"Trẻ em Đa ngữ"- Cẩm nang giúp duy trì tiếng Việt cho trẻ em Việt Nam ở nước ngoài

Mới đây, VietSpeech - một dự án nghiên cứu về năng lực phát âm và ngôn ngữ của trẻ em Việt Nam ở Úc - vừa chính thức phát hành cuốn sách có tựa đề “Trẻ em Đa ngữ” (tiếng Anh: VietSpeech Multilingual Children).

Bìa cuốn sách "VietSpeech Multilingual Children/Trẻ em Đa ngữ" - Ảnh: Charles Sturt University

Đây là nỗ lực của nhóm chuyên gia ngôn ngữ thuộc Đại học Charles Sturt (Úc) với mục đích cung cấp cho các gia đình Việt Nam sinh sống tại đây phương pháp dạy tiếng Việt cho trẻ em tại nhà.

“Kết quả nghiên cứu của chúng tôi cho thấy, khi trẻ em gốc Việt ở Úc đến tuổi đi học thì gia đình chỉ chú tâm vào việc phát triển khả năng tiếng Anh cho trẻ mà thôi”, Giáo sư Sharynne McLeod, trưởng nhóm nghiên cứu và là đồng tác giả của cuốn sách nói với đài ABC News. Theo bà thì đây là một vấn đề có thật và đáng quan ngại khi mà tiếng Việt đang có nguy cơ bị mai một dần qua từng thế hệ của người Việt nhập cư ở Úc.

Theo thống kê thì tiếng Việt nằm trong nhóm 5 ngôn ngữ được sử dụng phổ biến nhất tại Úc. Cùng với đó, có khoảng 300.000 người (chiếm tỷ lệ 1,26% dân số nước Úc) được xác định là có gốc gác Việt Nam, và cộng đồng người Việt tại đây đến nay đã trải qua 3 thế hệ.

Nhiều nghiên cứu cho thấy, với người nhập cư thì qua thời gian, ngôn ngữ gốc sẽ bị lấn át bởi ngôn ngữ hiện tại, và bị mất đi khi sang đến thế hệ thứ 3.

“Chính vì vậy, cộng đồng người Úc gốc Việt đang ở giai đoạn phải tìm cách duy trì ngôn ngữ mẹ đẻ của mình là tiếng Việt trước khi quá muộn”, Giáo sư Sharynne McLeod nhận xét. Bà cũng khuyến khích các gia đình người Việt cần duy trì khả năng song ngữ của con mình, nhất là khi trẻ đang ở độ tuổi từ 8 đến 9 tuổi.

Giáo sư Sharynne McLeod cho biết, cuốn sách này là kết quả của một hợp phần nghiên cứu quan trọng thuộc dự án VietSpeech kéo dài 3 năm được tài trợ bởi chính phủ Úc cùng sự hỗ trợ của Đại học Charles Sturt.

Quá trình xây dựng và triển khai dự án, nhóm nghiên cứu đã nhận được sự đóng góp về chuyên môn của đội ngũ chuyên gia âm ngữ trị liệu, chuyên gia ngôn ngữ và giáo dục, chuyên gia tư vấn tâm lý, chuyên gia thống kê cùng nhiều gia đình Việt Nam ở Úc. Tiến sĩ Phạm Thị Bền từ Đại học Quốc gia Hà Nội cũng tham gia dự án với vai trò Chuyên gia tư vấn.

Nhóm nghiên cứu và tác giả của cuốn sách “Trẻ em Đa ngữ” - Ảnh: Charles Sturt University

“Dạy tiếng Việt cho con là giúp con duy trì bản sắc văn hóa, tăng cường mối quan hệ gần gũi với ông bà, bố mẹ, đồng thời tạo nên sợi dây kết nối gia đình với cộng đồng”, anh Capstan Le, một phụ huynh tham gia dự án nói với đài SBS tiếng Việt.

Bên cạnh đó, cộng đồng người Việt là một trong những cộng đồng nhập cư lớn nhất ở Úc, vì vậy, nghiên cứu của VietSpeech được kỳ vọng sẽ đem đến các ích lợi xã hội, kinh tế và văn hóa cho nước Úc, bao gồm việc đẩy mạnh đa ngôn ngữ, tăng gắn kết xã hội, và thúc đẩy khả năng tham gia vào nền kinh tế toàn cầu.

Nhóm nghiên cứu cũng hy vọng cuốn sách này sẽ được sử dụng rộng rãi ở những quốc gia nơi có nhiều cộng đồng người Việt đang sinh sống, như Mỹ và Canada bởi “Nói được hai hay nhiều ngôn ngữ có rất nhiều lợi ích cho trẻ, từ việc tăng cường chức năng hoạt động của não bộ, mở ra những hiểu biết về một nền văn hóa khác, một cách tư duy và nhìn nhận cuộc sống khác, đến việc gắn kết mối quan hệ trong gia đình và mở rộng cơ hội việc làm”, tiến sĩ Trần Hồng Vân, đồng tác giả của cuốn sách nói.

Trẻ em nhập cư với khả năng song và đa ngữ sẽ mang lại nhiều lợi ích không chỉ cho đứa trẻ mà còn cho cả cộng đồng và xã hội - Ảnh: Charles Sturt University

Tiến sĩ Trần Hồng Vân cho biết, cuốn sách bao gồm nhiều chủ đề đa dạng như: lợi ích của việc giữ tiếng mẹ đẻ và năng lực đa ngữ, cách khơi gợi niềm yêu thích sử dụng tiếng Việt của con, quá trình và các cột mốc phát triển ngôn ngữ, phát âm và giao tiếp ở trẻ, hệ thống bảng chữ cái và các phụ âm trong tiếng Việt và tiếng Anh, thanh dấu trong tiếng Việt,….

Theo tiến sĩ Trần Hồng Vân, đây không phải là một cuốn sách dạy tiếng Việt cho trẻ em mà là cuốn cẩm nang cung cấp cho các bố mẹ thông tin cần thiết trong hành trình giúp con giữ tiếng Việt và phát triển năng lực giao tiếp song ngữ.

Đài ABC của Úc gọi cuốn sách mới ra đời này là công cụ “giúp trẻ em Việt Nam ở Úc nhận thấy năng lực song ngữ là sức mạnh siêu nhân của chúng”.

 Nguyễn Thuận