Truyện tranh thiếu nhi: Sử Việt vào tranh và hơn thế nữa

Nâng tầm truyện tranh sử Việt

Kể về lịch sử Việt Nam dưới hình thức truyện tranh không phải là điều mới mẻ. Gần 8 năm trước, khi nhà xuất bản (NXB) Kim Đồng ra mắt Đại Cồ Việt – Giang sơn ta trải dài rộng lớn và Vạn Xuân – Nước Việt ta mãi mãi thái bình dưới nét vẽ của Tạ Huy Long và phần biên soạn lời của Lê Phụng Hải, đã thấy nhiều tín hiệu vui dành cho bạn đọc. Sử Việt dưới phiên bản truyện tranh không chỉ mở lối ra cho bộ môn vốn kén người yêu thích, mà còn là sân chơi thú vị dành cho hoạ sĩ.

Ấn phẩm nằm trong tủ sách Tranh truyện danh nhân lịch sử Việt Nam của NXB Trẻ.

Sau nhiều năm, NXB Kim Đồng và tủ sách Tranh truyện lịch sử Việt Nam (ra mắt năm 2013) đã đồng hành với các thế hệ bạn đọc nhỏ tuổi, trở thành dòng sách quen thuộc. Với mong muốn “giúp các em nhỏ bước đầu làm quen với lịch sử, tiếp nhận một lượng kiến thức cơ bản về lịch sử nước nhà thông qua những câu chuyện về các danh nhân, được thể hiện bằng các trang sách màu”, tủ sách Tranh truyện lịch sử Việt Nam liên tục được tái bản. Gần nhất, ngày 15/5/2019, 4 tập truyện về 4 nhân vật gồm: Đinh Bộ Lĩnh, Ngô Quyền, Bà Triệu, An Dương Vương được tái bản. 

Các tác phẩm chỉ khoảng trên dưới 35 trang với hình ảnh được vẽ đẹp mắt, nội dung cô đọng, dễ hiểu. Cùng với giá tiền khoảng 10 ngàn đồng và độ mỏng nhẹ của sách, hoàn toàn phù hợp cho độc giả thiếu nhi có thể mang theo để đọc mọi lúc, mọi nơi.

Hai ấn phẩm về nhân vật An Dương Vương, Bà Triệu được NXB Kim Đồng tái bản, ra mắt ngày 15/5/2019.

Trong dòng truyện tranh sử Việt, cuốn Lược sử nước Việt bằng tranh được NXB Kim Đồng đầu tư nội dung với nét vẽ của Tạ Huy Long được đánh giá cao. Ở lời giới thiệu của Nhà sử học Dương Trung Quốc viết: "Lịch sử đã để lại cho hôm nay một cơ đồ mà các thế hệ cha anh của các bạn đã dày công xây đắp. Rồi mai đây, chính thế hệ của các bạn sẽ phải gánh vác, phải phấn đấu cho nước ta thêm giàu, dân ta thêm mạnh, lịch sử dân tộc thêm vẻ vang".

Bên cạnh NXB Kim Đồng, NXB Trẻ liên tục tung ra những ấn phẩm truyện tranh về sử Việt thu hút độc giả. Trong đó, bộ sách Tranh truyện danh nhân lịch sử Việt Nam, Lịch sử Việt Nam bằng tranh, Vì em là người Việt Nam được cập nhật các đầu sách mới, tái bản đều đặn. Đáng chú ý, các ấn phẩm nằm trong bộ Lịch sử Việt Nam bằng tranh được tái bản liên tục: cuốn Người cổ Việt Nam tái bản lần thứ 23; Huyền sử đời Hùng: Bánh chưng – Bánh dày, Trầu cau, Quả dưa đỏ tái bản lần thứ 12; Chiến thắng giặc Nguyên Mông lần thứ ba tái bản lần thứ 12...

NXB Mỹ thuật cũng tham gia dòng sách truyện tranh sử Việt.

Nằm trong chuỗi những đơn vị ấn hành truyện tranh sử Việt, NXB Mỹ thuật cũng cho ra mắt bộ sách Danh nhân Việt Nam gồm truyện tranh về một số nhân vật: Trạng nguyên Lương Thế Vinh, Tuệ Tĩnh, Cao Bá Quát, Nguyễn Hiền... Về hình thức trình bày, tương tự bộ Tranh truyện danh nhân lịch sử Việt Nam nhưng bộ của NXB Mỹ thuật có thêm phần chuyển ngữ sang tiếng Anh để phục vụ đa dạng độc giả.

Hình ảnh về cuốn Cánh hoa trôi giữa hoàng triều, hiện vẫn chỉ đang ấn hành bản online.

