Truyện ngắn: Ngày cũ từng thương

Nghi về nhà khi cơn bão đã suy yếu thành áp thấp nhiệt đới. Mưa văng vào cửa kính sắc lạnh như những vết cắt xếp chồng lên nhau. Xe di chuyển chừng mười cây số, Nghi bắt đầu uể oải, lý trí cố ngăn cơn khó chịu đang cuộn lên trong gan ruột. Tùng từng bảo Nghi mệnh hỏa, hợp với sự phóng khoáng và thuộc về ánh sáng.

Đi đâu sống chứ đừng về lại xứ sông ngòi chiêm trũng, quanh năm lụt lội này nữa. Mỗi lần về là nằm bẹp cả buổi, khổ sở vì cơn đau đầu làm trũng sâu hai hốc mắt. Những lúc như thế, Nghi lại làm bộ cắc cớ, rằng sao Tùng biết nơi này cơ cực vậy mà không rời đi. Mỗi lần nghe vậy Tùng chỉ cười, cốc đầu Nghi trìu mến: “Ngốc ạ, anh ở đây, vì anh thuộc về sông”. 

Tiếng cười của Tùng như lay động cả những bông lúa đang cúi đầu. Nằm trên đám cỏ xanh, dưới tán cây ngô đồng đang nảy chồi non, cái mùi đồng quê như có ma lực quấn rít lấy thân thể, Nghi bâng quơ hỏi Tùng:

- Đàn ông các anh khóc thế nào nhỉ? Là do em vô ý không nhận ra hay đúng là nước mắt đàn ông thường chảy ngược vào tim?

-Khóc chứ, trước những nỗi buồn đau, tuyệt vọng nhưng không ồn ào như phụ nữ tụi em - Tùng cười nhẹ bẫng.

Với Tùng, sống ở đồng quê là tự do và an nhiên nhất. Dẫu xứ này bão lũ triền miên, nhưng đi xa là quay quắt nhớ, có khi di lụy cả một đời. Tiếng reo vui dễ dàng bật lên khi chiếc cần câu trong tay anh nhúc nhắc. 

- Chà chà, cá chuối! Chiều nay nướng trui chấm mắm gừng nha Nghi? 

- Mai này anh đừng câu nữa. Nghĩ đến cảnh lưỡi câu sắc nhọn găm vào hàm cá, nhìn chúng giãy dụa mong thoát ra mà bất lực, em thấy day dứt lắm. Con người chúng ta nhẫn tâm quá, phải không? 

Tùng không vô tư cười nữa, thả chiếc cần câu, quay lại nhìn Nghi: 

- Có phải riết rồi em cũng sẽ như mẹ anh không? Từ ngày cha mất, mẹ hay đi chùa và thường rủ rỉ nói với anh về giáo lý nhà Phật. Anh không biết mẹ đang sám hối hay cầu nguyện những gì. Từ lâu, bữa ăn của bà không có loài thủy sinh nào nữa. 

Mỗi lần ngồi xe gần 200 cây số về nhà, Nghi cứ nghĩ đến khoảng thời gian hạnh ngộ với Tùng, nhớ về những tháng năm tươi đẹp thuở ấu thơ mà quên đi cơn say xe hành hạ. Nhưng lần này về, Tùng sẽ không còn đón cô ở bến nữa. Khoảng cách xa xôi không phải bởi ngàn vạn thiên lý mà bởi có những điều đã được cất xếp gọn ghẽ trong tim Tùng rồi. Nghĩ đến đó, bất giác ùa đến trong lòng Nghi cảm giác trống vắng tột cùng. 

***

Tùng và Nghi đã sớm quen với việc theo cha mẹ ngủ trên thuyền. Nghề chài lưới vận vào thân, cha mẹ họ nhìn trăng đoán biết được lưu lượng thủy triều, nhìn màu nước biết sẽ có loài cá nào thu rộ khi nhổ cọc đăng. Hồi Nghi còn nhỏ xíu đã thấy giữa sông trồi lên một khu đất rộng. Người làng gọi nó là bãi bồi, là phù sa sông xanh dồn tụ sau bao mùa nước nổi mà thành.

