Trước đề nghị tử hình bà Trương Mỹ Lan, các luật sư bào chữa nói gì?

5 luật sư bào chữa cho bà Trương Mỹ Lan

Luật sư Trương Thanh Đức: Tội thì vẫn phải bị xử lý, nhưng đã có công thì không thể không ghi nhận

Trong bối cảnh tránh ngân hàng sụp đổ, người dân rút tiền ồ ạt đổ vỡ cả hệ thống ngân hàng, bà Trương Mỹ Lan đã đưa nhiều tài sản của gia đình để cứu SCB (khoản vay tái cấp vốn 19.250 tỉ đồng từ Ngân hàng Nhà nước, khoản vay 2.400 tỉ đồng của Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam), đứng ra vận động người thân, bạn bè cùng mua gom cổ phần. Bà Lan đã có công lao hợp nhất 3 ngân hàng và tái cơ cấu SCB từ năm 2012-2022. Nếu có tội thì vẫn phải xử lý nhưng có công thì không thể không ghi nhận.

Tất cả hoạt động của ngân hàng từ cho vay, tăng vốn, huy động, dịch vụ cho đến cấp tín dụng đều có quy định cụ thể, chi tiết, rõ ràng và chặt chẽ của Luật các tổ chức tín dụng năm 2010 và các văn bản luật. Trong khi đó bà Trương Mỹ Lan không phải là người quản lý ngân hàng (theo diễn giải của 4 Luật Doanh nghiệp, 3 Luật Các tổ chức tín dụng). Nếu áp dụng nguyên tắc có lợi thì chưa đủ cơ sở xác định tỉ lệ sở hữu chi phối của bà Trương Mỹ Lan tại SCB là hơn 91% như trong cáo trạng nêu.

Vấn đề pháp lý rất quan trọng trong vụ án này là xác định giá trị của tài sản đảm bảo, chỉ cần thay đổi tăng, giảm 1% thì số thiệt hại cũng đã có thể tăng, giảm hàng nghìn tỉ đồng. Tất cả 1.166 tài sản đảm bảo của bà Lan trong cáo trạng đều thuộc 1 trong 4 loại tài sản có giá trị, hoàn toàn có thể phát mãi thu hồi nợ theo quy định của Bộ luật Dân sự năm 2015. Tuy nhiên, công ty Hoàng Quân chỉ thẩm định giá 726/1.166 tài sản.

Viện Kiểm sát nói rằng tiền thiệt hại và bị chiếm đoạt trong vụ án này được tính theo nguyên tắc có lợi cho các bị cáo (dựa trên dư nợ khoản vay trừ đi tổng tài sản đảm bảo được phân bổ cho các khoản vay). Tuy nhiên, con số nợ là số thật, còn con số giá trị tài sản đảm bảo chỉ là con số ước tính, vì vậy cần phải định giá các tài sản còn lại mới đảm bảo đúng với nguyên tắc có lợi cho các bị cáo.

Luật sư Trương Thanh Đức (vị trí thứ nhất từ trái sang) cho rằng không thể đổ hết tội cho bà Trương Mỹ Lan

Việc bán nợ xấu cho VAMC, bán nợ trả chậm và cấn trừ nợ, đều là các biện pháp xử lý nợ hợp pháp theo quy định của pháp luật. Và nếu như việc đó có sai phạm thì cũng không nằm ngoài mục đích để che giấu nợ xấu, để đảo nợ, để duy trì sự sống còn của SCB, chứ không nên quy buộc là “thủ đoạn chiếm đoạt tài sản”. Chưa có kết luận về sai phạm trong việc mua bán nợ xấu, thì không thể bị coi việc này là “phương thức, thủ đoạn phạm tội”.

Nếu áp dụng nguyên tắc có lợi cho bị cáo thì không thể quy buộc 93% dư nợ vay tại SCB đều là nợ vay và thuộc trách nhiệm của bà Trương Mỹ Lan.

