Trẻ em thi nhau rap trên truyền hình: Đào tạo tài năng hay thảm họa?

Hai cuộc thi rap cho trẻ em - hai thái cực về chất lượng

Năm 2020, ngay khi hai cuộc thi Rap Việt và King of rap dành cho người lớn được tổ chức, thể loại âm nhạc khá kén khán giả là rap, hip hop bắt đầu phủ sóng nhạc Việt. Với format mới lạ, dàn giám khảo chất lượng và thí sinh tài năng, hai cuộc thi nhanh chóng đưa nhạc rap trở thành dòng nhạc chủ lưu, ban đầu soán ngôi của pop, ballad.

Hậu cuộc thi rap dành cho người lớn, nhiều nhà sản xuất “nhảy bổ” vào tổ chức chương trình rap dành cho trẻ em. Ý tưởng này vấp phải nhiều sự phản đối từ đông đảo khán giả và giới chuyên môn, bởi rap là tiếng nói cá nhân, mang đậm cái tôi và sự phóng khoáng - mà với những đứa trẻ, ngôn ngữ và trải nghiệm sẽ là một hạn chế lớn nếu muốn dấn thân với rap.

Tuy nhiên, sau một thời gian tạm lắng trước phản ứng tiêu cực từ khán giả, cho đến hiện tại, Rap kids Việt Nam và Giọng hát Việt nhí thế hệ mới 2021 đã lên sóng vài tập, bước đầu cho thấy chất lượng chương trình. 

Thí sinh 5 tuổi đang bị dư luận cho là còn quá nhỏ để tham gia một cuộc thi rap

Về Rap kids Việt Nam, phát sóng trên VTC1, cuộc thi là một minh chứng xác đáng nhất cho những điều khán giả từng lo ngại. Đó là những phần dự thi có nội dung chưa phù hợp, không được biên tập câu chữ, chủ đề kỹ càng.

Đến hiện tại, tiết mục Nói dối như cuội của thí sinh Tuấn Phong (năm tuổi) ở tập một của chương trình vẫn gây tranh cãi lớn về nội dung. Những câu rap bị chỉ trích không phù hợp với nhận thức của một đứa trẻ năm tuổi như: “Về đến nhà lừa chú thím/ Đi ra đường lừa anh em”, “Thông minh, lươn lẹo, gian dối lời đầu môi”, “Bởi vì quả báo không đến trước thì sau”… Không riêng tiết mục của Tuấn Phong, trong chương trình, nhiều phần dự thi của các thí sinh Bảo Ngọc, Kiều Anh, Thành An… cũng mắc lỗi về câu từ và bị hạn chế về cách trình diễn. Các em còn thiếu sự tự tin và kỹ thuật biểu diễn trên sân khấu. 

Trái ngược với Rap kids Việt Nam, Giọng hát Việt nhí thế hệ mới 2021, phát sóng trên VTV3 tạo bất ngờ cho khán giả ngay từ tập đầu tiên với nhiều phần thi đạt chất lượng. Đa phần, trong các tiết mục, rap trở thành yếu tố góp phần làm mới tác phẩm, lời rap chỉ dựa trên nội dung ca khúc gốc. Đơn cử như ca khúc Đi học, Ba kể con nghe, Đàn gà trong sân, Gà trống thổi kèn, Chú voi con ở Bản Đôn… các thí sinh giữ lại nội dung, giai điệu quen thuộc, và sáng tạo thêm lời rap phù hợp với tinh thần ca khúc. Các bản phối đều được làm lại để tạo cảm giác mới mẻ, khác hẳn format Giọng hát Việt nhí các mùa trước.

Vẫn là sản phẩm của người lớn

Sở dĩ, Giọng hát Việt nhí thế hệ mới 2021 không bị phản ứng như Rap kids Việt Nam, bởi chương trình có đội ngũ rapper chuyên nghiệp - từng là thí sinh của cuộc thi King of rap hỗ trợ. Các tác phẩm sẽ ghi chú cụ thể về phần lời rap do thí sinh hay rapper viết, để khán giả tiện theo dõi cũng như đánh giá khả năng của thí sinh.

