Tranh nhau xin đặt nhà tù, lò hỏa táng, nhà máy rác để thu hút du khách ở Hàn Quốc

Nằm sâu trong địa hình núi non của Hàn Quốc, Taebaek là thủ phủ của ngành khai thác than ở đất nước này vào những năm 1960 và 1970 - Ảnh: Jeon Jong-chil/The Korea Herald

Xây nhà tù để “hút khách”

Kim Kyung-rae - một tài xế taxi 60 tuổi ở thành phố Taebaek, tỉnh Gangwon - hiếm khi đón khách trẻ tuổi. Hầu hết khách hàng của ông đều là người cao tuổi.

Nhưng không phải lúc nào nơi này cũng như vậy. Vào những năm 1970 và 1980, những người trẻ tuổi, háo hức tìm việc đã đổ xô đến Taebaek, khi đó là một thị trấn khai thác than nhộn nhịp.

Mọi người thường nói đùa rằng, ngay cả một con chó cũng mang theo những tờ 10.000 won, vì thị trấn này rất thịnh vượng. Đối với nhiều người, Taebaek là quê hương thứ hai.

Ông Kim nói: “Thành phố đã mất đi sức sống của mình. Chúng tôi từng có 120.000 người vào thời điểm đó. Bây giờ, chúng tôi có lẽ chỉ còn chưa đến 30.000 người khi không tính đến “dân số ma””. Đây là cụm từ ám chỉ những người đã đăng ký hộ khẩu ở đây, nhưng thực tế lại sống ở nơi khác.

Ngay cả hai cô con gái của ông cũng đã rời đi, chuyển đến Seoul để học đại học và làm việc. Ông nói thêm: “Tôi đã không nghe thấy tiếng trẻ con khóc trong nhiều năm. Tôi thực sự lo sợ thành phố của tôi có thể biến mất hoặc bị sáp nhập vào một thành phố lân cận”.

Nằm cách thủ đô Seoul khoảng 180 km, Taebaek từng là nguồn cung cấp năng lượng cho ngành công nghiệp than của Hàn Quốc. Vào thời kỳ đỉnh cao những năm 1980, nơi đây có 52 trạm khai thác, nhưng khi nhu cầu than giảm, nền kinh tế của thành phố cũng giảm theo.

Mỏ than còn lại cuối cùng của thành phố ở Janseong-dong đã đóng cửa vào năm 2024. Tính đến tháng 2/2025, dân số của thành phố đã giảm xuống chỉ còn 37.000 người — mức thấp nhất trong số các thành phố của cả nước. Hơn 30% cư dân ở độ tuổi 65 trở lên.

Cao đẳng Du lịch Gangwon - cơ sở giáo dục đại học duy nhất của Taebaek - đã đóng cửa vào năm 2024.

Trong động thái táo bạo để giải quyết cuộc khủng hoảng dân số, Taebaek đã nộp đơn xin xây dựng một nhà tù vào năm 2019. Hơn 10.000 cư dân đã ký vào một bản kiến ​​nghị ủng hộ, và 3 năm sau, Bộ Tư pháp đã phê duyệt kế hoạch này. Hơn 100 tấm biển ăn mừng được dựng lên khắp thành phố.

"Chúng tôi tuyệt vọng đến mức phải làm điều gì đó - bất cứ điều gì - để cứu thành phố" - thị trưởng lúc bấy giờ là Ryu Tae-ho cho biết.

Cơ sở cải tạo mới, rộng 440.000 mét vuông, dự kiến ​​sẽ mở cửa vào năm 2028. Nơi đây sẽ giam giữ 1.500 tù nhân. Một báo cáo của Viện Gangwon do nhà nước điều hành ước tính cơ sở này có thể tiếp nhận tới 2.700 người, bao gồm cả nhân viên và gia đình của họ, và thu hút khoảng 12.000 du khách mỗi năm.

Người dân hoan nghênh quyết định này. "Tại sao phải lo lắng về nhà tù? Điều quan trọng là phục hồi nền kinh tế địa phương" - ông Park cho biết.

Ông giải thích: "Các gia đình sẽ đến thăm tù nhân, điều đó có nghĩa là nhiều khách sạn và nhà hàng hơn sẽ kinh doanh. Bất kể là gì, tôi chỉ hy vọng sẽ có nhiều người đến khu vực này. Tôi không muốn thành phố này biến mất".

Cuộc đấu tranh của Taebaek không phải là duy nhất. Tỷ lệ sinh thấp kỷ lục và mật độ dân số tập trung tại khu vực đô thị Seoul của Hàn Quốc đã khiến nhiều khu vực dân cư đứng bên bờ vực biến mất.

