (nước muối 1%, 1,5% hay 2%). Qua các công trình nghiên cứu của các nước châu Âu cho thấy, nhờ vào ion Cl- , tế bào niêm mạc mũi tạo thành chất Hypoclorous acid, có tác dụng diệt vi khuẩn, virus khá tốt. Các chuyên gia cho rằng nước muối ưu trương có hiệu quả diệt virus tốt hơn.

* Tuy nước muối pha loãng hoặc nước muối sinh lý có thể giúp phần nào giảm số lượng virus, nhưng nếu quá lạm dụng trong việc sử dụng nước muối để nhỏ, rửa mũi sẽ gặp hệ quả gì?

- Hiện nay, nước muối sinh lý 0,9% được bán ở các hiệu thuốc, nước muối ưu trương thường pha chế dùng trong bệnh viện. Người dân cũng có thể tự pha nước muối để sử dụng. Tuy nhiên, nếu tự pha chế nước muối, phải hết sức lưu ý về thành phần nước, muối đảm bảo vệ sinh và đúng công thức để không gây tổn thương vùng mũi, họng.

Nếu nước không sạch, muối có lẫn nhiều tạp chất. Đặc biệt pha quá đậm đặc sẽ gây tổn thương tế bào niêm mạc mũi. Chưa phòng được bệnh đã tạo điều kiện cho virus xâm nhập sâu vào cơ thể. Hoặc nếu dùng lượng dung dịch muối quá lớn để nhỏ vùng mũi, họng thì người được nhỏ rất dễ bị sặc, thậm chí sặc nước muối vào khí quản càng nguy hiểm hơn. 

Vì vậy, để vệ sinh vùng mũi, họng và phòng bệnh, người dân chỉ cần nhỏ, rửa mũi bằng nước muối sinh lý 0,9%, nhỏ 2-3 lần/ngày. Nếu đang mắc bệnh liên quan vùng mũi, họng, có thể nhỏ 3-4 lần/ngày.

* Trong trường hợp người dân không thể tìm mua nước muối sinh lý 0,9% tại các tiệm thuốc, bác sĩ có thể hướng dẫn công thức tự pha nước muối sao cho đúng và liều dùng như thế nào thưa bác sĩ?

- Nếu một người không mua được nước muối sinh lý, tốt nhất nên sử dụng nước sạch đun sôi để nguội và muối trắng có thể pha thành dung dịch nước muối sinh lý theo công thức sau:

- Dung dịch NaCl 0,9%: đun sôi 1.000ml nước sạch, để nguội, sau đó cho vào 9gram muối trắng (tương đương 2 muỗng cafe, trộn đều chờ muối tan hết có thể sử dụng.

- Dung dịch NaCl 1%: đun sôi 1.000ml nước sạch để nguội, sau đó cho vào 10gram muối trắng, trộn đều cho tan muối và sử dụng.

- Dung dịch NaCl 1,5%: tương tự như cách trên, cũng đun sôi 1.000ml nước sạch để nguội và cho vào 15gram muối trắng, trộn đều.

Với các dung dịch muối này, một người chỉ cần nhỏ 2-3 lần/ngày để vệ sinh vùng mũi, họng, không được quá lạm dụng. Đặc biệt với trẻ nhỏ.

Sử dụng dung dịch nước muối cho trẻ nhỏ phải đặc biệt lưu ý và cần được tư vấn, hướng dẫn kỹ từ bác sĩ để tránh gây tổn thương, hít sặc ở trẻ

* Theo bác sĩ, trẻ em có thể sử dụng nước muối sinh lý hoặc nước muối pha loãng trong trường hợp nào?

- Đối với trẻ em, chỉ dùng dung dịch nước muối 0,9% hoặc dung dịch nước muối 1%, tần suất 1-2 lần/ngày. Đặc biệt lưu ý, không sử dụng nước muối quá đậm đặc cho trẻ, lượng nước nhỏ mũi, họng trong mỗi lần phải ít, rửa từng giọt không dùng quá nhiều, không tì đè trẻ dễ gây sặc rất nguy hiểm.

Tuy hiện nay đa số người bệnh ý thức việc chăm sóc sức khỏe nên đều tham khảo ký các sử dụng các loại nước muối trước khi sử dụng, nhưng thời gian qua, tôi cũng gặp một số trường hợp bệnh nhân sử dụng quá nhiều nước muối gây tổn thương niêm mạc mũi do nôn nóng trong việc phòng bệnh. Vì vậy, mọi người cần tuân thủ nghiêm ngặt chỉ định cũng như cách pha chế dung dịch nước muối tránh trường hợp chưa phòng được bệnh, bệnh lại nặng thêm.

* Một số khuyến cáo của bác trong việc vệ sinh vùng mũi họng cũng như phòng chống COVID-19 hiệu quả?

- Người dân nên sử dụng dung dịch nước muối được pha chế đúng quy cách, đủ nồng độ và liều lượng. Ngoài nước muối không tự ý dùng bất cứ dung dịch thuốc gì khác mà không có ý kiến của thầy thuốc. Nhiệt độ của dung dịch không quá nóng hay quá lạnh, chỉ khoảng bằng nhiệt độ cơ thể là tốt nhất. 

Mũi - hầu - họng là của ngõ xâm nhập của nhiều yếu tố gây bệnh, đặc biệt là virus cúm. Vì vậy, mọi người nên thường xuyên sát khuẩn tay và không sờ chạm tay vào vùng mũi, họng. Niêm mạc mũi là nơi virus hiện diện nhiều nhất và nhiều hơn ở họng miệng, nên làm sạch mũi là quan trọng

Ngoài ra, người dân phải lưu ý vệ sinh kỹ răng miệng, vì nếu có nhiễm trùng sẽ gây suy yếu khả năng bảo vệ của tế bào niêm mạc mũi, họng, tạo điều kiện tấn công của các yếu tố gây bệnh. Để bảo vệ niêm mạc mũi, miệng cần uống đủ nước, ăn đủ rau - trái cây tươi, hạn chế chất béo và đường, không hút thuốc lá...

Bên cạnh sử dụng dung dịch nước muối, xông tinh dầu (đúng kỹ thuật và có sự tư vấn của bác sĩ) cũng có tác dụng giúp sạch mũi - hầu - họng.

Người dân cần tuân thủ nghiêm ngặt Chỉ thị 16 và chấp hành đúng quy định 5K của Bộ Y tế về phòng, chống dịch COVID-19.

* Cám ơn bác sĩ!

Phạm An (thực hiện)