Trở về căn nhà tuổi thơ

Nhà tôi hồi đó ở trong khu tập thể của bệnh viện huyện miền núi Như Xuân, Thanh Hóa. Những năm đầu thập niên 1990, đất nước còn nghèo khó, kinh tế mới bắt đầu mở cửa, dưới xuôi còn khó khăn, huống hồ miền núi. Ba mẹ tôi gặp nhau khi công tác trên đó. Ba tôi dạy học ở trường cấp III, mẹ tôi là y tá quân đội chuyển ngạch.

Khi lên nhận công tác phải đi bộ đường rừng, từ bến xe lên trường mất cả ngày trời. Trường dựng ở nơi heo hút quá khiến ba tôi nản, bỏ về xuôi ngay trong ngày hôm ấy. Gần nửa năm trời đi buôn bán, rồi được ông nội động viên, ba trở lại trường dạy học.

Ông hiệu trưởng già khi đó vẫn vui vẻ nhận tờ giấy giới thiệu công tác, không một lời trách móc mà chỉ mỉm cười. Có lẽ ông đã quen với phản ứng như vậy của những giáo viên trẻ dưới xuôi lần đầu lên công tác ở một huyện miền núi xa xôi.

Mẹ tôi học hết cấp III thì đi bộ đội tình nguyện bên Lào. Mẹ kể bộ đội bên đó làm đường vất vả, sốt rét liên miên. Dân bên đó quý bộ đội nhưng cũng đói, nghèo. Đơn vị mẹ thường mang muối lên đổi đồ ăn với dân bản. Ra quân, mẹ được giới thiệu làm y tá sơ cấp cho bệnh viện huyện miền núi. Ông ngoại bảo có cái nghề là quý rồi, thường phụ nữ ở quê chỉ đơn thuần làm ruộng, lấy chồng, sinh con.

Một góc huyện Như Xuân - Ảnh doanhnghieptiepthi.vn

Nhà tôi là một căn phòng nằm giữa khu tập thể đã cũ. Phía sau nhà là gian bếp lợp tranh với vách bằng phên nứa. Có lần mùa mưa bão, ba tôi phải lên rừng chặt cây để chống cho căn bếp xập xệ. Những hôm được nghỉ, mẹ vào rừng chặt nứa đan phên sửa lại vách nhà bếp khỏi bị dột, thường thì mẹ hái thêm măng rừng để luộc chấm mắm ăn.

Những bữa cơm gia đình với chiếc mâm nhỏ đặt trên cái giá tròn bằng gỗ ở góc phòng. Căn phòng rộng khoảng 10m² chỉ đủ kê cái giường cho ba mẹ và 2 con, sau tấm ri đô là cái bàn uống nước nhỏ với 2 ghế gỗ.

Những đêm mùa đông, trên miền núi, trời rét lạnh căm căm, ba mẹ ngồi giữa giường dựng cao chiếc mền bông làm thành túp lều nhỏ, 2 con nô đùa vòng quanh. Trong đêm giá lạnh, căn nhà tập thể ấm áp và tràn đầy tiếng cười của một gia đình nhỏ.

Rồi lần lượt ba và mẹ tôi cũng chuyển công tác về xuôi. Căn nhà tuổi thơ chỉ còn trong ký ức. Mấy năm trước, nhân dịp đưa ba về dự kỷ niệm 40 năm thành lập trường cấp III Như Xuân, tôi có ghé qua bệnh viện huyện để tìm lại căn nhà ngày xưa. Tôi nhìn thật lâu, thật kỹ để tìm khu tập thể cũ mà sao chẳng thấy.

Có lẽ căn nhà tập thể đã được phá đi để nhường chỗ cho những dãy nhà công sở cạnh đó. Tôi có ghé vào chợ huyện gần đó, thơ thẩn đi dạo xung quanh để nhớ hồi còn nhỏ được ba mẹ dắt đi chợ. Rồi chợ, rồi phố ngày xưa trong trí nhớ tôi to và rộng, giờ bỗng nhỏ, hẹp làm sao! Có lẽ không gian sống đều nhỏ hẹp lại khi mình lớn lên hay là trong trí nhớ trẻ thơ, cái gì cũng to lớn và đẹp đẽ?

Lê Ngọc Sơn