Rapper RichChoi, Ngắn, Nhật Hoàng, P.P… nằm trong nhóm hỗ trợ thí sinh viết lời mới. Đây là những rapper có khả năng sáng tác tốt, khả năng gieo vần được đánh giá rất cao. Trong nhiều lời rap, ca từ được các rapper sử dụng dễ hiểu, phù hợp độ tuổi thí sinh, cũng như thể hiện khả năng viết lời, chơi chữ của chính tác giả: “Cuốc cày mang vào, ra đồng hăng say trong tiếng cười”, “Tuy chán chường nhưng không hề chán trường”, “Cuộc thi nóng chảy hãy tuyên bố đi nào/ Xếp hàng ngay ngắn từng nguyên tố xin chào”, “Mình em đi ngân hát, lội suối vượt qua nương lâm thâm chân cát”… 

Khi nhận xét về tiết mục của thí sinh Lê Đăng Bách, giám khảo Hưng Cao (nghệ danh MC ILL) cho biết: “Trước cuộc thi, có nhiều ý kiến hoài nghi về khả năng tự sáng tác của các thí sinh nhỏ tuổi, chú là một trong những người thiếu niềm tin ở các con. Nhưng sau màn trình diễn của con, chú tin thế hệ mới có thể làm những điều mà thế hệ trước không nghĩ tới”. Lê Đăng Bách trình diễn kết hợp hai ca khúc Đàn gà trong sân và Gà trống thổi kèn với phần rap mang nội dung vui nhộn. 

Đồng ý với các giám khảo còn lại, ca sĩ Lưu Hương Giang cho biết lúc đầu tham gia chương trình, cô khá phân vân khi biết ở phiên bản mới có rap, hip hop vì khả năng ngôn ngữ của trẻ em có giới hạn. Nhưng sau khi theo dõi các phần dự thi, cô khá yên tâm vì các thí sinh tự tin, khả năng rap và hát đều ổn.

Trang Anh, thí sinh Giọng hát Việt nhí thế hệ mới 2021, nhận nhiều lời khen nhờ khả năng tự sáng tạo

Trong hai tập đã phát sóng, thí sinh của Giọng hát Việt nhí thế hệ mới 2021 có năng khiếu khá tốt, nhiều cá nhân nổi bật. Tuy nhiên, số lượng thí sinh có thể tự sáng tác như Trang Anh (13 tuổi, sáng tác Bài ca hóa học) là khá hiếm. Do đó, hầu hết các thí sinh vẫn phụ thuộc vào sự hỗ trợ từ chương trình. Khi giám khảo BigDaddy khen ngợi Trang Anh về khả năng gieo vần tốt, thậm chí phức tạp hơn cả anh, cũng là lúc cho thấy quá ít thí sinh có thể tự lực bày tỏ quan điểm, suy nghĩ của bản thân. Nói cách khác, các phần trình diễn của thí sinh đa phần là sản phẩm được nhào nặng từ ê-kíp chương trình, dựa trên khả năng của các em. Đây là điểm tích cực, phù hợp với tính chất cuộc thi, nhưng hiểu theo hướng ngược lại, các con đang giống như robot, trình diễn theo kịch bản được lập trình sẵn mà không có chút sáng tạo nào. 

Việc sản xuất chương trình chạy theo xu hướng lâu nay đã có nhiều thất bại điển hình. Với hai cuộc thi rap dành cho trẻ em hiện tại, dễ thấy Rap kids Việt Nam đã thua cuộc cay đắng bởi cách làm vội vàng, thiếu chỉn chu, thiếu đầu tư về chuyên môn. Còn lại, Giọng hát Việt nhí thế hệ mới 2021 cũng đang chịu một áp lực khác. Nếu mọi năm, hiếm có thí sinh vừa hát, vừa rap, thì năm nay, gần như tất cả phải có khả năng rap, nếu không sẽ bị lạc loài trong tổng thể chung. Khi toàn bộ tiết mục đều cố nhồi nhét rap, thì sự nhàm chán chắc chắn sẽ xuất hiện, và sau hai tập, người xem đã bắt đầu có phản ứng.

Diễm Mi