Trước hạt gạo, người còn bé hơn... người!

Một đôi chân không lành lặn, đã khập khiễng ôm về một bịch gạo. Một chiếc nón nhàu, bạc nắng bất động dưới sân, nhẫn nại chờ tới lượt mình bấm nút ATM gạo. Một bộ quân phục màu xanh lá khoác lên cái vóc dáng đã còng theo thời gian nhưng chất lính không hề là quá vãng, nghiêm trang xếp hàng nhận gạo...

Những hình ảnh ấy, trong mỗi khoảnh khắc được lưu lại, đã trôi qua và bất ngờ chạm đến cái góc khuất dịu dàng, đẹp đẽ trong mỗi chúng ta mà đôi khi, giữa những xô đẩy đông đúc, ta quen thói bĩ bôi, chà xát.

Người dân xếp hàng tại "ATM gạo". (Ảnh: Tiến Tuấn, Thành Đạt - báo Tổ Quốc)

Không chỉ ở ATM gạo, không chỉ mỗi xứ ta, ngay trong thời đại dịch, hàng hóa, khẩu trang, giấy vệ sinh, nhìn ra thế giới đi, cũng xô đẩy, giành giựt, cái gọi là “văn hóa xếp hàng” ở các xứ văn minh, nhoáng cái nháo nhào đạp đổ.

Và cũng có phải mỗi gạo hay dầu ăn, mắm muối, khẩu trang, giấy vệ sinh, ở thời đại dịch hay thuở bình thường thì mới tranh giành, chụp giật đâu; có bao điều to tát hơn, trị giá hơn và... vô hình hơn, con người vẫn đã và đang tranh đoạt, kèn cựa đấy thôi!

Chỉ có điều, lần này, lúc này, giữa cơn đại dịch toàn cầu, trong cảnh thắt ngặt sống còn, con người, đúng hơn là cách cư xử của con người, nhìn qua một... hạt gạo, lại nẩy bao thứ buồn vui, xấu xí lẫn tốt đẹp, thiệt thòi đi cạnh "nhóm lợi ích" - ở khái niệm sau cùng này, tôi muốn nói đến những diễn biến xung quanh chuyện xuất khẩu 400.000 tấn gạo.

Từ một đề xuất tạm dừng chính cái đề xuất dừng xuất khẩu gạo đến hết tháng Năm của mình - Bộ Công thương, từ ngày 25/3, Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo lập đoàn công tác liên ngành để kiểm tra, đánh giá tình hình xuất khẩu gạo. Ngày 10/4, Bộ Tài chính có văn bản cho rằng, việc thành lập đoàn công tác liên ngành mà Bộ Tài chính là một thành viên, song trên thực tế, Bộ Công thương đã đơn phương chủ trì thực hiện một cuộc họp nửa ngày với các doanh nghiệp và đại diện các tỉnh... - theo Tiền Phong.

Khi Thủ tướng đồng ý nối lại xuất khẩu gạo, mở hạn ngạch 400.000 tấn trong tháng Tư thì vừa chợp mắt, sáng ra, toàn bộ hệ thống đăng ký tờ khai hải quan đã lấp đầy. 39 doanh nghiệp, trong đó chỉ riêng Công ty cổ phần Tập đoàn Intimex dẫn đầu với 102 tờ khai đăng ký thành công, với số lượng gạo xuất khẩu lên tới 96.234 tấn, chiếm gần 25% tổng khối lượng xuất khẩu tháng Tư. Chủ tịch Intimex hiện là đương kim Phó chủ tịch Hiệp hội lương thực Việt Nam - VFA!

Ảnh: Tiến Tuấn, Thành Đạt - báo Tổ Quốc

Chưa hết, trong 39 “đại ca” đăng ký thành công đợt này, có doanh nghiệp dù đăng ký tờ khai xuất khẩu lên đến hàng ngàn tấn nhưng không hề và không chịu ký hợp đồng đã trúng thầu gạo dự trữ quốc gia. Họ chối bỏ trách nhiệm với hạt gạo trong nước nhưng nhanh nhảu, chụp giựt ngay cơ hội kiếm lời với hạt gạo ngoài nước.

Đã gọi là hệ thống đăng ký hải quan điện tử, nghĩa là tính tự động của kỹ thuật sẽ hoàn toàn “vô tư”, vô tư như bất ngờ mở tờ khai hải quan từ 0g ngày 11/4, doanh nghiệp nào… ham ngủ, coi như mất trắng. “Vô tư” và “tự động” nhưng trong báo cáo gửi Văn phòng Chính phủ, chính VFA lại cho hay có một số tờ khai đăng ký hải quan kể từ 0g ngày 11/4 đã có sổ tờ khai và đã được phân luồng nhưng đến ngày 13/4, các tờ khai này lại bị lùi về ngày 10/4, lại có trường hợp đã có sổ tự khai nhưng chưa được phân luồng thì đến sáng 14/4, lại bị xóa trên mạng hải quan, dù theo quy định phải lưu thông tin đến 15 ngày.

Thử hỏi, trong mớ bòng bong đầy toan tính bất chấp và lợi ích bất kể (ai) sống (ai) chết ấy, đặt cạnh đôi ba cảnh tình chen lấn, xô đẩy nơi hàng rào giãn cách kia, ai xấu xí hơn ai, ai bất nhẫn hơn ai?

Cuối cùng, ngạo nghễ thay, chỉ có hạt gạo là trong ngần và thơm thảo, gạo nuôi sống người, mỗi ngày, mỗi bữa. Chỉ có người, gạo nấu thành cơm, lại sàng sẩy gạo, lợi dụng lợi thế và thói độc quyền, hất đổ chén cơm của bao người manh lệ.

Trước hạt gạo, người còn bé hơn... người!

Ái Mỹ