Triển lãm ảnh khoả thân: Cởi trói trong… khuôn khổ

Những bước chân đầu tiên

Trong 26 năm theo đuổi thể loại ảnh khoả thân nghệ thuật, nhiếp ảnh gia Thái Phiên từng ba lần bị cơ quan quản lý văn hoá từ chối cấp phép triển lãm cá nhân, thậm chí có lần, anh cầm giấy phép chưa nóng tay đã bị thu hồi. Thái Phiên từng cho rằng đơn vị quản lý văn hoá “sợ sệt trước bức tường thành định kiến vốn có của xã hội”. Nhưng ngày mai, 16/6, triển lãm ảnh khoả thân (nude) đầu tiên của anh sẽ chính thức ra mắt công chúng.

Ở mảng ảnh khoả thân của nhiếp ảnh Việt Nam, Thái Phiên được xem là người đi trước nhưng về sau. Thái Phiên từng ba lần ôm hồ sơ xin giấy phép triển lãm, nhưng người đầu tiên được cấp phép triển lãm lại là Hạo Nhiên. Thái Phiên cũng không ngần ngại khi bảo rằng mình là người lót những viên gạch để Hạo Nhiên được tổ chức triển lãm ảnh khoả thân đầu tiên tại Việt Nam vào ngày 15/9/2017.

Sau nhiều lần bị từ chối, Thái Phiên đâm ra chán nản việc xin phép triển lãm và hứa danh dự, chỉ trưng bày ảnh khi được mời.

Tác phẩm nằm trong sách ảnh Miền cổ tích

Do vậy, triển lãm Miền cổ tích lần này được xem là cột mốc cực kỳ quan trọng với Thái Phiên. Khi Sở Văn hoá - Thể thao TP.HCM và Hội Nhiếp ảnh TP.HCM cùng tác giả ngồi lại với nhau, triển lãm Miền cổ tích mới ra đời.

Cái tên Thái Phiên không mới, triển lãm ảnh khoả thân nghệ thuật càng không, nhưng khi đứng cạnh nhau, đó lại là điều rất mới, mà như chính tác giả nói thì đó như “câu chuyện ngoạn mục” trong cuộc đời mình.

Mừng cho Thái Phiên khi cuối cùng, anh đã có triển lãm ảnh khoả thân đầu tiên với tâm thế là người không đi xin phép. Hội Nhiếp ảnh TP.HCM đã thay anh làm công việc này. Lại mừng cho anh danh chính ngôn thuận đưa được 26 bức ảnh, trích từ sách ảnh Miền cổ tích đến gần hơn với khán giả mà không bị đơn vị cấp phép đánh rớt tấm nào.

Một sự an ủi dành cho Thái Phiên - người dành nhiều tâm huyết cho ảnh khoả thân nghệ thuật. Dù muộn so với Hạo Nhiên và sự mong chờ của cá nhân tác giả, nhưng triển lãm Miền cổ tích là động thái đáng ghi nhận của đơn vị quản lý văn hoá và Hội Nhiếp ảnh TP.HCM. Tuy đây chỉ là bước tiền đề, chạy đà có phần chậm chạp nhưng là gạch nối quan trọng, bởi có công bằng với Thái Phiên và khán giả không khi những tác phẩm có chất lượng vẫn chỉ nằm đâu đó trên mạng và khiêm tốn trên sách ảnh?

“Cởi trói” trong sự cẩn trọng

Phó chủ tịch Hội Nhiếp ảnh TP.HCM - ông Hoàng Thạch Vân, người trực tiếp thực hiện việc xin phép cho triển lãm Miền cổ tích - khẳng định không có bất kỳ khó khăn nào để đưa 26 tác phẩm của Thái Phiên đến với khán giả.

“Hội Nhiếp ảnh TP.HCM làm công văn gửi sang Sở Văn hoá - Thể thao kèm theo ma-két (maquette). Sở căn cứ vô nội dung nhận xét chuyên môn của Hội về tác giả, tác phẩm và cấp giấy phép. Không có khó khăn gì trong việc này” - ông Hoàng Thạch Vân nói.

Theo Thái Phiên, đơn vị quản lý văn hoá đã cởi mở hơn với ảnh khoả thân nghệ thuật

Cũng theo vị Phó chủ tịch Hội Nhiếp ảnh, việc xin phép thay nhiếp ảnh gia Thái Phiên, ngoài lý do tác giả là hội viên của Hội, đây cũng là hành động để mở cửa sân chơi ảnh khoả thân nghệ thuật trong thời gian tới: “Hội cũng muốn mở cửa sân chơi cho ảnh khoả thân nghệ thuật. Ảnh khoả thân là một trong những thể loại sáng tác quen thuộc của anh em nhiếp ảnh nghệ thuật. Tuy nhiên, về mặt nhận thức của người xem và cơ quan quản lý nhà nước vẫn còn nhiều e ngại. Đến nay, ảnh khoả thân nghệ thuật đã dần được nhìn thoáng hơn nên mình cũng cần mở cửa để thể loại ảnh này phát triển”.

Dù vậy, ông Hoàng Thạch Vân cho rằng, mở cửa, “cởi trói” cho ảnh khoả thân không đồng nghĩa với việc sẽ có những triển lãm ồ ạt ra đời, điều cốt lõi là chất lượng ảnh phải đạt yêu cầu về nghệ thuật gồm ánh sáng và đường nét được khai thác triệt để.

Những bước “cởi trói” cho ảnh khoả thân đang được thực hiện, ở bề nổi, đó là hành động xin - cấp phép đã có phần dễ dàng hơn, còn phần chìm, sự thay đổi trong tư duy, nhận thức của đơn vị quản lý văn hoá đã có những bước chuyển biến đáng kể. Vào cuối tháng Bảy, triển lãm ảnh nude của Cục Mỹ thuật, Nhiếp ảnh và Triển lãm sẽ diễn ra tại Hà Nội. Đây là lần đầu một cơ quan trực thuộc Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch tổ chức triển lãm ảnh khoả thân.

Nhiếp ảnh gia Thái Phiên trong một lần làm việc với mẫu

Đó là tin vui với giới mộ điệu ảnh nude, nhưng bước đi đầu tiên bao giờ cũng dè dặt. Biển 18+ sẽ được đặt tại cổng triển lãm như một "màn lọc" với người xem. Hơi hụt hẫng, nhưng theo ông Vi Kiến Thành - Cục trưởng Cục Mỹ thuật, Nhiếp ảnh và Triển lãm - đây là sự cẩn trọng cần thiết trong những bước đi đầu tiên, mang tính “cởi trói” về tư duy, thay đổi cách nhìn nhận của công chúng đối với loại hình nghệ thuật vốn vấp phải nhiều định kiến.

Chắc chắn, với những khán giả của ảnh khoả thân nghệ thuật, những sự “cởi trói” trong vùng an toàn chưa thể làm thoả mãn nhu cầu thưởng thức nghệ thuật. Thậm chí, với Miền cổ tích vào ngày mai, khán giả đã phần nào hiểu rằng, 26 bức ảnh được trưng sẽ vẫn rất an toàn vì đâu dễ gì chúng đi được vào sách ảnh, cũng chẳng dễ dàng lọt qua vòng kiểm duyệt của Sở. Nhưng, phải có những bước tiền đề như thế để mong việc “cởi trói” được cởi mở hơn trong tương lai.

Minh Tú