Trúng thưởng Vietlott mà không lãnh, công ty xổ số 'trúng giải'

Đây là lần đầu tiên kể từ khi loại hình xổ số điện toán tự chọn Vietlott bắt đầu chính thức hoạt động ở Việt Nam (tháng 7-2016) xảy ra việc vé trúng thưởng không có người nhận.

Theo điều lệ, thời hạn đăng ký lĩnh thưởng của người may mắn trúng giải Vietlott là 60 ngày. Vì thế đến hết ngày 29-6-2017 là hết hạn nhận thưởng cho giải Jackpot Mega 6/45 kỳ quay số thứ 122 ngày 30-4-2017. Vietlott cho biết tại kỳ quay số đó, có một tờ vé số trúng giải Jackpot trị giá 37,9 tỷ đồng được phát hành ngày 28-4-2017 tại điểm bán Vietlott thuộc đại lý May Mắn Việt ở số 1092F, đường Ba Tháng Hai, P.12, Q.11, TP.HCM.

Ngay từ khi xuất hiện, loại hình xổ số điện toán đã thu hút sự tham gia của rất nhiều người.

Điều làm nên sự hấp dẫn cho loại hình xổ số điện toán này là trị giá giải thưởng không trúng sẽ được cộng dồn để tăng giá trị cho kỳ mở số kế tiếp, cứ thế cho tới khi có người trúng giải. Đây chính là đặc thù của loại hình này. Chẳng hạn như cuộc xổ số Powerball lớn nhất ở Mỹ có trị giá giải thưởng đặc biệt thấp nhất là 40 triệu USD đã đạt tới trị giá giải thưởng cao nhất trong lịch sử là 1 tỷ 586 triệu USD trong kỳ quay ngày 13-1-2016.

Nhưng nếu như có vé đã phát hành trúng thưởng mà không có người nhận thì sao? Cái này tùy theo điều lệ công bố từ đầu của công ty xổ số và theo luật pháp của từng địa phương.

Ở Mỹ và châu Âu, có hai cách phổ biến để xử lý khoản tiền trúng giải mà không nhận này: hoặc trả lại cho cộng đồng (thông qua các quỹ công ích), hoặc hoàn lại quỹ của công ty xổ số.

Chẳng hạn với giải Powrball của Mỹ, số tiền trúng giải vô thừa nhận sẽ được hoàn trả lại cho các thành viên của Hội Xổ số Đa tiểu bang (Multi-State Lottery Association, MUSL) vốn là một tổ chức phi lợi nhuận được thành lập bởi sự thỏa thuận với các công ty xổ số và là nhà điều phối của giải Powerball.

Với mỗi kỳ quay số, MUSL đóng góp quỹ giải thưởng theo hình thức đầu tư mạo hiểm để bảo đảm giá trị của giải Power Play thấp nhất cũng là 40 triệu USD. Trong trường hợp tiền bán vé thu được ít hơn giá trị các giải thưởng, các thành viên MUSL phải đóng góp thêm cho đủ. Đây là loại đầu tư lời ăn, lỗ chịu. Và số tiền trúng giải vô thừa nhận sẽ được hoàn trả tùy theo tỷ lệ mà mỗi thành viên MUSL đã góp vốn.

Cũng có những quy định riêng của từng nơi tổ chức xổ số. Như ở bang California (Mỹ), Ủy ban Xổ số California (California Lottery Commission) dùng các khoản tiền thu được từ xổ số cho hoạt động giáo dục của bang. Và các khoản tiền trúng giải vô thừa nhận cũng được bổ sung cho quỹ giáo dục. Trong năm tài chính 2015, có tổng cộng 27,2 triệu USD đóng góp cho ngân sách giáo dục của bang California là khoản tiền trúng số vô thừa nhận.

Vé trúng không có người nhận, Vietlott "trúng giải".

Trở lại trường hợp của Vietlott, họ chỉ việc chiếu theo điều lệ đã công bố - tất nhiên là người chơi phải chấp nhận từ đầu – để giải quyết các vấn đề phát sinh. Hơn nữa, quy định pháp luật Việt Nam cũng đã đưa ra cách xử lý rõ ràng với trường hợp này.

Điểm b, Khoản 4, Điều 8, Chương 3 tại Thông tư số 01/2014/TT-BTC ngày 2-1-2014 của Bộ Tài chính về việc hướng dẫn chế độ quản lý tài chính đối với doanh nghiệp kinh doanh xổ số, quy định: "Thu nhập từ việc hoàn nhập giá trị các giải thưởng tích lũy của các sản phẩm xổ số tự chọn số điện toán không có người trúng thưởng tại thời điểm kết thúc thời hạn lĩnh thưởng theo quy định tại Thể lệ trò chơi đã được cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền phê duyệt" được coi là thu nhập khác trong doanh thu của doanh nghiệp kinh doanh xổ số.

Như vậy, chiếu theo luật pháp hiện hành của Việt Nam và thông lệ nhiều nước khác, Vietlott có quyền chuyển khoản trị giá giải thưởng của vé trúng mà không có người nhận vào doanh thu của mình. Còn chuyện quy định đó có hợp lý hay không là chuyện khác.

Có một số người nói rằng lẽ ra số tiền trúng thưởng vô thừa nhận đó phải bổ sung vào quỹ giải thưởng. Có lẽ họ nhầm lẫn giữa hai việc: giải không có người trúng và có người trúng mà không nhận thưởng. Khoản tiền này không phải của cộng đồng mà là của người may mắn. Và việc xử lý ra sao với những vè số trúng vô thừa nhận này là quyền của công ty xổ số - miễn là đã được công bố trước trong thể lệ.

Bất luận thế nào, Vietlott vẫn là một doanh nghiệp kinh doanh phải chấp nhận lời ăn, lỗ chịu. Và chuyện họ có những khoản thu nhập "trên trời rơi xuống" hay những "khoản lợi ngang hông" chỉ là bình thường, miễn là hợp pháp.

Vậy liệu phải chăng ngoài những câu hỏi trước nay, như vì sao Vietlott có vẻ dễ trúng (thường xuyên có người trúng giải), bây giờ có thêm nghi ngại sẽ có thêm những trường hợp trúng giải mà vô thừa nhận? Đây lại là chuyện khác mà những người làm ăn khuất tất ắt phải chịu trách nhiệm trước pháp luật. Còn thì, tất cả cứ phải theo luật chơi và luật pháp mà hành xử. Người chơi hoàn toàn có thể từ chối tham gia nếu như không chấp nhận thể lệ cuộc chơi.

Có lẽ vấn đề quan trọng nhất ở đây là những người chơi phải luôn cẩn trọng và có ý thức bảo vệ các quyền lợi chính đáng của mình. Mua vé số truyền thống mà quẳng mất tờ vé số hay không thèm dò số thì tới Thần Tài cũng phải bó tay.

Phạm Hồng Phước