Trời trở lạnh ăn cơm trắng mắm nêm dưa cà

Mắm nêm dưa cà là đặc sản miền Trung. Nhà nào cũng có sẵn chai mắm nêm, mắm rò để khi thèm thèm là lấy ra trộn dưa, trộn cà, ăn với cơm hoặc bún.

Tôi biết đến món ăn này là nhờ một lần đi Huế, đến ở nhà một người bạn thân. Mẹ của bạn xem tôi như con cái trong nhà. Đến bữa ăn, bà bày ra một niêu cơm trắng, ít ba rọi luộc, rau luộc và đặc biệt là một dĩa mắm dưa cà vừa mới trộn ban sáng.

Tôi đi nhiều nơi, từng ăn cơm quê miền Bắc, miền Nam, cũng có các món thịt luộc, rau luộc như thế, chỉ khác là gia giảm chút vị vùng miền. Nhưng riêng mắm dưa cà, đúng là cái món đặc sản miền Trung mà phải đến tận bữa ăn hôm ấy tôi mới lần đầu được thử.

Mắm được pha cùng các loại gia vị và có độ sệt, thơm nồng - Ảnh: Phương Vũ

Tiết trời Huế những ngày gió se se lạnh, chén cơm trắng thì nóng hổi, miếng mắm dưa cà cay cay, giòn giòn ăn rất ngon. Mà nguyên liệu cũng toàn được mẹ tận dụng ngoài vườn, gồm đu đủ, cà pháo, dưa leo, thơm chín.

Bạn tôi nói rằng cứ về Huế, về Trung là sẽ ăn mắm nêm dưa cà vì ngon không cưỡng nổi và vì thói quen từ tấm bé. Người ta nhớ cơm hến, bún bò, nem Huế… còn bạn tôi lại cứ nhớ hoài cái vị mắm cay cay, đậm đà, vừa ăn vừa xuýt xoa, gắp luôn tay, mỗi miếng cơm lại kẹp miếng cà, miếng đu đủ.

Mà món này ăn với cơm trắng, thịt luộc đã ngon, còn nếu ăn kèm bún tươi, chan xíu nước mắm ngâm, gắp vào dưa cà, vài ba con tôm hấp, thế là có ngay tô bún mắm nêm ăn ngon tê lưỡi. Tôi đã hiểu vì sao bạn mình cứ nói nhớ cơm nhà, nhớ đồ mẹ nấu. Chẳng sơn hào hải vị gì, nhưng lại ngon đến ấn tượng.

Mắm dưa cà dễ làm, nhanh ăn - Ảnh: Phương Vũ

Mẹ chỉ tôi rằng món này phải pha chút mắm nêm và mắm rò cùng nhau, nếu chỉ làm một loại thì màu không đẹp mà vị cũng không thơm, không ngon bằng. Cà pháo thì lựa loại cà trắng, trái nhỏ nhỏ, sờ vào thấy vỏ dày nhưng không vàng, không quá già. Nếu chọn cà pháo tím thì màu của món đẹp hơn nhưng độ giòn khó mà bì lại với cà trắng.

Đu đủ thì chọn trái xanh, khía nhựa, gọt vỏ thật sạch, cắt mỏng. Dưa leo lựa trái non, bỏ đi phần ruột rồi cắt khúc. Xong thì cà pháo ngâm nước muối, dưa và đu đủ cứ đem đi phơi cho vừa ráo nước vừa héo héo, khi ngâm sẽ càng giòn.

Mẹ pha nước chấm gồm tỏi giã nhuyễn, ớt xay, nước mắm nêm và mắm rò cân đong tỉ lệ bằng nhau. Mỗi lần mẹ làm chỉ tầm 1kg nguyên liệu, cứ ăn hết lại làm một mẻ mới. Mà ngay từ lúc pha mắm vào trộn dưa cà, mùi thơm đã tỏa ra gây thèm thuồng khó cưỡng.

Mắm nêm dưa cà là đặc sản miền Trung, ngon khó cưỡng - Ảnh: Phương Vũ

Mắm dưa cà dễ làm, nhanh ăn, trộn chỉ chừng 1 tiếng là mắm đã thấm đều. Cứ thế bới cơm ra là có thể dùng ngay. Mắm cho vào hũ, đem cất trong tủ lạnh, đến bữa lại lấy ra, khi thì ăn kèm tai heo, khi thì ăn kèm bún…

Mùa lạnh năm nay, tôi nhớ miền Trung mà không thể về chơi được. Bạn gửi tấm hình mâm cơm mẹ nấu, trông không khác gì năm xưa tôi lần đầu được thưởng thức. Những kỷ niệm ấy ùa về, thôi thúc tôi tự mình làm một mẻ mắm nêm dưa cà. Và rồi trong quá trình tự làm ấy, tôi cũng gọi về cho mẹ để khoe, thấy nhớ một thời rong ruổi, nhớ những bữa cơm nhà dù nhà mình chẳng ở phương xa đó. Tháng ngày ấy tôi đã được coi như con cái trong nhà của mẹ.

Trời Sài Gòn cũng trở lạnh rồi, hay mình cũng ăn cơm trắng mắm dưa cà đi thôi!

Phương Vũ