Trưởng Đại diện Văn phòng UNESCO: Tràng An không đối mặt nguy cơ tước danh hiệu

* Được biết UNESCO đã khảo sát công trình xây dựng sai phạm tại quần thể danh thắng Tràng An, quan điểm của ông về sự việc này?

- Trường hợp vi phạm quy định về bảo tồn di sản thế giới như Tràng An không phải trường hợp duy nhất, tôi hy vọng đây là trường hợp cuối cùng. Sự vi phạm này cũng dễ hiểu thôi, nó có thể diễn ra ở khắp nơi không hề phụ thuộc vào trình độ và sự phát triển của mỗi quốc gia. Nguyên nhân có thể xuất phát từ quá trình phát triển và mâu thuẫn phát sinh trong thực tế. UNESCO không bao giờ ngăn chặn được hết nguy cơ xảy ra với các khu di sản thế giới, điều chúng tôi quan tâm là phản ứng của các nhà quản lý với vi phạm ấy.

Tôi rất mừng vì trong trường hợp này, chính phủ Việt Nam mà ở đây là Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch, Uỷ ban Quốc gia UNESCO Việt Nam và chính quyền tỉnh Ninh Bình phản ứng rất nhanh và kịp thời. Về nguyên tắc đối với các vi phạm tại các di sản thế giới, UNESCO luôn tạo cơ hội cho các nhà quản lý các cấp chính quyền có đủ thời gian và nguồn lực để xử lý vấn đề phát sinh.

Một công trình đồ sộ được xây sâu vào lõi di tích Tràng An

 * Ngay khi công trình sai phạm được phát hiện, nhiều chuyên gia và người dân lo ngại UNESCO có thể đưa Tràng An vào danh sách bị đe doạ, thậm chí loại di sản Tràng An khỏi danh sách di sản thế giới. Ông có thể cho biết thế giới có trường hợp vi phạm tương tự và gánh chịu hậu quả như thế?

- Từng có hai trường hợp rất đáng tiếc khi bị loại ra khỏi danh sách di sản thế giới do UNESCO công nhận. Trường hợp đầu tiên xảy ra năm 2007 ở Vương quốc Oman. Khu bảo tồn linh dương Ả rập được công nhận Di sản thiên nhiên thế giới với loài sinh vật đặc hữu, tuy nhiên công tác bảo tồn không tốt và áp lực phát triển nên chính phủ Oman thống nhất và tự nguyện đề xuất Uỷ ban Di sản thế giới cho rút khỏi danh sách di sản thế giới. Đây là ngoại lệ bởi thông thường không quốc gia nào tham gia Công ước bảo vệ di sản, có cam kết về bảo tồn di sản có giá trị nổi trội cho nhân loại lại rút di sản vì áp lực phát triển hay vì năng lực quản lý yếu kém.

Trường hợp thứ hai xảy ra ở thung lũng Elbe, Đức - được công nhận di sản thế giới năm 2004. Chính quyền Dresden xây dựng cây cầu bắc ngang con sông sang thung lũng, phá vỡ cảnh quan của khu di sản - vốn là giá trị nổi bật khi được UNESCO công nhận. Năm 2006, Uỷ ban Di sản thế giới của UNESCO đưa di sản này vào danh sách di sản thế giới bị đe doạ. Đức tổ chức trưng cầu dân ý, tuy nhiên chính quyền không thông tin đầy đủ với người dân về điều kiện ràng buộc, ý nghĩa và trách nhiệm đối với khu di sản thế giới, nên người dân không hiểu hết vấn đề. Kết quả người ta vẫn tiếp tục xây cầu - hành động đi ngược lại giá trị nổi bật toàn cầu và cam kết của Đức với cộng đồng quốc tế. UNESCO loại di sản này khỏi danh sách Di sản thế giới năm 2009.

Tuy nhiên với Tràng An, chúng tôi đánh giá cao sự phản ứng, vào cuộc của Bộ VHTTDL và chính quyền địa phương, hy vọng công trình này sớm được tháo dỡ.

Ông Michael Croft - Trưởng Đại diện Văn phòng UNESCO tại Việt Nam

* Ông có lạc quan về sự phục hồi của di sản sau khi công trình vi phạm được tháo dỡ?

- Chúng ta phải chờ kết quả thanh tra do tỉnh chủ trì, dự kiến có vào cuối tháng này. Tuy nhiên theo chúng tôi đánh giá sơ bộ, công trình này được dựng lên nhanh chóng và sử dụng vật liệu cũng như cấu trúc tiền chế - chế tác các đoạn bê tông rồi ghép lại, vì thế việc gỡ bỏ công trình sẽ nhanh chóng, ít ảnh hưởng tới di sản hơn. Mặt khác, tôi tin tưởng với sự tư vấn của các nhà kiến trúc, chuyên gia về bảo tồn di sản và sự chỉ đạo của Bộ VHTTDL, hậu quả của sai phạm này sẽ được khắc phục tương đối.

* Cảm ơn ông!

Hà Thư