Trợ giá xe buýt bị xà xẻo: con voi chui lọt lỗ kim

Lòng tham của các hợp tác xã

Dấu hiệu bất thường xuất phát từ việc trợ giá cho loại hình này đột ngột giảm xuống thấp từ năm 2013 khiến các xã viên của liên danh Hợp tác xã (HTX) vận tải du lịch thủy bộ Thành Long và Công ty TNHH vận tải thương mại, dịch vụ Phước Đạt (gọi tắt liên danh Thành Long - Phước Đạt) cho rằng mình bị mất gần 50 tỷ đồng (từ 16/3 đến 25/5/2013). Họ đã làm đơn khiếu nại từ giữa năm 2013.

Đỉnh điểm là hàng loạt xã viên và đại diện các HTX không chỉ liên danh nói trên mà còn có một số HTX đã gửi đơn cho Trung tâm Quản lý và điều hành vận tải hành khách công cộng (gọi tắt là Trung tâm) xin tạm nghỉ, không phục vụ đưa rước học sinh (HS) từ 1/1/2014. Ngay lúc này, trả lời PV báo Người Lao Động, nguyên Phó giám đốc Sở GTVT ông Dương Hồng Thanh, cho rằng “Không thể tin nhà trường và HTX về con số trợ giá 50 tỷ đồng họ đưa ra”. Riêng giám đốc Trung tâm, ông Lê Hải Phong, khẳng định: "Con số 50 tỷ đồng không chính xác, thực tế thấp hơn rất nhiều”. Từ đó, thanh tra Sở GTVT mở cuộc thanh tra 8/81 trường do liên danh Thành Long - Phước Đạt có hợp đồng đưa rước HS.

Kết quả thật bất ngờ, qua thanh tra phát hiện tất cả các trường đều thiếu trách nhiệm, không theo dõi, không nắm rõ số HS đi xe đưa rước, để các HTX tận dụng kẽ hở kê khống số lượt HS, tự giả chữ ký HS, giả chữ ký tài xế để chấm công… Khâu kiểm tra cuối cùng là Trung tâm đã thiếu kiểm tra, giám sát, không thẩm định nhu cầu của các trường và công tác hậu kiểm không hiệu quả khiến hành vi gian dối, kê khống số lượt diễn ra một thời gian dài. Đáng lưu ý, năm 2012, HTX Thành Long được thanh toán tiền trợ giá cho loại hình này là 55,6 tỷ đồng và năm tháng đầu năm 2013 là 31,9 tỷ đồng.

Tiếp đó, Thanh tra Sở GTVT kiểm tra thêm bốn trường do liên danh này đưa rước, cũng phát hiện những sai phạm tương tự. Do đó, từ 1/1/2014, Sở GTVT đã chấm dứt hợp đồng với liên danh Thành Long - Phước Đạt.

Tiếp theo là đợt thanh tra lần 2 (từ 22/9 đến 31/12/2014) tại 15 doanh nghiệp (DN), HTX có xe đưa rước tại 237 trường trên địa bàn TP trong năm 2012 - 2013. 13/15 DN có hồ sơ thanh quyết toán tiền trợ giá có vấn đề, 128/144 trường xác định số lượng HS chưa chính xác so với thực tế. Đặc biệt, liên danh Công ty TNHH MTV sản xuất thương mại dịch vụ Châu Cường và HTX thương mại vận chuyển Phương Lâm có hành vi làm giả hồ sơ của Trường tiểu học Bàu Sen (Q.5) và Trường THCS Độc Lập (Q.Phú Nhuận) để hưởng trợ giá gần 300 triệu đồng. Vụ việc được Sở GTVT chuyển cơ quan điều tra.

Học sinh đi học bằng xe đưa rước ở TP.HCM

Thanh tra nhiều nhưng chưa làm rõ tiền thất thoát

Hàng chục người từ thanh tra viên các đội nghiệp vụ đến cán bộ Trung tâm, Sở GTVT, hiệu trưởng các trường, nhân viên Phòng GD-ĐT các quận, huyện có liên quan đều tham gia vào các cuộc thanh tra. Tiếc là các cuộc thanh tra dù chỉ ra sai phạm nhưng vẫn chưa làm rõ số tiền trợ giá thất thoát để truy trách nhiệm, yêu cầu bồi thường.

Theo kết luận thanh tra đợt 2, trong 128 trường có sản lượng không đúng thực tế thì chỉ có năm trường (do ba đơn vị vận chuyển) tính được sản lượng chênh lệch cần phải thu hồi với số tiền là 63,5 triệu đồng. Với 123 trường còn lại, do số lượng HS quá lớn lại biến động theo năm học, nhà trường không mở đủ sổ sách theo dõi chi tiết nên đoàn thanh tra không xác minh, đối chiếu để xác định số lượng HS, dẫn đến không đủ điều kiện xác định sản lượng thất thoát, lãng phí.

Đến nay đơn vị tham gia đưa rước HS nhiều nhất trên toàn TP là liên danh Thành Long - Phước Đạt đã “hạ cánh an toàn” sau khi chấm dứt hợp đồng với Sở GTVT. Năm cán bộ chủ chốt của Trung tâm và Sở GTVT bị kỷ luật với hình thức cảnh cáo và khiển trách.

Theo luật sư Hà Hải - Đoàn luật sư TP.HCM, các kết luận thanh tra cho thấy có thất thoát tiền trợ giá của Nhà nước. Nếu chỗ nào chưa có căn cứ xác định thất thoát thì nên mở thêm các cuộc thanh tra để làm rõ hơn các sai phạm, yêu cầu các cá nhân, đơn vị bồi thường. Như vậy mới thể hiện sự nghiêm minh của pháp luật và công bằng của xã hội.

Một cán bộ của Sở GTVT cho rằng cần chuyển cơ quan điều tra các hồ sơ có dấu hiệu gian lận, khai khống để tính toán số tiền thất thoát, nếu xử nhẹ, để các HTX hạ cánh an toàn thì sẽ lờn thuốc, tạo tiền lệ xấu.

 HỒNG NGUYÊN