Trình Quốc hội 2 phương án về rút bảo hiểm xã hội 1 lần

Bộ trưởng Đào Ngọc Dung trình 2 phương án rút BHXH 1 lần xin ý kiến ĐBQH

Trình 2 phương án rút BHXH 1 lần

Chiều 2/11, Bộ trưởng Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội (LĐ-TBXH) Đào Ngọc Dung đã trình bày tờ trình của Chính phủ về dự án Luật BHXH (sửa đổi).

Theo Bộ trưởng, dự thảo Luật bổ sung trợ cấp hưu trí xã hội để hình thành hệ thống BHXH đa tầng. Theo đó, công dân Việt Nam từ đủ 75 tuổi trở lên mà không có lương hưu, trợ cấp BHXH hằng tháng và trợ cấp xã hội hàng tháng khác thì sẽ được hưởng trợ cấp hưu trí xã hội do ngân sách nhà nước đảm bảo. Mục tiêu đến năm 2030 khoảng 60% số người sau độ tuổi nghỉ hưu được hưởng lương hưu, BHXH hằng tháng và trợ cấp hưu trí xã hội.

Một trong những nội dung quan trọng của dự luật là giảm thời gian đóng BHXH tối thiểu để hưởng lương hưu từ 20 năm xuống 15 năm nhằm gia tăng số người được hưởng lương hưu.

“Quy định này nhằm tạo cơ hội cho một số nhóm đối tượng bắt đầu tham gia BHXH muộn (45-47 tuổi mới bắt đầu tham gia) hoặc tham gia không liên tục hoặc làm công việc đặc thù có thời gian làm nghề ngắn dẫn đến khi đến tuổi nghỉ hưu vẫn không tích lũy đủ 20 năm đóng BHXH cũng có cơ hội được hưởng lương hưu hằng tháng và được bảo đảm bảo hiểm y tế”, Bộ trưởng Đào Ngọc Dung nói.

Để giảm tình trạng rút BHXH 1 lần như trong thời gian qua, dự thảo luật đã có quy định chặt chẽ hơn. Tuy nhiên, ban soạn thảo vẫn đang đưa ra 2 phương án xin ý kiến ĐBQH.

Theo đó, phương án 1 sẽ quy định việc hưởng BHXH 1 lần đối với 2 nhóm người lao động khác nhau.

Nhóm thứ nhất, đối với người lao động đã tham gia BHXH trước khi Luật BHXH (sửa đổi) có hiệu lực, sau 12 tháng nghỉ việc và chưa đủ 20 năm đóng BHXH, có nhu cầu thì được nhận BHXH 1 lần. Nếu người lao động lựa chọn bảo lưu, không nhận BHXH 1 lần thì sẽ được hưởng các quyền lợi bổ sung. Trường hợp người lao động lựa chọn nhận BHXH 1 lần thì sẽ mất đi cơ hội được nhận các quyền lợi.

Nhóm thứ hai là người lao động bắt đầu tham gia BHXH từ ngày Luật BHXH (sửa đổi) có hiệu lực trở đi (dự kiến 1/7/2025) thì không được nhận BHXH 1 lần. Chỉ có các trường hợp được rút gồm người lao động đủ tuổi hưởng lương hưu mà chưa đủ năm đóng để hưởng lương hưu; ra nước ngoài để định cư hoặc bị mắc một trong những bệnh nguy hiểm đến tính mạng.

Phương án 2 được đưa ra lấy ý kiến là sau 12 tháng không thuộc diện tham gia BHXH bắt buộc, không tham gia BHXH tự nguyện và có thời gian đóng BHXH chưa đủ 20 năm, người lao động có yêu cầu thì được giải quyết một phần nhưng tối đa không quá 50% tổng thời gian đã đóng vào quỹ hưu trí và tử tuất. Thời gian đóng BHXH còn lại được bảo lưu để người lao động tiếp tục tham gia và hưởng các chế độ BHXH.

Còn nhiều ý kiến khác nhau

Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội Nguyễn Thúy Anh cho biết còn nhiều ý kiến khác nhau, có nhóm ý kiến không đồng tình với cả 2 phương án trên

Trình bày Báo cáo thẩm tra dự án Luật BHXH (sửa đổi), Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội của Quốc hội Nguyễn Thúy Anh lưu ý, ban soạn thảo cần phân tích rõ tính ưu việt của các chính sách, dự liệu những tình huống phát sinh trong quá trình triển khai thực hiện chính sách từ người lao động và người sử dụng lao động; đồng thời truyền thông để tạo sự đồng thuận cao, củng cố niềm tin và tăng mức độ tuân thủ, sự hài lòng của người dân cũng như các chủ thể tham gia BHXH.

Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội cũng nhận định, hồ sơ dự án luật chưa đánh giá cụ thể về số lượng, chất lượng nguồn nhân lực và phương thức bảo đảm thực hiện cũng như dự kiến nguồn lực mà ngân sách nhà nước phải bảo đảm khi áp dụng luật này.

Ủy ban Xã hội thống nhất với việc bổ sung “trợ cấp hưu trí xã hội”, tuy nhiên, ban soạn thảo cần đánh giá kỹ các tác động của việc quy định trợ cấp hưu trí xã hội đối với ngân sách nhà nước, việc đưa các đối tượng thuộc phạm vi điều chỉnh và áp dụng của Luật Người cao tuổi sang dự án Luật này và đối với chính sách khuyến khích người lao động tham gia BHXH tự nguyện…

Về 2 phương án rút BHXH 1 lần, theo bà Nguyễn Thúy Anh, còn có nhiều ý kiến khác nhau.

Trong đó, loại ý kiến thứ nhất cho rằng nên lựa chọn phương án 1 vì dự luật đã có nhiều sửa đổi, bổ sung theo hướng gia tăng quyền lợi, tăng tính hấp dẫn khuyến khích người lao động khi bảo lưu thời gian đóng để hưởng lương hưu thay vì nhận 1 lần.

Loại ý kiến thứ hai cho rằng nên lựa chọn phương án 2 vì giúp người lao động có thêm chi phí để giải quyết những khó khăn trước mắt, nhưng đồng thời cũng vẫn còn những yếu tố động lực để giữ người lao động ở lại hệ thống lâu hơn...

Loại ý kiến thứ ba là chưa đồng ý với cả hai phương án Chính phủ trình. Đồng thời, đề nghị không nên thiết kế thành 2 phương án để lựa chọn 1 phương án, mà chỉ nên có 1 phương án nhưng thiết kế thành nhiều phương thức khác nhau để người lao động lựa chọn.

Bà Nguyễn Thúy Anh cho rằng, mỗi phương án đều ưu điểm, nhược điểm nhất định. Tuy nhiên, Chính phủ chưa thể hiện rõ quan điểm về phương án lựa chọn. Hơn nữa, khi chưa đủ tuổi nghỉ hưu mà lấy BHXH 1 lần, dù với lý do gì, đều trái với mục đích, tính chất của chế độ bảo hiểm hưu trí.

Do đây là vấn đề phức tạp, nhạy cảm, có ảnh hưởng đến quyền lợi của người lao động và vấn đề an sinh xã hội lâu dài, tác động nhất định đến tâm lý xã hội, người lao động nên bà Nguyễn Thúy Anh đề nghị cần tiếp tục tham vấn, lấy ý kiến công chúng, đối tượng chịu tác động trực tiếp vấn đề này. Ban soạn thảo cần đề xuất rõ hơn chính sách về BHXH 1 lần, đồng thời cần có quy phạm tương ứng cho từng phương án để làm căn cứ trình Quốc hội xem xét, cho ý kiến.

Minh Quang