Cha Tùng là người tiên phong khai phá vùng đất ấy. Ông đã gieo xuống đấy những hạt đậu, những mầm khoai đầu tiên. Sau này, khu đất ấy đầy tiếng người, lòng sông xôn xao tiếng mái chèo khua nước mỗi ngày. Người làng sang bãi bồi ngày càng nhiều, cắt cỏ chăn gia súc, đổi công giúp nhau làm đất, bón phân, thu hoạch nông sản. Trẻ con háo hức ngồi trên lưng trâu bơi qua sông thả diều, đá bóng. Tuổi thơ của Nghi trôi trong những cái cúi gập người của cha khi chiếc sào chạm xuống đáy sông, thuyền lướt đi trong dáng bộ khoan thai của ông. 

Mùa hạ đến, Tùng và Nghi dãi nắng cùng những bao đậu, canh phơi cho chúng lật mình khô khốc để bung hạt. Khi gió heo may đem khí lạnh từ sông thổi qua ràn rạt là lúc đất phơi mình bước vào mùa đông cũ kỹ. Đó là khoảng thời gian hiếm hoi cha mẹ gác lại những tất bật cho đất nghỉ ngơi. Tùng yêu sông một cách kỳ lạ. Mỗi ngày, dẫu chẳng có việc gì, anh vẫn tìm cớ chèo thuyền sang bãi bồi. Lúc thì nhẩn nha quăng lưới, câu tôm, lúc lại phụ mẹ đem chiếu đi giặt… nhưng rất nhiều khi Tùng ra sông chỉ để ngồi trên cát, mơ mình đang nghe gió hát bên tai. Trong ý nghĩ non nớt của anh, sông hiện diện và là mạch nguồn của những câu chuyện cổ tích. Dường như mỗi dòng sông đều mang trong lòng nó những bí mật của loài người. Có lần nằm trong đám cây đồng nội hoa nở vàng rực rỡ, Tùng bảo Nghi:

- Anh thấy quê mình đẹp quá. Phù sa màu mỡ vẫn luôn lặng lẽ bồi đắp mỗi ngày. Một bên là sông xanh, bên kia là tít tắp lúa vàng, giữa hai mảng màu yên ả ấy có một triền đê, chúng hợp thành những dải lụa mềm mại mát trong. Khung cảnh ấy dịu dàng đến nỗi mỗi lần nghĩ về nó là anh thấy những ưu tư, nhọc nhằn trong mình tự động tan ra. 

Gia đình Tùng sống trong căn nhà gỗ cũ kỹ bên mé sông. Căn nhà thông thốc gió, chênh vênh, cô độc mỗi mùa bão qua. Cha anh đã lên kế hoạch “thay áo” cho nó nhưng rồi bất ngờ, ông mang theo ý định ấy chìm xuống lòng sông. Lúc đó, ông lạc quan tin rằng cơn bão vừa đi qua đã suy yếu, chẳng còn sức làm hại thêm gì nữa. Ông đưa thuyền sang bãi bồi, cố vớt những gốc đậu ngậm nước mấy ngày qua, hy vọng dù hạt mọc mầm rồi thì vẫn có thể đem cho heo, gà ăn.

Chiếc thuyền gỗ bé nhỏ đụng phải một khúc gỗ lớn, chao đảo rồi lật úp giữa sông. Ai cũng bất ngờ bởi sự ra đi có phần tức tưởi và vô lý ấy. Cha anh bơi giỏi vậy, sao không thể vùng vẫy mà về bờ… Tùng ôm di ảnh cha trước ngực, hai mắt đỏ ngầu nhưng khô khốc, đôi môi mím chặt quỳ trước huyệt mộ. Anh chấp nhận mất mát, đơn thuần tin đó là số phận, là định mệnh của người miền sông nước. 

Năm cuối cấp III, ai nấy náo nức chọn trường đại học mà Tùng chẳng mảy may hứng thú. Anh bảo, tốt nghiệp xong sẽ đi học nghề hoặc xin vào khu công nghiệp. Anh muốn xây lại căn nhà vững chãi để mẹ không phải lo sợ mỗi khi giông gió, lở bồi nữa.

