Trung Quốc tăng cường ảnh hưởng tại châu Âu

Hôm 11/11, Trung Quốc và Hy Lạp đồng thuận thúc đẩy khoản đầu tư 600 triệu euro của Công ty Vận tải nhà nước COSCO Shipping vào cảng lớn nhất Hy Lạp là Piraeus, như một phần trong nỗ lực thúc đẩy vai trò trung tâm thương mại của khu cảng, và xa hơn là tuyến đường đưa Bắc Kinh thâm nhập sâu hơn vào Liên minh châu Âu (EU).

Trung Quốc sẵn sàng thay thế Mỹ

Cuối tháng 10/2019, khi gặp gỡ đại diện cấp cao của EU, Thủ tướng Trung Quốc Lý Khắc Cường bày tỏ hy vọng cả hai bên có thể hoàn tất đàm phán thỏa thuận đầu tư giữa Trung Quốc và châu Âu vào năm 2020. Đây dường như là hướng đi tích cực trong bối cảnh chiến tranh thương mại Trung Quốc - Mỹ và xung đột thương mại giữa Mỹ cùng các nước châu Âu.

Mối quan hệ kinh tế Trung Quốc - châu Âu chững lại một thời gian, đặc biệt là khi EU đưa ra báo cáo “EU - Trung Quốc - Góc nhìn chiến lược” vào tháng 3/2019. Lần đầu tiên, khối EU xem Trung Quốc là đối thủ kinh tế và chiến lược. Tuy nhiên, EU dần thay đổi thái độ với Trung Quốc. Tiến bộ mới nhất trong các cuộc đàm phán hiệp định đầu tư giữa Trung Quốc và châu Âu cung cấp thêm lựa chọn về cách xử lý các xung đột kinh tế, thương mại giữa các nền kinh tế khác nhau, trong khi vẫn duy trì sự cân bằng động giữa các nền kinh tế phát triển và mới nổi.

Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình thị sát khu container của COSCO ở cảng Piraeus cùng Thủ tướng Hy Lạp Kyriakos Mitsotakis hôm 11/11

Hợp tác kinh tế và thương mại Trung Quốc - EU còn là bài toán đôi bên cùng có lợi, bởi không giống như Mỹ, nước đã xác định Trung Quốc là đối thủ cạnh tranh, một cuộc xung đột giữa Trung Quốc và châu Âu về chiến lược, cấu trúc và địa chính trị hoàn toàn không tồn tại. Cả hai đều có lợi về kinh tế và quan hệ song phương nếu sáng kiến Vành đai và Con đường (BRI) đi vào hoạt động. Ngân hàng Đầu tư châu Âu (EIB) hôm 11/11 cũng đồng ý gia hạn khoản vay 140 triệu euro để giúp COSCO trong kế hoạch đầu tư vào Piraeus.

Việc Tổng thống Pháp Emmanuel Macron đến thăm Trung Quốc trong tuần đầu tháng 11 cho thấy vết nứt giữa quan hệ Mỹ - EU dưới thời Tổng thống Donald Trump. Trong cuộc gặp, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình thử rượu vang Pháp, sản phẩm mà chính quyền Mỹ vừa áp mức thuế mới. Ngoài ra, Pháp và Trung Quốc cùng ban hành “Lời kêu gọi Bắc Kinh” hôm 6/11 để tăng cường hợp tác toàn cầu trong việc chống biến đổi khí hậu và bảo vệ tốt hơn đa dạng sinh học.

Mở cửa từ cả hai phía

Đáp lại những lo ngại về tiếp cận thị trường, bảo vệ sở hữu trí tuệ và chuyển giao công nghệ bắt buộc, chính phủ Trung Quốc liên tục thực hiện các biện pháp rút ngắn quy trình tiếp cận đầu tư nước ngoài bằng cách thêm các khu vực thí điểm thương mại tự do. Việc hạn chế đầu tư nước ngoài trong sản xuất, khai thác, nông nghiệp, lâm nghiệp, chăn nuôi và thủy sản phần lớn đều được bãi bỏ thông qua việc Bắc Kinh ban hành Luật Đầu tư nước ngoài mới. 

Bên cạnh đó, cơ sở hạ tầng từ BRI giúp tạo nên tuyến đường sắt chuyên chở hàng hóa nối liền từ châu Á đến châu Âu. Năm 2018, 6.300 chuyến tàu chở hàng đã chạy giữa châu Âu và Trung Quốc, gần gấp đôi số lượng tàu trong năm 2017 (3.600). Dự báo, cả năm 2019, có hơn 8.000 chuyến tàu.

Mặt khác, Trung Quốc tiếp tục cấm chuyển giao công nghệ bắt buộc và tăng cường bảo vệ sở hữu trí tuệ. Bằng cách loại bỏ các hạn chế chuyển tiền, Trung Quốc đã cam kết mở cửa thị trường vốn hơn nữa và cải thiện đáng kể môi trường kinh doanh.  

Giữa lúc toàn cầu hóa phải đối mặt với chủ nghĩa bảo hộ thương mại và hành động khó lường từ Mỹ, EU có thể chọn bắt tay với Trung Quốc theo quan điểm tích cực và mang tính xây dựng đôi bên, thay vì lo lắng đối phó với các vấn đề kinh tế, thương mại song phương. Dù có thể mối quan hệ này vẫn còn nhiều hoài nghi, ở hiện tại, “món quà” mà Bắc Kinh đem đến cho EU hoàn toàn không dễ chối từ.