Theo luật, nếu quy vào tội “tham ô tài sản”, phải có 3 dấu hiệu định tội: “lợi dụng chức vụ, quyền hạn”, “chiếm đoạt tài sản” và “mình có trách nhiệm quản lý”. Chiếu theo các quy định pháp luật (khoản 2, Điều 3 Luật Phòng, chống tham nhũng năm 2018; Luật Các tổ chức tín dụng năm 2010, Luật doanh nghiệp 2014, Luật Doanh nghiệp năm 2020) thì bà Trương Mỹ Lan không hề có cả 3 dấu hiệu này.

Theo luật, các thành viên của HĐQT, Tổng giám đốc và các thành viên khác của Ban điều hành SCB là người có quyền, trách nhiệm, nghĩa vụ rất lớn, rất rõ, rất cụ thể, cùng với vai trò rất quan trọng, rất quyền lực của thanh tra giám sát NHNN. Do đó không thể quy buộc cho 1 người đứng ngoài ngân hàng, không giữ bất kỳ chức vụ, quyền hạn, nhiệm vụ nào như bà Trương Mỹ Lan. Hơn nữa, trong suốt hơn 10 năm trời, với sự giám sát quản lý chặt chẽ của NHNN và hệ thống hàng trăm người quản lý của SCB thì tại sao không ai lo lắng cho tình trạng nợ xấu ngày càng tăng?

Luật sư Phan Trung Hoài: Cần xem xét lại nguyên nhân bà Trương Mỹ Lan gia nhập SCB

Nguyên nhân chủ yếu dẫn đến vụ án đặc biệt nghiêm trọng như hiện nay là do các vấn đề trong cơ chế vận hành, quy trình hoạt động cho vay của Ngân hàng SCB. Ngoài ra, còn xuất phát từ mặt chủ quan trong nhận thức của bà Lan với tư cách cổ đông và đại diện nhóm cổ đông lớn của SCB, Ban điều hành SCB qua nhiều thời kỳ.

Những khó khăn của SCB sau hợp nhất bắt nguồn từ các khoản chi phí, lỗ, nợ xấu mua đi bán lại, tích luỹ nhiều năm của 2 ngân hàng là SCB (cũ) và Ngân hàng Tín Nghĩa. Do đó, SCB luôn phát sinh nhu cầu và đề nghị bà Trương Mỹ Lan tìm những khách hàng có tài sản chưa cần sử dụng cho SCB mượn để cơ cấu khi cần thiết, nhằm bảo đảm sự hoạt động ổn định cho SCB.

Theo luật sư Phan Trung Hoài cần xem xét lại nguyên nhân bà Trương Mỹ Lan gia nhập SCB

Bà Trương Mỹ Lan không ký bất kỳ hồ sơ vay và đảm bảo tiền vay nào nhưng luôn phải chú tâm đưa toàn bộ tài sản, dự án có giá trị nhằm đảm bảo khoản vay tái cơ cấu. Dù nhiều bị cáo cho rằng các hồ sơ cấp tín dụng, cho vay đối với các khách hàng là cá nhân, tổ chức là thực hiện theo chỉ đạo của bà Trương Mỹ Lan, bị coi là vi phạm so với quy trình, quy định của hoạt động Ngân hàng, nhưng về mặt pháp lý, quyền phán quyết theo từng hồ sơ tín dụng thuộc thẩm quyền của HĐQT và Ban điều hành.

Về tội “Tham ô tài sản”, cơ quan tiến hành tố tụng phải chứng minh bà Lan là chủ thể đặc biệt, là người có chức vụ, quyền hạn trong cơ quan, tổ chức nhà nước và doanh nghiệp, tổ chức nước ngoài và người có trách nhiệm quản lý với tài sản chiếm đoạt, nếu họ không có trách nhiệm quản lý tài sản thì cũng không thể là chủ thể của tội tham ô tài sản được. Đây là điều kiện cần và đủ để một người có thể trở thành chủ thể của tội “Tham ô tài sản” và cũng là dấu hiệu để phân biệt với một số tội phạm khác có tính chất chiếm đoạt.

Trên cơ sở bà Trương Mỹ Lan đã nhìn nhận nghiêm túc về vai trò và tầm ảnh hưởng với tư cách cổ đông và đại diện cho nhóm cổ đông lớn, thấy được một phần trách nhiệm trước các sai phạm của một số thành viên HĐQT và Ban điều hành trong hoạt động cho vay, căn cứ vào nhân thân, quá trình đóng góp cho xã hội và khen thưởng, sự hợp tác, thiện chí thực tế và cam kết đem hết tài sản cá nhân và gia đình nhằm khắc phục hậu quả (nếu có), xin đề nghị Hội đồng xét xử xem xét.