Tùng thương yêu Nghi bằng thứ tình cảm ngọt ngào như dành cho một cô em gái hay mộng mơ và liều lĩnh. Tỉ như việc cô hào hứng chọn trường đại học, rồi sống và làm việc ở một nơi xa lạ, không người thân, không bạn bè cách nhà mấy trăm cây số. Là một cây bút trẻ tiềm năng, những trường liên tưởng rộng rãi khiến Nghi có thể vẽ nên nụ cười, nước mắt trong từng con chữ. Nghi mơ mộng với cuộc đời nhưng lại lý trí trong tình yêu. Với Nghi, tình yêu thực sự phải mang đến cảm giác tin tưởng và hạnh phúc. Nếu thiếu một trong hai điều đó thì cô sẽ dừng lại.

Có lẽ vì mối thâm tình thanh mai trúc mã, Nghi mặc nhiên trân trọng Tùng, mặc nhiên định vị anh sẽ là điểm tựa một đời một kiếp. Song, sự mặc định ấy không đồng nghĩa với những xúc cảm thuộc phạm trù yêu đương, hạnh phúc. Nhiều lúc Nghi thấy sự hiện diện của Tùng trong cuộc sống của cô chỉ như một thói quen. Thương thì thương, mà yêu thì dường như không phải. 

Nghi mơ hồ nhận diện những lần Tùng vượt đường tìm đến khi biết cô bệnh hay mỗi khi thấy lòng chật chội, Nghi lại tìm về gặp anh. Cả hai làm vậy vì nhau nhưng cảm giác hạnh phúc thì lưng chừng quá. Tùng từng quả quyết rằng Nghi có thể bay nhảy, phiêu lưu bao lâu cũng được. Dù thế nào, Tùng vẫn luôn ở đây đón đợi cô. Vậy mà không ít lần trái tim Nghi xao lòng rẽ hướng, muốn buông tay Tùng để tự do định nghĩa lại tình yêu. Dù phải nhận về những xót đắng, chua chát vì bị người ta toan tính, dối gạt nhưng Nghi vẫn hiếu thắng muốn thách thức chính mình. Nghi thờ ơ để Tùng chờ đợi, hy vọng, nhẫn nhịn trước những lần cô cố bật ra khỏi vòng tay anh, rời xa anh một lần, rồi lại thêm một lần nữa…

***

Nhiều lần, trong cái cựa mình mỗi sáng, Nghi ngỡ ngàng thấy Tùng bên cạnh. Cảm giác vừa thực lại vừa hư, Nghi chấp nhận vòng ôm ấm áp ấy cũng như một thói quen. Tùng đặt một nụ hôn lên trán, ghì đầu Nghi vào ngực mình, hít hà hương tóc. Lâu lắm rồi Nghi mới nằm nghe mưa mà thấy bình an đến vậy. Tùng hiền lành như thế, nhưng cũng có khi anh làm Nghi sợ hãi. Những nụ hôn thô bạo ghì lên môi, lên khắp thân thể cô. Nghi cuống cuồng chống cự, bất lực trước cảm giác đau đớn khi Tùng tìm cách chiếm hữu. Cô im lặng, rệu rã, nước mắt trào ra, chảy thành dòng trên mặt. Tùng khựng lại, bối rối lao ra khỏi phòng như chạy trốn.

Nhiều năm qua đi, Tùng mơ hồ nhận ra anh chẳng thể giữ Nghi ở lại chốn này. Cảm giác càng nắm níu lại càng mong manh vuột mất khiến Tùng kiệt sức. Nghi giữ Tùng yên vị ở một góc trong tim cô. Lâu dần, chính Tùng cũng trở nên cam chịu là một nơi chốn dự phòng. Anh mâu thuẫn với chính mình khi cổ vũ Nghi đi tìm miền đất hứa, nhưng sâu thẳm lại tha thiết muốn níu Nghi ở lại quê nhà. Mỗi lần cô ham vui bỏ lại anh, rồi lại tìm về với anh khi bơ phờ rệu rã, trái tim anh mỏi mệt biết chừng nào.