Mới đây, Công ty truyện tranh Comicola cho ra mắt Cánh hoa trôi giữa hoàng triều tạo được tiếng vang với độc giả trẻ. Cuốn truyện tranh của họa sĩ trẻ Tuyết Tuyết (tên thật là Nguyễn Thị Ánh Tuyết) sáng tác về một nhân vật có thật trong lịch sử - Lý Chiêu Hoàng. Tác phẩm viết về câu chuyện tình đẹp nhưng vướng vào thời đoạn chuyển giao quyền lực giữa 2 triều đại phong kiến, nhà Lý và nhà Trần trong lịch sử Việt Nam. Tạo hình của Cánh hoa trôi giữa hoàng triều được vẽ theo phong cách dễ thương, hiện đại phù hợp với độc giả trẻ và phiên bản điện tử mà Comicola đang phát hành.

Bữa tiệc có thật thịnh soạn?

Trong chuỗi những cuốn sử Việt dành cho thiếu nhi dưới hình thức tranh ảnh, NXB Thanh Niên liên kết với công ty phát hành sách Đinh Tị ra mắt dòng sách tương tác – sách chiếu bóng, nhận được sự yêu thích lớn. Rạp chiếu phim trong sách là hình thức kể chuyện cho trẻ bằng sách kết hợp với đèn và một khoảng tường đủ lớn để trẻ quan sát. Khi tắt điện, chỉ cần sử dụng đèn pin rọi vào những thước phim có sẵn, cùng với nội dung được in kèm, phụ huynh có thể giúp con em mình bước vào thế giới lịch sử một cách thú vị hơn, tăng tính tương tác.

Bìa cuốn sách chiếu bóng của NXB Đinh Tị. Sách có hướng dẫn sử dụng cụ thể bên trong.

Trên kệ sách hiện tại của NXB Thanh Niên có hàng loạt đầu sách tương tác nội dung sử Việt để độc giả lựa chọn. Ngoài ra, thể loại sách chiếu bóng của đơn vị cũng có nhiều chủ đề thường thức khác phù hợp với nhu cầu của bạn đọc ngày càng tăng lên.

Nhiều NXB chọn sử Việt là chủ đề để xuất bản dưới các hình thức khác nhau từ sách chiếu bóng, truyện tranh, ebook... Sự phong phú về thể loại, thậm chí trùng thể loại nhưng nhờ nét vẽ của hoạ sĩ khác nhau cũng tạo ra những ấn phẩm khác. Ngay thời điểm học trò đang không hào hứng với sử Việt, truyện tranh sử là một giải pháp cứu cánh. Chưa xét về mặt nội dung, hình thức của sách đã chiếm được cảm tình của người xem. Một cuốn sách về sử Việt được rút gọn nội dung, minh hoạ dễ hiểu, màu sắc bắt mắt là điều mà bất kỳ phụ huynh, giáo viên nào cũng muốn chọn lựa.

Với một nguồn đèn sáng và khoảng tường đủ rộng, trẻ em sẽ được tiếp cận với lịch sử Việt theo một cách rất khác.

Tuy nhiên, nếu đọc qua một vài cuốn truyện tranh sử Việt trên kệ, ngoài hình thức, phần nội dung chưa được trau chuốt. Một số cuốn, đoạn hội thoại giữa nhân vật còn gượng ép, hơi thô; phần chuyển nội dung thành thơ để độc giả nhỏ tuổi dễ tiếp cận nhưng nhiều khổ thơ vần điệu không có. Ví dụ, Dân làng cùng góp gạo/Thổi cơm cho cậu ăn/Bao nhiêu cơm cũng vậy/Ăn mãi vẫn không dừng!Càng ăn lại càng lớn/Biến thành người khổng lồ/Nhận áo giáp, gươm sắt/Lên ngựa ra chiến trường - trích sách chiếu bóng Thánh Gióng.

Chưa kể, nét vẽ của hoạ sĩ, màu sắc trong nhiều cuốn giống với phong cách truyện tranh của Nhật Bản. Bên cạnh đó, tủ sách Lịch sử Việt Nam bằng tranh chưa có sự đồng nhất về phong cách do được nhiều hoạ sĩ vẽ khác nhau. Ngay ở bìa, các nhân vật được tô vẽ không có một quy chuẩn nào.

Bìa 2 cuốn sách của NXB Trẻ khác nhau về phong cách thể hiện.

Mong muốn giúp bạn đọc tiếp cận lịch sử theo những cách thú vị, hấp dẫn hơn là mục đích cần được ủng hộ của các NXB. Hơn nữa, thực tế cho thấy, nhu cầu của bạn đọc thiếu nhi với truyện tranh sử Việt là có và vẫn đang tăng lên. Trong câu chuyện này, chất lượng là vấn đề đáng bàn bởi làm sách cho trẻ, đặc biệt sách về lịch sử nếu không cẩn thận, chỉn chu, hậu quả rất khó lường.

Minh Tú