Từ cây xúc xích đến câu chuyện khủng hoảng truyền thông

Chia sẻ tại tọa đàm “Khủng hoảng truyền thông trên mạng xã hội gây thiệt hại cho cá nhân và tổ chức - Thực trạng, phòng ngừa và đề xuất” diễn ra sáng nay tại TP.HCM, Luật sư Nguyễn Văn Hậu, Chủ tịch Trung tâm trọng tài thương mại Luật gia Việt Nam cho rằng, với sự phát triển của công nghệ, mạng xã hội (MXH) thì đời sống trên MXH đã không còn là ảo mà liên hệ trực tiếp và ảnh hưởng đến đời sống thực của mỗi người.

Đặc biệt, thông tin trên MXH có phạm vi tiếp cận rộng khắp, tốc độ lan truyền nhanh chóng và đặc biệt khó kiểm soát. Do đó, MXH dễ bị lợi dụng làm công cụ xuyên tạc, bịa đặt, nói xấu người khác, gièm pha, làm mất uy tín cá nhân, doanh nghiệp…, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến cuộc sống của các cá nhân, tổ chức là nạn nhân.

Riêng trong lĩnh vực kinh tế, luật sư Hậu cho biết, từ người buôn bán nhỏ lẻ cho đến các công ty, tập đoàn lớn, tất cả đều có thể trở thành nạn nhân của những thông tin thất thiệt, bôi nhọ trên MXH.

“Thông thường, đây là những thông tin bịa đặt, chưa được cơ quan chức năng xác nhận hay những thông tin đã bị cắt xén và tỉa gọt có chủ đích, không còn đúng bản chất sự thật ban đầu”, ông Hậu nhìn nhận.

Do đó, một khi những thông tin đã được chỉnh sửa này bị phát tán trong môi trường công nghệ cao như hiện nay, chỉ cần 1 giây sau khi bấm nút “gửi”, thiệt hại của chủ thể mà những thông tin trên hướng tới sẽ ngay lập tức phát sinh; và đương nhiên, thiệt hại này không chỉ về tài sản mà nguy hiểm hơn là uy tín, danh dự. Thậm chí, nhiều doanh nghiệp đã phá sản cũng chỉ vì những thông tin thất thiệt nói trên.

Minh chứng cho việc doanh nghiệp có thể là "nạn nhân', bị ảnh hưởng nặng nề từ MXH do các thông tin bôi nhọ, cắt xén chưa được kiểm định và kết luận là vụ việc của thương hiệu Vietfood.

Theo luật sư Hậu, dù chưa có kết luận kiểm nghiệm, đơn vị quản lý thị trường đã cung cấp thông tin xúc xích Vietfood chứa chất cấm gây ung thư cho báo chí và làm dấy lên làn sóng tẩy chay mặt hàng này trong người tiêu dùng, không những khiến Vietfood lao đao mà cả những hãng sản xuất xúc xích khác cũng bị liên đới.

“Cuối cùng Vietfood lại được “minh oan” khi kết luận của Cục An toàn thực phẩm - Bộ Y tế khẳng định Vietfoods không sai. Hậu quả của việc vội vàng chia sẻ, phát tán rộng rãi thông tin thất thiệt này đã khiến Vietfood mấp mé bờ vực phá sản”, luật sư Hậu cho hay.

Cũng theo Luật sư, ngoài sự thiếu hiểu biết luật pháp của người dân thì việc phát tán các thông tin thất thiệt trên Internet còn bắt nguồn từ người sử dụng mạng nôn nóng, cả tin.

Phần lớn trường hợp đều chưa thẩm định thông tin đã vội vàng chia sẻ, phát tán rộng rãi. Số khác cố tình phát tán để câu like, view mà không ý thức được hành vi của mình sẽ làm ảnh hưởng đến danh dự, nhân phẩm, quyền và lợi ích hợp pháp của cá nhân, tổ chức khác.

Đánh giá về vụ việc Vietfood là hậu quả của cuộc khủng hoảng thông tin gây ảnh hưởng nghiệm trọng, ông Võ Đỗ Thắng – Giám đốc Trung tâm dự báo rủi ro và an ninh thông tin Athena cho hay, tại Việt Nam có khoảng 50% số lượng người sử dụng MXH: Facebook, Youtube, Instagram,…

Tận dụng cơ chế lan truyền, ngày càng có nhiều cuộc tấn công có chủ đích (APT) mà không được dự báo trước, với những lý do như: đối thủ cạnh tranh, khách hàng không hài lòng,… gây ra những hậu quả, thiệt hại khác nhau.

Điển hình vụ Vietfood, gõ từ khóa "xúc xích có chất cấm" trên công cụ tìm kiếm Google, chỉ trong 0,24 giây đã cho ra 325.000 kết quả liên quan. Từ đấy cho thấy mức độ lan truyền mạnh mẽ của những thương hiệu khi vô tình trở thành "tâm điểm" của MXH, những "anh hùng bàn phím".

Có mặt tại tọa đàm sáng nay, nữ nghệ sĩ Xuân Hương cho biết mình cũng là nạn nhân của MXH. Việc bị xuyên tạc, vu khống trên mạng đã trở thành những tháng ngày vô cùng kinh khủng với nghệ sĩ này.

“Khi bị bôi xấu, tôi không chỉ bị đe dọa đến hình ảnh, mà còn cả tính mạng và cuộc sống riêng tư của mình. Có những người tin, nhưng có những người không tin tôi. Đồng thời điểm đó, lại có những hợp đồng làm việc người ta  mời xong lại từ chối. Đối với tôi điều đó không phải là tiền bạc, mà là danh dự của mình. Dù có lỳ lợm đến cách mấy thì với sự an toàn cho tính mạng của mình tôi cũng hoang mang, lo lắng. Phải tự tìm mọi cách để thích nghi, đối phó với những khủng hoảng của mình”, nghệ sĩ Xuân Hương chia sẻ.

Nghệ sĩ Xuân Hương: "Những ngày tháng đó, đi taxi mà tôi cũng phải nhìn trước, nhìn sau, coi có ai theo dõi hay sắp tấn công mình không?".

Cùng rơi vào cảnh bị một đồng nghiệp tung tin sai sự thật bôi xấu, beauty blogger Hannah Nguyen cho biết suốt mấy tháng qua chị vừa bị khủng hoảng tinh thần, vừa phải chạy khắp nơi cho hành trình khiếu kiện, đòi lại công bằng…

Các đại biểu tại tọa đàm sáng nay đều cho rằng, cái khó là việc tạo thông tin giả, thông tin sai sự thật nhằm xuyên tạc, vu khống cá nhân, tổ chức đều đã được pháp luật đưa ra những quy định chế tài nhưng mức phạt lại quá nhẹ, không đủ sức răn đe. Hơn nữa, nhiều vụ việc nạn nhân tố cáo nhưng không được cơ quan điều tra xem đó là vụ án hình sự cần khởi tố; cụ thể như việc vợ chồng bôi nhọ, xúc phạm uy tính, danh dự lẫn nhau, chồng bạo hành vợ…

Chính vì vậy, tọa đàm đã đưa ra nhiều khuyến nghị, đề xuất để luật được thực thi. Trong đó, quan trọng hơn hết là cơ quan chức năng cần có hướng dẫn hoặc xây dựng hệ thống tiếp nhận thông tin từ người dân và tiến hành xác minh, điều tra, xử lý cá nhân, tổ chức có hành vi vi phạm pháp luật một cách nhanh chóng hiệu quả.

Thái Nguyễn - Nghi Anh