“Trời, Non, Nước” cuộc hội ngộ đầy cảm xúc giữa nghệ thuật và lịch sử

Chiều 24/3, triển lãm hội họa của vua Hàm Nghi “Trời, Non, Nước | Allusive Panorama” đã chính thức khai mạc tại điện Kiến Trung - công trình văn hóa lịch sử trọng điểm thuộc quần thể kinh thành Huế.

Bức tranh được vua Hàm Nghi vẽ vào khoảng năm 1910 tại Vichy- Pháp chất liệu sơn dầu trên toan

Sự kiện này cũng được diễn ra đồng thời với khoảng thời gian Huế vinh dự đăng cai Năm Du lịch Quốc gia, kết hợp với Festival Huế 2025, kỷ niệm 50 năm Ngày giải phóng thành phố Huế (26/3/1975 - 26/3/2025) và chào mừng Huế trở thành thành phố trực thuộc Trung ương.

Bức tranh Quang cảnh dinh thự ở Elbiar 1901 được nhà vua vẽ tại Elger- Algeria bức tranh này là một trong số ít tắc phẩm hiếm hoi mô tả về công trình kiến trúc này

Lấy bút danh Tử Xuân - “Con trai của mùa xuân,” vua Hàm Nghi đã ký thác trong nghệ thuật nỗi hoài niệm về quê hương và khát vọng vượt thời gian. Suốt 15 năm qua, các tác phẩm hội họa của vua Hàm Nghi đã từng xuất hiện trên thị trường nghệ thuật Pháp, chủ yếu từ các bộ sưu tập tư nhân, là hậu duệ của những người bạn mà ngài từng tặng tranh. Chính từ đây, các nhà sưu tập Việt Nam bắt đầu phát hiện và đưa tranh của ông trở về.

Phong cảnh Algeria 1902

Bên trong ngôi điện Kiến Trung – Đại nội Huế nổi tiếng lần đầu tiên, 21 tác phẩm hội hoạ quý giá của vua Hàm Nghi được quy tụ từ 10 bộ sưu tập tư nhân chính thức được trưng bày chào đón công chúng yêu nghệ thuật từ khắp cả nước đến xem tranh của nhà vua yêu nước Hàm Nghi.

Đây là kết quả của hành trình hơn một năm miệt mài lần theo dấu vết thời gian, tìm kiếm, xác tín, thẩm định, phục chế nghiêm ngặt theo chuẩn quốc tế đến từ giám tuyển Ace Lê và Lân Tinh Foundation, phối hợp cùng tiến sĩ Amandine Dabat - Hậu duệ đời thứ 5 của vua Hàm Nghi, cùng nhiều đơn vị, đối tác mỹ thuật hàng đầu trong và ngoài nước.

Công chúng đến thưởng lãm tranh Hàm Nghi, đây là những bức tranh gốc được các nhà giám tuyển hội họa lựa chọn gần 1 năm nay để đem đến triên lãm hôm nay

Trong không gian vừa được phục chế tại tầng hai của Điện Kiến Trung, khách tham quan sẽ có cơ hội bước vào một hành trình trắc trở với nỗi nhớ nhà da diết và tình yêu thiên nhiên. Nhà vua không vẽ những hoài niệm cung đình, mà tìm thấy sự an ủi trong thiên nhiên rộng lớn, qua hình ảnh của những ngọn núi trầm mặc, những tán cây vững chãi, mặt hồ mênh mang hay bầu trời tự do vô tận.

Mỗi bức tranh mở ra một mảnh ghép trong thế giới nội tâm của vua Hàm Nghi, chẳng hạn như Vue de la résidence d’El Biar (Quang cảnh dinh thự ở El Biar) khắc họa nơi ông từng sống tại Alger, một góc bình yên giữa kiếp lưu đày. Phong cảnh với cây bách (Menthon-Saint-Bernard) (1906) là hình ảnh một vùng quê nước Pháp, nơi ông tìm đến trong những chuyến du ngoạn, thể hiện sự giao thoa giữa thực tại và nỗi nhớ quê nhà. Trong khi đó, Bờ rừng (hồ Geneva) (1920) mang một sắc thái trầm lắng, với những gam màu giàu chiều sâu gợi lên tâm trạng của người nghệ sĩ trước sự mênh mông của thiên nhiên.

Tiến sĩ Amandine Dabat - Nhà nghiên cứu lịch sử nghệ thuật, hậu duệ đời thứ 5 của vua Hàm Nghi giới thiệu về tranh vua Hàm Nghi

Ông Hoàng Việt Trung - Giám đốc Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế, nhấn mạnh: “Chuyến hồi cố của các tác phẩm nghệ thuật được sáng tác bởi vua Hàm Nghi tại Điện Kiến Trung (Huế) không chỉ là một cuộc hội ngộ đầy xúc cảm giữa nghệ thuật và lịch sử, mà còn là lời tri ân sâu lắng gửi đến vị vua bị lưu đày nhưng không lạc mất hồn quê. Hy vọng, triển lãm sẽ giúp công chúng hiểu rõ hơn về cuộc đời và nghệ thuật của vị vua yêu nước”.

Tiến sĩ Amandine Dabat - Nhà nghiên cứu lịch sử nghệ thuật, hậu duệ đời thứ 5 của vua Hàm Nghi phát biểu tâm huyết tại lễ khai mạc triển lãm lần đầu tiên tại Việt Nam

Ông Franck Bolgiani, Tùy viên văn hóa Đại sứ quán Pháp-Giám đốc Viện Pháp tại Hà Nội và Phó giám đốc Viện Pháp tại Việt Nam, bày tỏ: "Từng bức tranh phong cảnh là một lời tự sự đầy tinh tế về nỗi cô đơn, sự kháng cự và cả vẻ đẹp của tâm hồn Việt Nam vang vọng. Qua triển lãm này, chúng ta có cơ hội chiêm ngưỡng ngôn ngữ nghệ thuật của một vị hoàng đế, người dù trong cảnh lưu vong vẫn biết cách làm sống dậy những ký ức và văn hóa của cố hương”.

Tiến sĩ Amandine Dabat - Nhà nghiên cứu lịch sử nghệ thuật, hậu duệ đời thứ 5 của vua Hàm Nghi bên bức tranh - Cây sồi cổ thụ của nhà vua vẽ vào khoảng năm 1908 tại Vichy- Pháp

Chia sẻ thêm về tài năng hội hoạ của vua Hàm Nghi, giám tuyển - nhà nghiên cứu mỹ thuật Ace Lê, đồng thời là Tổng biên tập của tạp chí Art Republik, cho biết: "Lý do tôi quyết định đặt tựa “Trời, Non, Nước” cho triển lãm, lấy cảm hứng từ tứ thơ của Bà Huyện Thanh Quan. Hàm Nghi là ví dụ tiên phong và điển hình cho lối tiếp cận giao thoa mỹ thuật Á-Âu, tiếp thu mà không hòa tan, vẫn giương cao được ngọn cờ bản sắc theo cách riêng của mình. Trong nền kinh tế vị Tây phương và vị thị trường, Hàm Nghi và các tác phẩm của ngài đã bị phủ bụi một thời gian dài, và bây giờ là lúc chúng ta cần kể lại câu chuyện bằng chính ngôn ngữ và góc nhìn bản địa, như đức vua đã từng làm hơn một thế kỷ trước”.

Triển lãm chính thức được trưng bày từ ngày 25/3/2025 đến hết ngày 6/4/2025.

Thuận Hóa