Từ liên hoan các tác phẩm của Lưu Quang Vũ: Câu hỏi bỏ lửng

Rồi cũng qua cơn mơ

Sự xúc động khi nhìn thấy khán phòng của các rạp Tuổi Trẻ, Đại Nam, Công Nhân đầy ắp khán giả, người ngồi tràn xuống lối đi, người đứng lố nhố chen nhau để xem 12 vở diễn của nhà viết kịch Lưu Quang Vũ cuối cùng rồi cũng phải qua đi. Nhưng, không ai nhìn vào đám đông khán giả ào ào đến với sân khấu suốt một tuần qua để tin rằng, sân khấu đang hồi sinh, sẽ tìm lại được hào quang như thời Lưu Quang Vũ còn trên dương thế. Dù được đánh giá là một liên hoan thành công về mặt khán giả, nhưng những vấn đề của sân khấu phía Bắc vẫn còn nguyên.

Tôi nhớ mãi lời than của nhiều khán giả, khi không tìm được chỗ để đứng xem kịch Hồn Trương Ba da hàng thịt trong rạp Công Nhân tối 13/9: “Chẳng qua được xem miễn phí nên mới chen nhau bẹp ruột thế này, nếu phải mua vé có khi lại vắng hoe ấy chứ”. Những khán giả đang bực mình ấy nói không sai, bởi thời kinh tế thị trường này, để đo sức hút của một vở diễn, không ai ngớ ngẩn định lượng bằng những tấm vé mời. Cũng những vở đông khách lần này như Lời thề thứ 9, trước liên hoan, Nhà hát Tuổi Trẻ bán vé rất vất vả, NSƯT Chí Trung đã phải lên facebook của anh rao hàng.

Thực tế, sân khấu phía Bắc vẫn chưa cởi được cái áo cũ kỹ trong tư duy dựng vở, trong trang trí sân khấu, trong cách chọn nhạc. Đây đã là những năm hai ngàn mười mấy, khán giả đã no mắt với những show diễn lộng lẫy, hoành tráng khắp thế giới thì làm sao họ có thể thỏa mãn với những phông màn, bệ, bục... cũ mèm, đơn điệu của sân khấu. Làm sao có thể chấp nhận sự cẩu thả và khiên cưỡng trong chọn nhạc, khi đôi tình nhân trẻ lưu luyến chia tay nhau trên núi rừng biên giới, thì loa thùng lại rọt rẹt đủng đỉnh phát bài Thuyền và biển nhạc Phan Huỳnh Điểu phổ thơ của nữ sĩ Xuân Quỳnh.

Vì thế, sự loay hoay “làm mới” của NSƯT Chí Trung bằng cách đưa điện ảnh đan cài vào Mùa hạ cuối cùng chưa thể gọi là mới, khi anh chưa mạnh dạn bỏ nhân vật chàng trai dẫn chuyện ra khỏi tuyến nhân vật. Tác phẩm ấy Lưu Quang Vũ viết khi ông mới “chạm ngõ” làng kịch. Và, cũng vì sự làm mới của NSND Lan Hương trong vở kịch hình thể Hồn Trương Ba da hàng thịt chưa chạm đến được trái tim khán giả, nên cái gọi là “mới” của liên hoan này, nghe cứ thấy... ngường ngượng thế nào.

Cảnh trong vở Mùa hạ cuối cùng của Nhà hát Tuổi Trẻ

Eo sèo huy chương

Bây giờ, khi những phản ứng bất bình của NSND Lan Hương về kết quả của liên hoan, đặc biệt là giải đạo diễn duy nhất dành cho một đồng nghiệp cùng nhà hát - NSƯT Chí Trung tràn ngập các mặt báo, nhiều người mới thấy tiếc là sao Hội Nghệ sĩ sân khấu Việt Nam không dũng cảm tách sự kiện này ra khỏi cái thông lệ là cuộc bế mạc liên hoan nào cũng phủ đầy “cơn mưa huy chương”. Hãy là một dịp để những người làm nghề tưởng nhớ một nhà viết kịch tài danh, để cùng nhau sống lại những ký ức đẹp đẽ một thời, đừng gò ép đua tranh vào để giờ sinh chuyện eo sèo. Liên hoan nào cũng vậy, cứ có giải là có bất bình, có bức xúc, có tiếng vào lời ra. Một liên hoan kỷ niệm đặc biệt như thế mà vướng điều tiếng vì mấy chiếc huy chương, liệu có đáng không?

Lại một nỗi buồn, cũng đã cũ: kết thúc liên hoan, vẫn thấy lực lượng diễn viên trẻ - “đội ngũ kế cận và nòng cốt” của sân khấu thế kỷ này sao mà nhạt nhòa thế. Chẳng thấy một gương mặt nào nổi bật lên, vẫn chỉ ăn nhờ vào những gương mặt đã nhàm chán trên truyền hình, nhưng người thì đó mà hồn vía cứ ở đâu đâu.

Có lẽ cũng phải thông cảm thôi, bởi sân khấu phía Bắc vài thập kỷ rồi vẫn èo uột thế, diễn viên cũng phải nhao đi đóng phim truyền hình, dẫn chương trình, diễn tiểu phẩm hài, đóng quảng cáo... Nghĩ lại càng thương cho sân khấu nước mình, loanh quanh đi tìm nguyên nhân, tóm được ông thủ phạm “thiếu kịch bản đỉnh cao”, giờ có dịp tập dượt với “kịch bản đỉnh cao” thì lại lộ ra muôn vàn điểm yếu khác. Con đường phía trước rồi sẽ thế nào? - một câu hỏi đành bỏ lửng!

 Minh An