Trung Quốc buộc tội 2 công dân Canada làm gián điệp

Hai người Canada này là Michael Kovrig, một cựu nhân viên ngoại giao, và Michael Spavor, một doanh nhân, bị giam giữ từ tháng 12/2018 sau khi Phó chủ tịch Huawei Mạnh Vãn Chu bị bắt ở Canada với cáo buộc nghi ngờ gian lận và vi phạm lệnh trừng phạt Iran của Mỹ.

Hai công dân Canada đang bị giam giữ tại Bắc Kinh: Michael Spavor (trái) và Michael Kovrig - Ảnh: AFP

Tranh cãi ngoại giao đã làm tổn thương quan hệ Canada-Trung Quốc, và việc Bắc Kinh bắt giữ hai người Canada được coi là hành động trả đũa việc Ottawa bắt giữ bà Mạnh. Canada chính thức khởi động vụ án dẫn độ bà Mạnh vào ngày 6/3, nhưng trình tự pháp lý có thể kéo dài và nay vẫn ở giai đoạn đầu.

Nói chuyện với báo giới hôm4/3, Thủ tướng Canada Justin Trudeau cho biết chính phủ của ông "rất quan tâm đến lập trường của Trung Quốc” liên quan đến vụ hai công dân Canada đang bị giam giữ. Ông nói, "thật không may là Trung Quốc tiếp tục có những động thái mới liên quan đến các vụ bắt giữ tùy tiện này và chính phủ Canada sẽ tiếp tục bảo vệ công dân của mình”. Trước đó, Thủ tướng Trudeau kêu gọi Trung Quốc ngay lập tức trả lại tự do cho 2 công dân nước này đang bị giam giữ.

Cáo buộc của Trung Quốc đối với 2 người Canada bị giam giữ?

Ngày 4/3, Trung Quốc lần đầu tiên đưa ra lời buộc tội hai công dân Canada Spavor và Kovrig. Truyền thông nhà nước Trung Quốc đưa tin, ông Kovrig, hiện đang làm việc cho công ty tư vấn mang tên Nhóm khủng hoảng quốc tế (ICG) có trụ sở tại Brussels (Bỉ), "bị nghi ngờ tiến hành do thám và đánh cắp bí mật quốc gia cho các điệp viên nước ngoài". Trong khi đó, ông Spavor bị buộc tội "cung cấp thông tin tình báo cho ông Kovrig và là một mắt xích tình báo quan trọng của ông Kovrig".

Nhà chức trách Trung Quốc cho biết ông Kovrig nhiều lần nhập cảnh nước này kể từ năm 2017 với "hộ chiếu thường xuyên và thị thực kinh doanh". Trước đó, Trung Quốc chưa hề đưa ra buộc tội chi tiết đối với 2 công dân Canada mà chỉ nói họ bị nghi ngờ “làm tổn hại đến an ninh của Trung Quốc”.

Công ty ICG tuyên bố với báo chí rằng công việc của ông Kovrig hoàn toàn minh bạch và công khai, chỉ liên quan đến việc gặp gỡ các quan chức, học giả và nhà phân tích và tham dự các hội nghị. ICG nói rằng lời buộc tội ông Kovrig là “mơ hồ và không có căn cứ”.

Ông Spavor sống ở thành phố Đan Đông, giáp với biên giới Triều Tiên. Ông có quan hệ chặt chẽ với chính quyền Triều Tiên và là người tổ chức đưa các nhà đầu tư nước ngoài đến Bình Nhưỡng thông qua các tour du lịch.

Lý do bà Mạnh kiện Canada là gì?

Nguyên Phó chủ tịch Huawei Mạnh Vãn Chu, hiện đang bị quản thúc tại gia ở Vancouver (Canada), sẽ ra tòa ngày 6/3 để tham gia phiên điều trần dẫn độ theo yêu cầu của Mỹ.

Căn nhà của bà Mạnh ở Vancouver nơi bà đang được tại ngoại chờ ngày ra tòa dẫn độ - Ảnh: Reuters

Tuy nhiên, tất cả mới là giai đoạn đầu. Một thẩm phán Canada phải ủy quyền cho ủy ban dẫn độ bà theo yêu cầu của Mỹ và Bộ trưởng Tư pháp Canada sau đó sẽ quyết định có “giao nộp” bà cho phía Mỹ hay không. Vụ điều trần dẫn độ có thủ tục kháng cáo và một số trường hợp đã kéo dài trong nhiều năm.

Bà Mạnh Vãn Chu hôm 3/3 đã khởi kiện nhà chức trách Canada “vi phạm nghiêm trọng quyền hiến pháp” khi tiến hành bắt giữ bà theo theo yêu cầu của Mỹ. Trung Quốc cũng lên án mạnh mẽ vụ Canada bắt giữ bà Mạnh.

Trong hồ sơ kiện của mình, các luật sư của bà Mạnh kiện Cảnh sát Hoàng gia Canada (RCMP), Cơ quan Dịch vụ Biên giới Canada (CBSA) và chính phủ liên bang đã vi phạm các quyền dân sự của bà theo Hiến chương Quyền và Tự do của Canada.

Vụ kiện chính quyền Canada của bà Mạnh Vãn Chu được coi là một “nước cờ” trong chiến lược các luật sư của bà Mạnh áp dụng nhằm trì hoãn các thủ tục dẫn độ bà sang Mỹ.

Tô Châu (Theo BBC)