Tự kỷ ở phụ nữ trưởng thành

Thông thường, các triệu chứng đầu tiên sẽ xuất hiện lúc 18 tháng tuổi. Mỗi người có biểu hiện khác nhau với mức độ nặng nhẹ cũng không giống nhau. Thời thơ ấu, các triệu chứng phổ biến như chậm nói, thiếu giao tiếp bằng mắt, ít biểu cảm khuôn mặt, hạn chế hành vi hoặc cứ lặp đi lặp lại một hành động.

Công khai về tình trạng tự kỷ có thể giúp phụ nữ nhận được sự hỗ trợ cần thiết từ đồng nghiệp và người sử dụng lao động để thích nghi với môi trường làm việc - Ảnh: Istock

Trên toàn cầu, cứ 100 trẻ thì có 1 trẻ bị tự kỷ. Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa dịch bệnh (CDC) Hoa Kỳ công bố, ASD phổ biến ở trẻ trai nhiều gấp 4,2 lần so với gái. Nếu như con trai sớm bộc lộ các triệu chứng như phát triển các thói quen kỳ quặc, lặng lẽ giữa đám đông, thiếu kỹ năng xã hội, tức giận khi mọi thứ không theo ý muốn… thì ở con gái khó nhận thấy hơn.

Theo tiến sĩ Sajith Sreedharan Geetha tại Viện Sức khỏe tâm thần (IMH) Singapore, phụ nữ mắc ASD, đặc biệt là những người không bị thiểu năng trí tuệ, có thể học cách bắt chước người khác giao tiếp sao cho phù hợp với xã hội hoặc có bước chuẩn bị cho các cuộc trò chuyện. Hành vi này được gọi là “ngụy trang”, giúp họ hòa nhập với cộng đồng.

Nhưng điểm yếu của cách thức trên là sẽ làm chị em mệt mỏi về nhận thức, dẫn đến nhiều căng thẳng về cảm xúc. Ngoài khả năng “che đậy” để hòa nhập với xã hội, định kiến rằng con gái sẽ dịu dàng, thầm lặng hơn con trai cho phép phụ nữ “vượt qua” các chẩn đoán trong thời gian dài. “Tình trạng tự kỷ của nữ không được chú ý vì ít biểu hiện hành vi hiếu động, gây rối thường thấy hơn ở con trai mắc ASD” - ông Sajith nói.

Tuy nhiên, tiến sĩ Syed Harun Alhabsyi (Phòng khám Y học tâm lý Better Life, Singapore) lại cho rằng việc phát hiện muộn có thể là một điều tích cực. “Nó cho thấy mức độ rối loạn chức năng phát triển của phụ nữ nhẹ và không rõ ràng đến mức cần chẩn đoán sớm. Có vẻ như họ đã tự phát triển được các chiến lược đối phó nhằm khắc phục các hạn chế trong tương tác xã hội” - ông cho hay.

Nhưng ở khía cạnh khác, chẩn đoán muộn cũng có nghĩa là phụ nữ mắc tự kỷ đã phải vật lộn với khó khăn từ những năm tháng trưởng thành. Điều đó khiến họ dễ rơi vào tình trạng rối loạn cảm xúc, dẫn đến các chiến lược đối phó không lành mạnh. Tiến sĩ Syed tin rằng việc phát hiện bệnh muộn có thể rơi vào bối cảnh xã hội mới của tuổi trưởng thành như công việc, đòi hỏi cộng đồng và những mối quan hệ trong môi trường này.

Cho đến nay, không có loại thuốc nào có thể chữa khỏi tự kỷ, chỉ có những loại thuốc nhằm kiểm soát hành vi. Tiến sĩ Sajith cho biết, việc kiếm việc làm và duy trì nó là thách thức đối với người ASD, bất kể giới tính. Ngay cả khi được huấn luyện cần thiết về chuyên môn, họ vẫn có thể gặp khó khăn trong giao tiếp. Họ thể hiện kém hơn trong các cuộc phỏng vấn xin việc, gặp rắc rối tương tác với đồng nghiệp hoặc thậm chí cảm thấy bị đánh giá thấp ở chỗ làm.

Chìa khóa để khắc phục điều này là việc cởi mở về tình trạng của họ với đồng nghiệp nhằm giúp mọi người hiểu ASD là gì. Cách này còn giúp người tự kỷ nhận được sự hỗ trợ từ người sử dụng lao động trong điều chỉnh môi trường làm việc sao cho có sự hòa nhập cao giữa những nhóm người khác nhau.

Trong tình bạn, hôn nhân, có ý kiến cho rằng phụ nữ ASD có thể dễ bị thao túng và lạm dụng trong các mối quan hệ tuy nhiên cơ sở khoa học về vấn đề này còn hạn chế. Theo Sajith, chất lượng các mối quan hệ sẽ phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng của các khiếm khuyết. Quan trọng hơn là cách bạn bè và người yêu, vợ, chồng của họ sẵn sàng thích nghi và chấp nhận những khó khăn của người tự kỷ. 

Các chuyên gia ARC tin rằng người mắc tự kỷ, không chỉ phụ nữ, đều có thể có cuộc sống viên mãn nếu những người xung quanh hiểu rõ và biết cách ứng xử phù hợp với tình trạng của họ. 

Nam Anh (theo CNAW, DWI)