Luật sư Nguyễn Huy Thiệp: “Cần xem xét tính khách quan trong lời khai của bị cáo”

Tội “đưa hối lộ” của bà Trương Mỹ Lan không đủ chứng cứ.

Căn cứ quy tội “đưa hối lộ” chỉ dựa vào lời khai của các bị cáo mà không có chứng cứ cụ thể nào.

Trong đó, bà Trương Mỹ Lan không thừa nhận đã chỉ đạo Võ Tấn Hoàng Văn (nguyên Tổng giám đốc SCB) đưa 5,2 triệu USD tiền hối lộ cho bà Đỗ Thị Nhàn (nguyên Cục trưởng Cục Thanh tra, giám sát ngân hàng II (Cục II), Cơ quan Thanh tra, giám sát ngân hàng, Ngân hàng nhà nước). Đồng thời, lời khai của bà Trương Mỹ Lan, bà Đỗ Thị Nhàn và ông Võ Tấn Hoàng Văn lại không khớp với nhau.

Luật sư Nguyễn Huy Thiêp (người vị trí thứ nhất từ trái sang) cho rằng cần xem xét tính khách quan trong lời khai các bị cáo

Ông Võ Tấn Hoàng Văn xác nhận bà Trương Mỹ Lan gặp bà Đỗ Thị Nhàn 2 lần. Nhưng ông Văn không tham gia 2 cuộc gặp trên, chỉ được bà Nhàn thông tin lại. Cho nên ông Văn không biết được cụ thể những trao đổi giữa bà Lan và bà Nhàn. Lời khai của cả 3 về nội dung các lần gặp cũng không thống nhất.

Không có chứng cứ cụ thể nào khác ngoài lời khai duy nhất của ông Võ Tấn Hoàng Văn chỉ ra bà Trương Mỹ Lan chỉ đạo việc đưa hối lộ cho bà Đỗ Thị Nhàn. Luật sư đề nghị HĐXX xem xét lại tính khách quan trong lời khai này, nhất là khi ông Võ Tấn Hoàng Văn – người trực tiếp đưa tiền cho bà Đỗ Thị Nhàn – lại không bị xem xét trách nhiệm tội “đưa hối lộ”.

Cần tiếp tục điều tra sâu thêm để xác minh ai là người thực hiện lệnh chuyển tiền và đóng gói trong thùng xốp để Võ Tấn Hoàng Văn mang đến nhà bà Nhàn, những việc này được thực hiện bởi sự chỉ đạo của ai nhằm làm rõ thêm tình tiết vụ án và “không để lọt lưới tội phạm”.

Luật sư Giang Hồng Thanh: “Chứng thư thẩm định giá không thể thay thế trưng cầu giám định”

Các chứng thư của Công ty TNHH thẩm định giá Hoàng Quân không đảm bảo giá trị pháp lý trong vụ án.

Công ty Hoàng Quân được SCB thuê (ngày 3/1/2023) nhằm “phục vụ công tác rà soát, đánh giá thực trạng tài chính của SCB”. Nhưng ở đây, các chứng thư thẩm định giá này lại được sử dụng như kết luận giám định trong tố tụng hình sự để đánh giá thiệt hại của SCB. Điều này khác hoàn toàn với mục đích ghi trong chứng thư.

Các luật sư trong phiên xét xử bà Trương Mỹ Lan

Theo quy định pháp luật, cần trưng cầu giám định trong các vụ án liên quan đến ngân hàng nhưng ở đây chỉ sử dụng những chứng thư thẩm định giá của công ty Hoàng Quân. Các chứng thư này không thể thay thế kết luận giám định của cơ quan chuyên môn.

Luật sư cũng đặt ra nghi vấn về kết quả thẩm định của công ty Hoàng Quân khi nhiều chứng thư đã hết hiệu lực và kết quả quá chênh lệch so với các công ty khác.

Tuyết Hoa Bích