Tùng đã dưỡng nuôi cảm xúc ấy mỗi lần Nghi xao lòng trông về một nơi chốn, một bờ vai khác. Anh đã kiên trì ở đây, ấm áp và bao dung, nhưng Nghi vô tâm không biết hay cố tình không hiểu rằng đâu có ai muốn mãi làm “dã tràng xe cát”. Khi thương yêu Nghi, Tùng đã để trái tim với lý lẽ riêng của nó lên tiếng. Còn Nghi lại toan tính với cảm xúc của chính mình mà trở nên ích kỷ. 

Cha mất rồi, mẹ anh vì những tháng ngày tằn tiện, kham khổ của quá khứ mà mắc kẹt trong bệnh tật. Tùng không theo đuổi giấc mơ nơi giảng đường đại học, không dám xa căn nhà liêu xiêu bên bờ sông chực lở, bởi anh không thể sống chỉ một cuộc đời của riêng bản thân. Khi những chiếc tàu sắt to lớn đem ống hút sục sâu xuống lòng sông, bãi bồi dần biến mất. Tùng vẫn giữ thói quen rong ruổi trên chiếc thuyền gỗ cũ. Anh sợ cảm giác không được vẫy vùng với sóng nước. Anh sợ mình cô đơn biết bao.

Làng quê mỗi ngày một khác, giấc mơ đô thị hóa cuốn sạch những lứa thanh niên rời làng ra phố. Chỉ còn anh đơn độc đấu tranh cho sự sinh tồn của chính mình, đấu tranh cho nỗi chua xót của xóm làng khi nhìn dòng sông bị người ta nạo vét đến kiệt cùng. Những vết nứt triền đê, những mảng đất trồng màu bung lở làm trái tim Tùng quặn thắt. 
Nghi dường như đã nghe một thanh âm vỡ vụn đâu đó trong tim mình khi đưa tay chạm lên vết thương còn chưa khô máu trên vai anh, nghe nhịp đập trong lồng ngực anh yếu ớt. Vết chém của những kẻ tham lam đã khiến anh hụt hơi chạm vào cửa tử. Người làng gọi nhau đi tiếp máu cho anh, họ nói máu anh đã nhuộm đỏ một góc sông, chắc thân thể kiệt khô mất rồi. Nói đến đấy, ai cũng nghẹn ngào chực khóc.

Cuộc sống của Nghi có vẻ trật tự hơn kể từ ngày Tùng chọn cách buông bỏ chuyện thế tục. Trật tự nhưng nhạt nhẽo. Ba năm qua, từ trạng thái bất ngờ, hoang mang, điên cuồng níu giữ, cuối cùng Nghi chọn chấp nhận. Chấp nhận cất giấu cả những hoài nghi dồn ẩn trong lòng. Khi Tùng rút chân ra khỏi cái chết, Nghi đã rất muốn hỏi anh rằng khi cố bơi về bờ giành giật sự sống, anh đã nghĩ gì. Trong suốt hành trình gần 30 năm mê đắm sông nước, ruộng đồng ở làng quê, có bao giờ anh muốn rời đi? 

Lúc ấy, Nghi đã dằn lòng không hỏi, vì thấy sự tò mò của mình vô tình quá. Tưởng là thương, là thân thuộc mọi lẽ mà hóa ra lại chẳng thấu hiểu gì. Bây giờ, dẫu câu trả lời là thế nào cũng không thực sự cần thiết nữa. Yêu thương ngày cũ là gia tài ký ức mà cả anh và Nghi sẽ mãi cất sâu. 

Dòng sông một thời bị bức tử nay đã lặng yên, êm đềm chảy. Nhưng, như một thân xác đã gánh chịu vô vàn màn tra tấn, nước sông đã đổi màu đỏ quạch, sâu hoắm và rộng toác. Tùng bây giờ đã cười nhiều hơn, nụ cười và cử chỉ ôn hòa, tĩnh lặng. Anh ở chốn này không phải là chối bỏ những khổ đau, bi lụy. Ở đây, tình yêu thương con người và vạn vật trong anh rộng mở. Anh đã tìm thấy bình an. 

Chiều nay, gió hanh hao thổi giữa cánh đồng khô rạ. Nghi ngồi tựa lưng vào gốc cây ngô đồng, nghe tiếng chuông chùa vọng lại mảnh mai từng nhịp. Ngô đồng đã đến kỳ thay lá…

 Mai Đình