Hwangji-dong là khu thương mại chính của Taebaek, nơi có hầu hết các nhà hàng, quán bar và quán cà phê của thành phố - Ảnh: Shin Ji-hye/The Korea Herald

Năm 2021, Bộ Nội vụ và An toàn Hàn Quốc đã chỉ định 89 trong số 229 thành phố của đất nước "có nguy cơ biến mất". Việc chỉ định này dựa trên nhiều yếu tố, bao gồm mật độ dân số, tốc độ tăng trưởng, di cư của thanh niên, già hóa và tỉ lệ sinh.

Để giải quyết cuộc khủng hoảng, chính phủ đã triển khai "Quỹ ứng phó tuyệt chủng cục bộ" trong 10 năm, phân bổ 10 nghìn tỉ won từ năm 2022 đến năm 2031. Quỹ này được sử dụng để mở rộng cơ sở hạ tầng địa phương và cải thiện điều kiện sống trong khu vực.

Tuy nhiên, việc đảo ngược xu hướng di cư đến Seoul để học tập, làm việc và hưởng các tiện nghi tốt hơn đang tỏ ra khó khăn. Khu vực đô thị Seoul - bao gồm Seoul, Incheon và tỉnh Gyeonggi - chỉ chiếm 12% diện tích đất của cả nước, nhưng là nơi sinh sống của hơn một nửa dân số.

Năm 2023, khoảng cách dân số giữa các khu vực đô thị và phi đô thị đạt mức cao kỷ lục: lần lượt là 26,01 triệu so với 25,31 triệu.

Từ "xua đuổi" thành "chào đón"

Khi sự sống còn bị đe dọa, thái độ "xua đuổi" đang nhường chỗ cho "chào đón”. Huyện Cheongsong ở tỉnh Bắc Gyeongsang, cách Seoul khoảng 220 km, đã tận mắt chứng kiến ​​sự đảo ngược này.

Khi một nhà tù mở cửa ở đó vào năm 1981, cư dân phản đối dữ dội đến mức cơ sở này thậm chí còn không đặt tên theo địa danh.

Nhưng thái độ bắt đầu thay đổi khi một khu chung cư 54 căn hộ dành cho cán bộ trại giam được chuyển đến Jinbo-myeon. Việc di dời này thúc đẩy tiêu dùng tại địa phương và phát triển cơ sở hạ tầng.

Kể từ năm 2017 đến nay, dân số Cheongsong vẫn duy trì tương đối ổn định. Các cửa hàng nhượng quyền như Paris Baguette và Mom's Touch thậm chí đã mở gần Bến xe buýt Jinbo - một điều hiếm thấy ở những khu vực như vậy.

Ngày nay, quận này có bốn cơ sở cải tạo và đang đấu thầu để có cơ sở thứ năm - một nhà tù dành cho nữ. Trong chuyến thăm năm 2021, Bộ trưởng Tư pháp khi đó là Park Beom-kye đã được Thống đốc Youn Kyung-hee cho biết rằng, các tù nhân nữ có xu hướng tiếp đón nhiều khách hơn các tù nhân nam, điều này có thể thúc đẩy hoạt động kinh doanh tại địa phương.

Lối vào một trạm khai thác than hiện đã đóng cửa ở Janseong-dong, Taebaek - Ảnh: Shin Ji-hye/The Korea Herald

Vào tháng 5/2024, Quận Geochang ở Tỉnh Gyeongsang Nam đã tổ chức một cuộc đấu thầu cạnh tranh để tổ chức một nhà máy đốt rác, cung cấp 6 tỉ won tiền hỗ trợ và 20% doanh thu của nhà máy cho ngôi làng “chủ nhà”. 9 làng đã nộp đơn và lành Daeya-ri đã được chọn với 97% sự ủng hộ của cư dân.

Tại thành phố Yangju, Tỉnh Gyeonggi, 6 ngôi làng đã cạnh tranh để có thể tổ chức một cơ sở tang lễ. Trên Đảo Jeju, ba khu vực đã nộp đơn xin tổ chức một lò hỏa táng. Tại tỉnh Daegu, bốn quận đang cạnh tranh để thu hút một căn cứ quân sự. Tại Quận Gunwi, gần một nửa trong số 23.000 cư dân đã ký một bản kiến ​​nghị để xây dựng cơ sở hạ tầng quân sự.

Heo Chang-deok - giáo sư xã hội học tại Đại học Yeungnam - cho biết: “Các cơ sở công cộng từng không ai mong muốn hiện được coi là tài sản quan trọng. Khi dân số địa phương suy giảm, sự đảo ngược tư duy này có thể sẽ tiếp tục”.

Choi Seuk-ki - giáo sư tại Trường Chính sách Công và Quản lý KDI - đồng ý: “Các cơ sở từng bị tránh né hiện được coi là cơ hội để kích thích tăng trưởng dân số và thu hút đầu tư công”.

Linh La (theo Korea Herald)